Najlepsza muzyka filmowa wg redakcji FSGK (część 1)

DaeL recenzując Conana Barbarzyńcę wywołał do tablicy Basila Poledourisa i jego genialną muzykę, ilustrującą przygody muskularnego Austriaka Cymeryjczyka. Ustaliwszy ponad wszelką wątpliwość, że to najlepsza ścieżka dźwiękowa w historii, postanowiliśmy pójść dalej tym tropem i przygotować krótkie zestawienie naszej ulubionej muzyki filmowej. Dziś część pierwsza –  muzyka oryginalna. Ograniczyliśmy się do dwóch lub trzech propozycji na osobę , więc na pewno zabrakło tu miejsca dla wielu znakomitych dzieł, dlatego zachęcamy do przywoływania waszych faworytów w komentarzach.

 

Crowley

Nick Cave and Warren Ellis – Zabójstwo Jesse’ego Jamesa przez tchórzliwego Roberta Forda

Ten oryginalny western o przydługim tytule przeszedł trochę niezauważony w dość mocnym 2007 roku. Szkoda, bo to niesamowicie nastrojowa, melancholijna, przepięknie nakręcona przez Rogera Deakinsa, gorzka opowieść o rozczarowaniu i rozprawie z mitami. Swoją cegiełkę (żeby nie powiedzieć cegłę) do tego wspaniałego filmowego pomnika dołożył Nick Cave, do spółki z Warrenem Ellisem. Trudno wymarzyć sobie bardziej odpowiedni duet. Ellis – multiinstrumentalista, grający między innymi na skrzypcach i fortepianie, od lat związany z The Bad Seeds oraz Cave – mistrz kreowania nastrojów i snucia mrocznych wizji. Razem napisali muzykę pełną melancholii, skłaniającą do zadumy, idealnie pasującą do nieprzystępnych amerykańskich bezdroży i tematyki filmu. Jest bardzo oszczędnie: ot fortepian, smyczki i plumkające ozdobniki tu i ówdzie. Ale jak pięknie to brzmi! Smutno, melancholijnie, lecz pięknie. W dodatku świetnie sprawdza się w oderwaniu od obrazu.

 

Clint Mansell, Kronos Quartet, Mogwai – Źródło

Trzeci film Darrena Aronofky’ego podzielił publiczność. Jedni potępili go za wydumaną, na siłę udziwnioną fabułę, innych oczarował między innymi niesamowitą warstwą audiowizualną. Niżej podpisany zalicza się do drugiej grupy i uważa Źródło za film co najmniej dorównujący Requiem dla snu. Niebagatelną rolę w kreowaniu fantastycznego nastroju Źródła ma muzyka Clinta Mansella, którego ponownie wspomaga Kronos Quartet oraz zespół Mogwai. Ścieżka dźwiękowa nie jest długa, często spokojna i powolna, ale cały czas budząca pewien niepokój. I kiedy wreszcie przychodzą momenty uniesienia, walą w słuchacza potężną ścianą dźwięków. Kronosi dają czadu niczym heavy metalowa kapela, nigdy nie tracąc przy tym charakterystycznej, smutnej nuty. Poruszająca muzyka, bardzo emocjonalna, tak jak sam film.

 

Cliff Martinez – Solaris

Solaris w interpretacji Soderbergha delikatnie mówiąc nie osiągnął statusu równie kultowego co powieść Stanisława Lema, czy choćby ekranizacja Andrieja Tarkowskiego. Jako że nie jestem wielkim miłośnikiem akurat tej książki mistrza, zupełnie nie przeszkadzało mi całkowicie odmienne rozłożenie akcentów w amerykańskiej produkcji, a duet Clooney – McElhone oglądało mi się wyjątkowo miło. Sam film utkwił mi jednak w pamięci z zupełnie innego powodu, mianowicie cudownej muzyki Cliffa Martineza. Rzadko się zdarza, żeby ilustracja dźwiękowa miała aż tak duży wpływ na odbiór dzieła filmowego jak w tym wypadku. Tajemnicze, elektroniczne tła idealnie dopełniają niepojętych wydarzeń nad planetą Solaris. Jako miłośnik kosmicznych ambientów traktuję zresztą tę ścieżkę dźwiękową jako pełnoprawny album muzyczny, który doskonale broni się sam. Dotyczy to również kilku innych dokonań Martineza, jednego z moich ulubionych filmowych kompozytorów.

