Pomylone Analizy: Gra o Tron, sezon 8, odcinek 5, „Dzwony”

Dzisiejszą Pomyloną Analizę pragnę zadedykować osobom odpowiedzialnym za usługę HBO Go. Kiedy dwa tygodnie temu streamowanie odcinka zostało udaremnione przez błąd po stronie HBO, byłem skłonny przymknąć na to oko. Powtórka wskazuje, że problem nie zniknął. I nawet nie łudzę się, że uda mi się obejrzeć w streamingu finał serialu. Zważywszy na fakt, że opłacam abonament na HBO tylko dla usługi HBO Go (klasycznej stacji w ogóle nie oglądam), a HBO Go potrzebne mi przede wszystkim ze względu na Grę o Tron, na pewno nie omieszkam rozważyć wszystkich za i przeciw, gdy przyjdzie czas na przedłużenie umowy z operatorem kablówki.

Dobrze, dość utyskiwania na HBO. Od czego by tu zacząć? Chyba od wyrażenia pewnego żalu. Od trzech lat regularnie żartowałem sobie z Daenerys, nazywając ją szaloną królową. A jednocześnie wstrzymywałem się z opublikowaniem Szalonej Teorii, która by tę koncepcję wyłuszczyła. Zamiast tego rzutem na taśmę napisałem tekst o Tyrionie, przypuszczając, że to właśnie tę teorię może zdradzić serial. Byłem przekonany, że twórcom braknie odwagi, tudzież kunsztu, by przeprowadzić wiarygodną przemianę Dany w obłąkaną królową. Cóż, tego pierwszego nie zabrakło.

Ale przejdźmy już do odcinka. Epizod zaczyna się ujęciem skrobiącego litery Varysa. Drogi pamiętniczku – pisze Varys – Dany była dziś dla mnie wyjątkowo podła. No dobrze, tak naprawdę, to pisze listy informujące o roszczeniu do tronu Jona. Komu je wysyła? W świecie, który tak gwałtownie się skurczył, w którym nie ma żadnych nowych graczy, w którym zamki stoją opustoszałe, a krainami rządzą jakieś nołnejmy? Może do Illyrio Mopatisa? Ot, żarcik taki.

Pisanie listu przerywa jeden z małych ptaszków Varysa. Rozpoznajemy, że to mały ptaszek po gadatliwości. Wygląda na to, że Varys próbuje Daenerys otruć. Książkowy Varys też nie życzy Dany dobrze, i też wspiera Aegona, ale to inny Varys i zdecydowanie inny Aegon. Tam to ma sens. W realiach serialu – nie bardzo.

Na Smoczą Skałę przybywa Jon Snow. I oznajmia, że północne armie przekroczyły Trident i będą przy murach Królewskiej Przystani za dwa dni. O! Macie ochotę na odrobinę matematyki? Bo mnie aż korci. Przyjmijmy, że armia Północy przekroczyła Trident podróżując Królewskim Traktem, a więc w dolnym nurcie, a więc przy zamku Darry. Przyjmijmy też, że piechota podróżuje z największą prędkością, z jaką była w stanie robić to w średniowieczu – a więc pokonuje ok. 30 km dziennie. Oznacza to, że zamek Darry od Królewskiej Przystani dzieli ok. 60 kilometrów. To mniej niż z Katowic do Krakowa. Po nałożeniu tych wielkości na mapę całego kontynentu dochodzimy do nieuchronnej konstatacji, że powierzchnia Westeros jest mniejsza od powierzchni Polski. To wiele wyjaśnia. Chociażby szaleńczy bieg Gendry’ego – chłopak pokonał po prostu pół-maraton. Wybaczcie, musiałem to z siebie zrzucić.

Varys próbuje przekonać Jona do zdrady używając książkowego cytatu o dwóch stronach monety. Jon nie daje się przekonać. A może powinien, bo oto naszym oczom ukazuje się pełny obraz obłędu Daenerys. Potworność w całej okazałości – atrakcyjna kobieta bez makijażu. DUM DUM DUUUUUUUUUM! Na to widzowie Gry o Tron nie byli gotowi.

