Czekając na GoTa: Rzym (Rome)

Jest rok 52 p.n.e.. W bitwie pod Alezją wojska Gajusza Juliusza Cezara zwyciężyły galijskich powstańców Wercyngetoryksa. Ale dla ambitnego polityka to dopiero początek zmagań. W Rzymie czeka na niego nie bez przyczyny żądny krwi Senat oraz niedawny sojusznik, a obecnie zdeklarowany wróg – błyskotliwy generał Pompejusz Wielki. Cezar ma po swojej stronie pieniądze, legiony i miłość rzymskiego proletariatu. Wraz z przekroczeniem rzeki Rubikon, rozpoczyna się walka o Rzym.

Niewątpliwie jest to walka, która utrafi w gusta wszystkich fanów „Gry o Tron”, szczególnie tych nie mogących doczekać się na następny sezon. Zresztą Kevin McKidd, aktor odtwarzający w serialu „Rzym” rolę Lucjusza Worenusa zapytany o to co sądzi o „Grze o Tron”, nie próbował nawet owijać w bawełnę. „Ukradli nasz serial” – miał powiedzieć, dorzucając jeszcze kilka mało cenzuralnych słów.

I chyba jest coś na rzeczy. „Rzym” był pierwszą megaprodukcją HBO. Skala i rozmach tego serialu przerastały wszelkie wyobrażenia. Budżet pierwszego sezonu wyniósł astronomiczne 100 milionów dolarów. A widz, przyzwyczajony do ugłaskanych i uproszczonych widowisk historycznych dostał coś niespotykanego – skomplikowaną intrygę polityczną, fascynujące i żywe postaci, a nade wszystko prawdziwy obraz antycznego miasta, pełnego krwi, przemocy i seksu.

„Rzym” spotkał się z gorącym przyjęciem zarówno krytyków, jak i publiczności. Chwalono fenomenalny scenariusz, doskonałą grę aktorską i scenografię godną najlepszych hollywoodzkich produkcji. Widzowie wykupywali abonament HBO dla tego jednego serialu. Twórcy opowieści, na czele z pomysłodawcą – Bruno Hellerem – święcili triumfy. Ale były to triumfy krótkie. Szybko okazało się, że produkcja przynosi HBO straty. Rzymskie miliony można było – zdaniem szefostwa stacji – wydać znacznie lepiej. Drugi sezon „Rzymu” miał więc mocno okrojony budżet. Ale i to nie wystarczyło. Jeszcze przed zakończeniem zdjęć, ekipa dowiedziała się, że trzeciego sezonu nie będzie. Serial musiał przejść ostre modyfikacje, by pośpiesznie domknąć fabułę.

W pewnym sensie „Rzym” padł ofiarą błyskotliwości swoich twórców. Był serialem, jakiego łaknęła publiczność. Serialem, który miał zmienić oblicze telewizji. Serialem, który wyprzedzał swoje czasy. Ale pojawił się za wcześnie, w zupełnie innej erze konsumpcji mediów. W 2005 nie istniał cyfrowy model dystrybucji filmów i seriali. Szerokopasmowy internet nie dotarł jeszcze pod strzechy, a media społecznościowe były w powijakach. „Rzym” odniósł sukces krytyczny, ale odniesienie sukcesu komercyjnego uzasadniającego sięgający 100 milionów dolarów budżet było po prostu niemożliwe.

A raczej – było niemożliwe jeszcze przez pięć lat. Bo kiedy w 2010 ruszyła „Gra o Tron”, podobieństwo obu seriali było bezsprzeczne. Oczywiście „Rzym” jest serialem historycznym, pozbawionym elementów fantastycznych. Nie znaczy to jednak, że widowisko nas nie zadziwi i nie zaskoczy. Przeciwnie, sposób, w jaki opowiadana jest historia (której zakończenie przecież znamy), będzie nas trzymać w napięciu aż do ostatniej minuty.