https://youtu.be/vGiPlzcNpws

---

 

DaeL

Richard M. Sherman, Robert B. Sherman, Irwin Kostal – Mary Poppins

Skoro o Conanie Barbarzyńcy wspomnieliśmy już we wstępie, to chciałbym opowiedzieć o innej postaci, która wywarła na mnie równie wielkie wrażenie jak Cimmeryjczyk. To Mary Poppins, magiczna niania i bohaterka jednego z najsłynniejszych musicali Disneya. Jak można nie kochać tego filmu? Julie Andrews jest w tytułowej roli cudowna, Dick Van Dyke przekomiczny, a piosenki nie dość, że niezwykle pouczające, to jeszcze superkalifragilistyekspialityczne! Polecam wszystkim dzieciom do 40 roku życia. No, starszym może też.

 

Ennio Morricone – Dobry, zły i brzydki

Człowiek bez imienia, łowca nagród Angel Eyes oraz bandyta Tuco to bardzo nietypowy zespół. Mężczyźni połączyli swe siły, by odnaleźć 200 tysięcy dolarów należące do wojska Konfederatów. Ale czy mogą sobie ufać? Nie mogą. Za to my możemy mieć pewność, że „Dobry, zły i brzydki” to klasyk spaghetti westernu, z jeszcze bardziej klasyczną ścieżką dźwiękową. Skomponowane przez Ennio Morricone utwory zapadają w pamięć po jednokrotnym wysłuchaniu i wynoszą świetny film Sergio Leone do rangi arcydzieła.

https://www.youtube.com/watch?v=nOr0na6mKJQ

 

Goblin – Suspiria

Swego czasu w przeglądzie moich ulubionych horrorów wspomniałem o Suspirii Dario Argento. Wówczas mało kto pamiętał o tym ciekawym przykładzie włoskiego kina grozy. Dziś – dzięki remake’owi z Amazon Studios – obraz ten znów zyskał rozgłos. I choć doceniam nową wersję (a także jej wyższość – przynajmniej pod pewnymi względami), to preferuję oryginał – właśnie ze względu na ścieżkę dźwiękową. Muzyka zespołu Goblin to po prostu integralna część filmu, nadająca mu niesamowity, oniryczny ton. Uwielbiam także muzykę z horrorów Carpentera, ale w przypadku filmów utalentowanego Amerykanina wyobrażam sobie, że mogłyby korzystać z innych kompozycji. A Suspiria i jej ścieżka dźwiękowa są nierozłączne.

https://www.youtube.com/watch?v=pins1y0XAa0

---

 

Lai

John Williams – Park Jurajski

Jako dziecko uważałam, że nie ma nic lepszego niż dinozaury. Jakiż był mój zawód, gdy brat wytłumaczył mi, że niestety, ale te bestie nie żyją w jakiejś Afryce i nie będzie mi dane ich obejrzeć. Ale i tak film Stevena Spielberga zaczarował mnie na długie lata. Dziś, gdy myślę o Parku Jurajskim, w głowie mam motyw Welcome to Jurassic Park. Skomponował go Mistrz John Williams, znany fanom Gwiezdnych Wojen, Supermana, Indiany Jonesa, E. T., Hooka, Kevina… mogłabym tak wymieniać w nieskończoność. Czyż nie zaczarował dla nas filmów swoją wspaniałą kompozycją, zabierając widzów w magiczny świat marzeń o dinozaurach?