Swoją drogą to zadziwiające, że po raz kolejny będę chwalił Emilię Clarke. Pisałem wcześniej, że była świetna jako młoda, niepewna Daenerys, ale nie potrafiła oddać Daenerys charyzmatycznej. Za to jako szalona królowa… cóż, nie jest zła. Wzięty na spytki Tyrion wsypuje Varysa.

Gestapowcy Daenerys przychodzą więc po Varysa, który naprędce pali swoje dokumenty. A potem sam jest spalony, bez protestów ze strony Jona i Tyriona. Wyjątkowo podła i zakłamana postać z książek, po nieustannym wybielaniu w serialu, ginie w sposób dziwnie niesatysfakcjonujący.

Ale to chyba rozmowa z Jonem, w której ten odrzuca jej miłość, stanowi ostateczny element strącający Daenerys w pokłady szaleństwa. Niebo nie zna wściekłości takiej, jak miłość w nienawiść zmieniona, ni piekło nie zna furii takiej, jak kobieta wzgardzona.

W tym momencie serial zaczyna swój nieco nieudolny set-up finału. Daenerys oczywiście ma rację mówiąc, że lud powinien już dawno Cersei obalić. Po wysadzeniu septu Baelora całe rządy Lannisterów stały się w ogóle jakąś karykaturą, na czele z komiksową Królewską Gwardią. Tyrion prosi o łaskę, jeśli miasto się podda. Rozśmieszył mnie trochę fakt, że sygnałem kapitulacji ma być bicie w dzwony. Ludzie kochani, w każdym średniowiecznym mieście bicie w dzwony było sygnałem do obrony. Dedeki, nawet w waszym serialu tak było – wystarczy obejrzeć bitwę nad Czarnym Nurtem.

Ale myli się ten, kto sądzi, że to koniec serialowych głupot. Bo właśnie rozpoczyna się największy przeplataniec w historii serialu. Świetnie zrealizowane i emocjonalne sceny będą sąsiadować z obrazami kompletnie nonsensownymi.

Dowiadujemy się więc, że Jaime Lannister został schwytany. Oczywiście już po chwili Tyrion z pomocą Davosa uwalnia swojego brata. Całe „schwytanie” służyło przede wszystkim temu, abyśmy mogli jeszcze raz obejrzeć pożegnanie Tyriona i Jaime’a. Nie przeczę, aktorzy są świetni, pobrzmiewają tu echa książkowego materiału i smutno człowiekowi, gdy domyśla się, że to naprawdę już ostatnie pożegnanie.

Gorzej, że w rozmowie pada kilka zdań, przez które zaczynam podejrzewać, że scenarzyści zapomnieli nie tylko o książkach, ale i o własnym materiale. Jaime mówi, że nigdy nie interesowali go prostaczkowie – nawet ci niewinni… Czy Jaime zapomniał, że dla nich ocalił Królewską Przystań? Po chwili dodaje, że Cersei najgorsze rzeczy robiła dla dzieci… Jaaaaaaasne. Któremu z dzieci pomagała, niszcząc sept Baelora? Bracia żegnają się, a Jaime dostaje misję. Otworzyć bramy, zadzwonić w dzwony, uciec z Cersei do Pentos.

Tymczasem armia sprzymierzeńców nie czeka nawet na nadejście ariergardy. Daenerys chce zaatakować. A do Królewskiej Przystani zakrada się nasza ulubiona para – Sandor Clegane i Arya Stark. Wyjawiają swą tożsamość i cel podróży. Hmmm… a gdyby tak Arya powiedziała o swoich planach Jonowi i Dany, może dałoby się uratować tysiące istnień, nieprawdaż?

Rozpoczynają się przygotowania do bitwy. Pospólstwo ucieka, próbując schronić się w Czerwonej Twierdzy. Ale nie dla każdego jest tam miejsce. Nawet Jaime Lannister, żebrzący swą złotą ręką, musi poszukać innego wyjścia. Wzorem filmu katastroficznego, poznajemy też dwójkę postaci, która przewinie się w późniejszych scenach, pokazując ogrom zniszczeń i trwogi, będąc swego rodzaju emocjonalną kotwicą dla widza. I nawet nie będę się zżymał na ten ograny chwyt. Bo jakoś ta matka i córka wzbudzały we mnie więcej zainteresowania niż znani od wielu lat bohaterowie.