Pierwszy sezon Rzymu pokaże nam historię Cezara od jego zwycięstwa w wojnach galijskich, aż po Idy Marcowe roku 44 p.n.e. (bez spoilerów wspomnę tylko, że nie był to dla Juliusza Cezara dzień szczególnie udany). W drugim, niestety znacznie bardziej chaotycznym sezonie śledzimy zmagania Gajusza Oktawiusza (późniejszego Oktawiana Augusta), począwszy od śmierci Cezara, aż po rok 30 p.n.e. i triumf w bitwie pod Akcjum.

Wydarzenia będziemy obserwować z perspektywy kilku postaci. Część z nich to najwięksi polityczni gracze tego okresu: Gajusz Juliusz Cezar, Marek Antoniusz, Pompejusz Wielki, Marek Juniusz Brutus, Katon Młodszy czy w końcu Marek Tuliusz Cyceron. Ale równie wiele uwagi poświęcimy machinacjom dwóch kobiet: Atii z rodu Juliuszów (matce Oktawiana) oraz Serwilii z rodu Juniuszów (matce Brutusa). Najczęściej zaś będziemy towarzyszyć dwóm postaciom z niższych warstw społecznych. To dwaj legioniści – reprezentujący tradycyjne rzymskie cnoty centurion Lucjusz Worenus oraz dziki i nieokrzesany Tytus Pullo. Worenus i Pullo dostarczą nam nie tylko kontekstu dla wielkiej polityki, ale też wciągną nas w swoje własne dramaty rodzinne. Co ciekawe, choć historia tych postaci jest niemal od początku do końca zmyślona, to obydwa nazwiska są historyczne i rzeczywiście należały do żołnierzy Cezara, wspomnianych przez niego w „O wojnie galijskiej” (choć we wspomnieniach obydwaj byli centurionami).

Jednym z zarzutów stawianych czasem serialowi jest jego bardzo lekkie podejście do chronologii poszczególnych wydarzeń, a także naginanie pewnych historycznych faktów. I rzeczywiście dostrzeżemy to już w pierwszym odcinku. Przykładowo – wbrew temu co pokazuje nam serial, Gajusz Juliusz Cezar i Gnejusz Pompejusz nigdy nie sprawowali równocześnie urzędu konsula. Pod koniec wojen galijskich Cezar dopiero zabiegał o ten urząd. Była to zresztą sprawa gardłowa, bo pozbawiony immunitetu związanego z namiestnictwem w Galii, Cezar popadł w poważne tarapaty. Ciążyły na nim zarzuty przekupstwa, zbrodni wojennych a nawet zdrady, jako że zdarzało mu się atakować plemiona będące oficjalnie sojusznikami Rzymu. Z kolei śmierć córki Cezara została przesunięta w czasie o dwa lata, aby zgrać się z galijskim zwycięstwem i dostarczyć powodu rozpadu sojuszu pomiędzy Cezarem a Pompejuszem. Również wizyta Oktawiana (a właściwie to jeszcze Gajusza Oktawiusza) w obozie Cezara w Galii jest anachroniczna. Wydarzenie to miało miejsce cztery lata później w Hiszpanii. No i sam Pompejusz Wielki jest w serialu mylnie nazywany plebejuszem i utożsamiany ze stronnictwem popularów. W rzeczywistości Gnejusz Pompejusz był optymatem i nobilem, którego ojciec przeszedł całą ścieżkę zaszczytów (cursus honoroum). Nawet jeśli jego rodzina nie wywodziła się z historycznego patrycjatu, ale z warstwy średniej (ekwitów), to jest cokolwiek wątpliwe, aby wytykano mu pochodzenie z „niższych sfer”.