 

Nino Rota – Ojciec Chrzestny

Włoski kompozytor muzyki filmowej, Nino Rota, zasłynął dzięki ścieżce skomponowanej do dzieła Francisa Forda Coppoli. Parafrazując bohaterów filmu Masz Wiadomość – Ojciec Chrzestny to odpowiedź na każde twoje pytanie, a soundtrack do tego filmu to remedium na niespokojną duszę, która pragnie adrenaliny i powrotu do Nowego Jorku lat czterdziestych XX w. Kompozycja do pierwszej części Ojca Chrzestnego zdobyła jedynie nominację do Oscara, ale druga część zgarnęła nagrodę w 1975 r. Zasłużenie, bo pomimo upływu ponad 40 lat, porusza czułą strunę słuchacza i widza.

Vangelis – Łowca androidów

Kiedy myślę o Harrisonie Fordzie przemierzającym Los Angeles 2019 roku, słyszę soundtrack stworzony przez Vangelisa. Wiecie, te niepokojące dźwięki instrumentów elektronicznych, które od pierwszych sekund albo przykują widza do ekranu, albo odrzucą i będzie stracony dla ludzkości. Ścieżka dźwiękowa do Łowcy Androidów ukazała dopiero się dwanaście lat po premierze filmu, a w 2007 roku pojawiło się trzypłytowe wydanie specjalne z utworami skomponowanymi z okazji 25-lecia filmu.

---

 

Razorblade

Trevor Jones,  Randy Edelman – Ostatni Mohikanin

Młody Daniel Day Lewis na ekranie w historii o przypadkowej miłości jakich wiele, a w tle rozbrzmiewająca muzyka napisana przez Trevora Jonesa i Randy’ego Edelmana. Ale to właśnie ta muzyka w połączeniu z fantastycznymi krajobrazami doskonale dopełnia całość. Tym bardziej że do całości zaproszono również irlandzki zespół Clannad, który nagrał fenomenalnie wkomponowany w obraz utwór „I will find You”. Zapadające w ucho dźwięki i słowa podczas pogoni Mohikanów za porwanymi przez Huronów za pierwszym razem gdy oglądałem ten film dosłownie wbiły mnie w fotel. Podobnie jak następująca niewiele później scena pościgu, zakończona finałową walką, okraszona niczym nie ustępującym motywem muzycznym. Ten drugi fragment możecie zobaczyć pod linkiem poniżej. Dla mnie to pełen majstersztyk.

 

Howard Shore – Władca Pierścieni

Matko, pisząc ten tekst uświadomiłem sobie że w tym roku obchodzimy „pełnoletność” Drużyny Pierścienia! Ale dziś piszemy o muzyce. A ta, autorstwa Howarda Shore to dla mnie wyznacznik, co muzyka w filmie powinna przedstawiać. Dla mnie w całej filmowej trylogii nie znajdziemy jednego zbędnego dźwięku, a każda nuta podkreśla obraz i wypowiadane słowa. Z kolei cały motyw przewodni Rohanu to istny Top of the Top. Zwłaszcza w kontekście szarży Rohirrimow pod Minas Tirith. Ale perfekcja w oddawaniu emocji poprzez muzykę przewija się w mojej opinii w każdej klatce w której się pojawia. Aż po końcowe napisy „Powrotu Króla” i idealnie dopasowany utwór w wykonaniu Annie Lennox „Into the West”, okraszony prezentacją bohaterów dzieła, naszkicowanych ręką Alana Lee i Johna Howe. Zresztą przekonajcie się sami:

---

 