Niestety fantastycznie zrealizowana scena przygotowań została natychmiast popsuta przez… Złotą Kompanię ustawiającą się przed murami miasta. Cóż to za obłęd z tym wystawianiem armii za mury? To było głupie w Długiej Nocy, ale teraz jest jeszcze bardziej idiotyczne. Już nawet nie może człowiek samego siebie okłamywać argumentem, że w środku nie wszyscy się zmieścili. Zresztą koniec Złotej Kompanii jest w ogóle żenujący. Aż się nie chce o tym wspominać.

Zaczyna się. Daenerys pikuje na swoim smoku na Żelazną Flotę. Statków i skorpionów jest teraz znacznie więcej. Dochodzą też machiny ustawione na murach. Ale zbroja ze scenariusza jest nie do przebicia. Smocza królowa rozpoczyna konsekwentną destrukcję, stawiając czoła zagrożeniom o wiele większym od tych, które przyniosły jej tyle problemów we wcześniejszych sezonach (pojedynczy skorpion w sezonie 7 ranił Drogona, a w zeszłym odcinku kilka skorpionów zabiło Rhaegala).

Całą sekwencję bitwy mógłbym określić mianem uczty dla oka i choloroformu dla mózgu. Destrukcyjna moc smoczego ognia jest wprost absurdalna – mury nie topią się pod wpływem wywoływanych przezeń pożarów (jak Harrenhal), ale wprost rozpadają się od smoczego tchnienia jak domki z kart. Złota Kompania ginie nie zadawszy ani jednego ciosu, umiera Harry Strickland, mury padają, skorpiony płoną. I tylko Qyburn zachowuje trzeźwy umysł, informując Cersei o prawdziwym stanie rzeczy. Powiem to bez ogródek – Qyburn jest moją ulubioną postacią w serialu. Nawiasem mówiąc Cersei sądzi, że Czerwona Twierdza nigdy nie została zdobyta. Urocze. To pewnie dlatego nadal rządzą Targaryenowie.

Wojska Daenerys ruszają w miasto. A Tyrion wspomina Jonowi o dzwonach. Na wypadek, gdyby widz zapomniał. Zresztą potyczki w mieście nie bardzo mają sens. W jednej scenie widzimy na przykład żołnierzy Lannisterów znajdujących się ZA awangardą Starków. Teleportacja, czy kogoś przeoczyli? Dochodzi do konfrontacji dwóch grup. Dziwnie zrealizowanej, można by rzec mało realistycznej. Zbrojni Lannisterów nie wytrzymują świdrującego spojrzenia Szarego Robaka i rzucają miecze. Daenerys też ma dosyć, bo przycupnęła już od dłuższego czasu wraz z Drogonem. I wtedy Jaime dociera do dzwonu. A Dany ostatecznie wariuje.

Ech, czy nie fajnie byłoby gdyby serial – tak jak książki – od samego początku był konsekwentny w kwestii zemsty? Gdybyśmy dostali Panią Kamienne Serce i poznali destruktywny wpływ żądzy krwi? Albo gdyby prawdziwa Ellaria Sand (nie ta mściwa serialowa suka) opowiedziała nam, do czego prowadzi poszukiwanie odpłaty? Albo może gdyby tak Daenerys miała powód, by nienawidzić mieszkańców Królewskiej Przystani? Gdyby pospólstwo kochało uzurpatora – Młodego Gryfa – a gardziła smoczą królową, o której krążyłyby kłamstwa? Tak, wtedy ta scena byłaby niezwykle wymowna. I wówczas Dany mogłaby przypomnieć sobie sen o prawdziwym domu, z czerwonymi drzwiami. Mogłaby sprawić, że wszystkie drzwi w Królewskiej Przystani stałyby się czerwone.

Niestety zamiast tego dostaliśmy niewiarygodną, przerysowaną wersję szaleństwa Daenerys Targaryen. Szkoda.

Rozbrzmiewają dzwony. A potem ryk smoka. Szary Robak zaczyna mordowanie jeńców. Zaczyna się rzeź miasta. A oszołomiony Jon krąży po polu bitwy, próbując ratować kogo się da.