Jeśli już pierwszy odcinek raczy nas taką ilością „błędów”, to czy serial nie wywoła napadów szału u miłośników historii? Myślę, że nie. Z kilku powodów. Przede wszystkim Istnieje bardzo poważna różnica pomiędzy luźnym podejściem do historii charakteryzującym „Rzym”, a odstępstwami od fabuły książek w „Grze o Tron”. Serial Bruno Hellera ani przez moment nie sprawia wrażenia, jakoby modyfikował historię w celu pójścia na łatwiznę. Przeciwnie, odstępstwa te zawsze mają bardzo wyraźny cel dramatyczny. Twórcy serialu mówili często, że pokazują nie tyle prawdę historyczną, co autentyzm historyczny. Pokazują więc miasto takim, jakie ono było. Tłocznym, jaskrawym, pachnącym krwią i tysiącem przypraw, pełnym wina, rozpusty i mrocznych i egzotycznych rytuałów religijnych. To Rzym trochę mniej marmurowy, a trochę bardziej żywy. Takie są też wydarzenia, jakie pokazuje nam serial. I tacy są jego bohaterowie. We wkładanych w ich usta sentencjach ani razu nie zabrzmi fałszywa nuta. Zawsze będziemy mieli przekonanie, że obcujemy z prawdziwymi ludźmi. A to chyba najważniejsze.

Zresztą w autentyzmie wykreowanego obrazu ogromną rolę odegrał perfekcyjny casting. Zobaczymy tu parę twarzy znanych nam z „Gry o Tron”… w rolach, które zdecydowanie lepiej do nich pasują, niż te westeroskie. I tak serialowym Cezarem jest Ciaran Hinds (czyli Mance Rayder z „Gry o Tron”), aktor, który fenomenalnie oddał intelekt, charyzmę i pewną brawurę rzymskiego populisty. Tobias Menzies wcielił się w rolę Marka Juniusza Brutusa, i znów – pasował tu znacznie lepiej niż do roli Edmure’a Tully’ego. No i w końcu Indira Varma, która jako Niobe, żona Lucjusza Worenusa jest tak czarująca, że aż trudno wyobrazić ją sobie jako Ellarię Sand w „Grze o Tron”.

Ale zasób talentów „Rzymu” jest znacznie większy. Kevin McKidd i Ray Stevenson spisują się doskonale w rolach dwóch weteranów. Tym niemniej pierwsze skrzypce grają tak naprawdę Polly Walker (Atia z rodu Juliuszów) oraz James Purefoy (Marek Antoniusz). To para aktorów, którzy wynoszą widowisko na zupełnie nowy, „kosmiczny” poziom. Wart odnotowania jest również Max Pirkis w roli młodego Gajusza Oktawiusza, niestety wymieniony w toku sezonu drugiego na starszego, zupełnie niepodobnego aktora.

Serial nie jest naturalnie pozbawiony wad. Nawet ogromny (jak na ówczesne lata) budżet nie pozwolił zrealizować z pełnym rozmachem wizji scenarzystów. Weźmy chociażby początkową bitwę pod Alezją. Otóż walczyły tam dziesiątki tysięcy ludzi, a Cezar okrążył zbuntowaną twierdzę wielokilometrowym, podwójnym łańcuchem murów, palisad i umocnień, dzięki czemu mógł jednocześnie oblegać miasto i bronić się przed galijskimi posiłkami. Alezja stała się zbuntowaną twierdzą… wewnątrz nowej twierdzy zbudowanej przez Rzymian. Tymczasem w serialu widzimy potyczkę w lesie, w której uczestniczy góra kilkadziesiąt osób. Z jednej strony jest to trochę komiczne. A z drugiej, nawet w tym wypadku twórcy serialu potrafili widza urzec i oczarować. Nie dość, że pokazali nam rzymskich legionistów we właściwym dla tego okresu rynsztunku (zbroja lorica hamata, zamiast lubianej przez filmowców lorica segmentata), to na dodatek odważyli się odtworzyć autentyczną taktykę walki. Rzymianie utrzymują szyk i prowadzą rotację walczących szeregów.

Jeśli nawet najsłabiej zrealizowana scena w serialu może widza zafascynować, to chyba więcej mówić już nie trzeba. DaeLowa rekomendacja dla fanów „Gry o Tron” i nie tylko.

A poniżej możecie obejrzeć pierwsze pięć minut serialu. Na zachętę.

0

0