SithFrog

Hans Zimmer – Twierdza

Do momentu obejrzenia „Twierdzy” Michaela Baya miałem kilka ulubionych utworów w kategorii „muzyka z filmu”. Były tam i motywy z Gwiezdnych Wojen (Marsz imperialny, Motyw przewodni, Dwa słońca), i z Terminatora 2, i z Polowania na Czerwony Październik. Jednak dopiero Hans Zimmer i jego genialna ścieżka dźwiękowa do filmu z Connerym i Cagem uzmysłowili mi, że w tym typie twórczości można się zakochać. Brzmi banalnie i patetycznie, ale tak właśnie się stało. Kupiłem sobie kasetę magnetofonową i katowaliśmy ją z rodzeństwem i znajomymi bezustannie. Napisałbym, że do znudzenia, ale to nie byłaby prawda. Takie kawałki jak „Rock House Jail”, „Hummel gets the rockets” czy „In the tunnels” nie znudzą mi się nigdy. Dwa-trzy charakterystyczne motywy powtarzane w kilku aranżacjach, ze zmianą tempa i instrumentów potrafią wejść do głowy i już nigdy z niej nie wyjść. Jednocześnie nie są powtarzane za często i człowiek nie ma wrażenia, że to jeden zapętlony utwór. Kto zna ścieżkę do „Interstellar” ten wie o czym mówię. Zimmer zasypiający na organach (ŁAAAAAAAAAAA!!!) to nie jest to, co tygrysy lubią najbardziej. W muzyce do „The Rock” jest głośno i monumentalnie, ale też spokojnie i nastrojowo („Jade”, „Fort Walton – Kansas”). Co najważniejsze w tej kategorii: muzyka Zimmera genialnie wpisuje się w sceny, które widzimy na ekranie… jednocześnie oderwana od kontekstu filmowego, puszczona na porządnym stereo brzmi tak samo dobrze, a może nawet lepiej? Dziś sam jestem dziadkiem mam kilka innych soundtracków na liście ulubionych, ale to jak z pierwszą miłością – żadna inna jej nie przypomina, nawet jeśli kolejne są dojrzalsze. Moim skromnym zdaniem muzyka do „Twierdzy” jest opus magnum Hansa Zimmera.

 

James Horner – Braveaheart – Waleczne Serce

Byliście kiedyś na Wyspach? Nie? No to możecie sobie zafundować wycieczkę jakimś Ryanairem, albo po prostu w zaciszu domowego ogniska odpalić płytę ze ścieżką dźwiękową do „Walecznego serca”. Nie będę się rozpisywał na temat samego filmu, bo napisano i powiedziano już wszystko. Jeśli chodzi o muzykę to… po prostu trzeba posłuchać. James Horner nie tylko stworzył fantastyczne i klimatyczne utwory idealnie pasujące do obrazu. Horner wziął w rękę muzyczny pędzel i namalował nim Szkocję. Kiedy słucha się kolejnych motywów przed oczami stają zielone łąki, skaliste wzgórza, wartkie potoki, ale też brutalne pola bitew skąpane we krwi czy to będzie Stilring, Falkirk czy Bannockburn. Jeśli lubisz szkockie klimaty, dudy (nie mylić z Dudami!), dobrze ci w spódnicy w kratę, albo po prostu chcesz poczuć w sobie bojowy zew wolności – muzyka z „Walecznego serca” to perełka w sam raz dla ciebie. Wsłuchaj się i poczuj magię twórczości Hornera!

---

 

Voo

Miles Davis – Windą na szafot

Jakoś tak wyszło, że moi szanowni koledzy zaklepali do opisania co smakowitsze kąski, jeśli chodzi o kino hollywoodzkie. W związku z tym postanowiłem, że nieco im na przekór przypomnę o ścieżce dźwiękowej do filmu europejskiego. „Windą na szafot” to prawdziwy klasyk francuskiego kina, zilustrowany muzycznie przez mistrza trąbki Milesa Davisa. Czarno-białe kino noir i jazz, może być lepsze połączenie? No właśnie – nie może. Soundtrack Davisa udowadnia, że za pomocą trąbki i kontrabasu można osiągnąć więcej niż za pomocą nawet stuosobowej orkiestry. Nie słucham na co dzień jazzu ale sekwencje, w których piękna Jeanne Moreau spaceruje po nocnym Paryżu, przy akompaniamencie muzyki genialnego Amerykanina, to dla mnie jeden z najbardziej przejmujących obrazów w historii kina. Sceny nasycone są tak nieprawdopodobnym klimatem, że mogą funkcjonować jako niezależny teledysk i pokażcie mi kogoś, kto nie będzie nimi zauroczony. Zresztą cały film jest zwyczajnie znakomity, a jego niepodrabialny styl to w dużej mierze zasługa muzyki, w dodatku improwizowanej. Wyszło z tego arcydzieło. W każdej warstwie. Kropka.