Gdzieś przy wejściu do jaskiń pod Czerwoną Twierdzą Sokole Oko (bo przecież nie Wronie Oko) dostrzega Jaime’a Lannistera i rzuca mu nonsensowne wyzwanie. Mało interesujący pojedynek kończy karierę jednej z najbardziej zmarnowanych postaci w Grze o Tron. Jaime z kilkoma ranami kłutymi brzucha idzie dalej. Twardziel, nie to co ten mięczak Robb Stark.

Qyburn ewakuuje Cersei do Warowni Maegora (szczerze mówiąc myślałem, że tam cały czas byli), w mieście wybucha dziki ogień, choć nie robi to akurat większej różnicy. Daenerys i tak morduje na lewo i prawo bez chwili odpoczynku. Jak na zbrodnię dokonywaną w przypływie szaleństwa, jest w tym coś za dużo systematyczności i wytrwałości.

Sandor w ostatnim momencie przekonuje Aryę, że zemsta nie prowadzi do niczego dobrego. Słodki R’hllorze! Ja rozumiem sens tej sceny i słów Ogara. Ale KONTEKST jest skrajnie absurdalny. Obydwoje właśnie przebyli wielodniową podróż, zapewne gadając o zemście. I TERAZ Sandor doszedł do wniosku, że lepiej by było, gdyby Arya wróciła? I Arya też to kupuje?

Cersei ma na głowie cały zamek. Dosłownie. Na widok Ogara, ser Gregor traci resztki posłuszeństwa i morduje dra Frankensteina Qyburna. Sandor i Gregor rozpoczynają swój pojedynek, który – przyznaję z lekkim poczuciem winy – dostarczył mi trochę ubawu. Mózg już jednak przysypiał na tym etapie, a widowisko było fajne.

I tak Jaime i Cersei giną w swoich objęciach, przygnieceni gruzem. Ogar i Góra giną w objęciach płomieni. Poraniona Arya dziwnie przypominająca Chrystusa, kilkukrotnie próbuje ratować ludzi. Ponosi klęskę. Ostatecznie powstaje z popiołów i widzi konia Harry’ego Stricklanda. Może przyprowadził go tu Bran? A może ten koń to naprawdę Arya, a Arya to Jaqen? Nie wiem.

Dość powiedzieć, że szalona królowa Daenerys dokończyła dzieła swego ojca.

Wnioski

Jestem przekonany, że szaleństwo Daenerys to ostatni ze zwrotów akcji, które zdradził scenarzystom George R.R. Martin. Sądzę, że inne elementy odcinka mogą w jakiejś formie pojawić się w martinowskiej wizji tej opowieści, choć pewnie będą trudne do rozpoznania. Czy Jaime wróci do Cersei z miłości? Możliwe. Ale na pewno nie będzie to ta sama ślepa miłość. I na pewno nie wyklucza tego, że Jaime jest valonqarem (przypominam, że serial pominął tę przepowiednię).

Największym problemem odcinka był wszakże brak prawidłowego kontekstu i ogólna arbitralność scenariusza. Rzeczy działy się nagle, niespodziewanie, bez prawidłowego foreshadowingu, w sposób najwygodniejszy dla scenarzystów. Pogrążanie się w obłędzie winno trwać dłużej. Wojna powinna trwać dłużej. Trawienie przez postaci nowych informacji powinno zajmować czas. Cóż, może pomiędzy każdym odcinkiem Dedeków znaleźć powinien się jeden odcinek napisany przez Bryana Cogmana? Niestety za późno, by ten pomysł teraz komukolwiek podrzucić.

Pamiętajmy jednak o pozytywach. Było widowiskowo. Chwilami wzruszająco. No i będziemy mogli w najbliższych latach śmiać się z dzieci nazwanych imieniem Daenerys. A już w tej chwili możemy pośmiać się z durniów, którzy szaleństwo Daenerys przypisują ukrytej mizoginii twórców serialu albo George’a R.R. Martina.

A za tydzień Jon lub Arya dokończą żywot szalonej królowej, a my będziemy mogli trochę odsapnąć i jeszcze raz wszystko przemyśleć. Tymczasem daję odcinkowi 7 ciasteczek. Trochę na wyrost, ale muszę być konsekwentny – Długiej Nocy dałem 6, a Dzwony były od Długiej Nocy lepsze.