https://youtu.be/PW-SxgZViuk

 

Trevor Jones – Excalibur

Wojciech Kilar twierdził, że najlepsze w historii kina połączenie obrazu i muzyki klasycznej to atak helikopterów w „Czasie apokalipsy”. Nie wypada mi polemizować z Mistrzem. Zasugeruję jedynie, że na miejsce drugie w tym rankingu zasługuje scena z „Excalibura” Johna Boormana. Mam na myśli galop rycerzy Okrągłego Stołu, przez sypiące białym kwiatem jabłoniowe sady, z rozbrzmiewającą w tle podniosłą kantatą Carla Orffa „Carmina Burana”. Kicz? A pewnie, że kicz. Jak wiele ujęć w tym dzisiaj już nieco zapomnianym dziele. Magicznym, baśniowym, przepełnionym symboliką. Momentami mocno niedzisiejszym jeśli chodzi o realizację, a momentami wciąż porywającym. Wystarczy przypomnieć sobie otwierającą sekwencję, tę z jeźdźcami wyłaniającymi się na szczycie zamglonego wzgórza, dzierżącymi w rękach zapalone pochodnie. Tę z końmi parskającymi kłębami pary. Tę z Utherem Pendragonem wymachującym toporem i powalającym kolejnych wrogów. Ryszard Wagner, gdyby mógł zmartwychwstać i obejrzeć „Excalibura”, zapewne byłby zdumiony, widząc do zilustrowania czego wykorzystano jego monumentalny motyw ze „Zmierzchu Bogów”. Ostatecznie jednak na pewno wystawiłby Boormanowi lajka. Tak w ogóle to soundtrack do filmu skomponował Trevor Jones, wymieniony gdzieś obok przy okazji „Ostatniego Mohikanina”. W tym przypadku jego własne kompozycje schodzą jednak na drugi plan, ustępując pola dziełom klasyków.

 

John Williams – Imperium kontratakuje

Tak bardzo chciałem być oryginalny przy wyborze trzeciej z moich ulubionych ścieżek dźwiękowych, że prawie pękłem z wysiłku. W końcu poddałem się i stwierdziłem, że nie należy wstydzić się plebejskich upodobań. Będzie więc o tym, co lubi prawie każdy. „Marsz imperialny” słyszę praktycznie codziennie, bo kolega z biura ma go ustawionego w telefonie jako sygnał połączenia od swojej żony. To pokazuje jak bardzo muzyka z drugiej (eee… przepraszam, piątej) części „Gwiezdnych wojen” zakorzeniła się w powszechnej świadomości. To też pokazuje w jaki sposób mój kolega postrzega swoją… Moment, co ja tu piszę, przecież nie o tym chciałem. Chciałem napisać, że z całej ścieżki autorstwa Johna Williamsa najbardziej lubię utwór „The Asteroid Field”. To ten ilustrujący sekwencję ucieczki Sokoła Millenium przed eskadrą TIE Fighterów poprzez tytułowe pole asteroidów. Czasem lubię założyć słuchawki, rozsiąść się w fotelu, zacisnąć kurczowo kciuk na klawiszu głośności na pilocie do wieży i odlecieć w kosmos. Ten moment gdy przyczajone pomrukiwanie smyczków przerywa nagłe łupnięcie całej orkiestry a przed oczami stają nam wybuchające na latających skałach TIE Fightery! Fragment filmu ilustrowany tym utworem trwa około 5 minut i każda z tych minut jest warta więcej niż wszystkie zakichane prequele i sequele jedynej słusznej trylogii razem wzięte. A zresztą… Kończę, bo znowu zaczynam pisać nie na temat.