Robin z Sherwood (sezony 1-3)

Anglia, koniec XII wieku. Robin z Loxley, syn zamordowanego anglosaskiego rycerza, popada w konflikt z prawem (reprezentowanym przez Guya z Gisburne, sługusa szeryfa z Nottingham). Udaje mu się jednak uciec z lochu i po wizji, w której duch lasu – Hern Mysłiwy – powierza mu zadanie chronienia ludu Anglii, formuje bandę ludzi wyjętych spod prawa. Ta wesoła kompania, pod wodzą Robina, Człowieka w Kapturze, będzie bronić ludu i jego pradawnych obyczajów przed nową, normańską szlachtą oraz… innymi siłami.

Polska, początek lat 90. DaeL spędza ferie zimowe u swojej babci. Po dniu ekstremalnej jazdy na sankach wraca do domu późnym popołudniem i odpala dwójkę na czterokanałowym telewizorze marki Unitra (model Helios, 26 cali – potężne, kineskopowe bydło). Zaczyna się serial nazwany po polsku Robin Hood (choć anglojęzyczny tytuł to Robin of Sherwood). Nie jest to pierwsza emisja tego serialu – pojawił się on na polskich ekranach jeszcze w PRL-u, ale DaeL był wówczas za mały, by cokolwiek pamiętać. No więc naiwny DaeL spodziewa się po prostu przygodowego serialu ze strzelaniem z łuku. Ale to, co pojawia się na ekranie telewizora, powoduje kompletny opad pełnej mleczaków szczęki.

To Robin Hood zupełnie inny od produkcji, o których mały chłopak słyszał. To nie jest opowiastka o dobrym zbóju, co zabierał bogatym i dawał biednym. To widowisko pełne pomysłów, które kompletnie oszałamiają. Podłożem serialu są konflikty pomiędzy Anglikami (czyli Anglosasami) a Normanami, po lasach łażą dziwne istoty będące wcieleniem pogańskich bóstw czy duchów, wioski są palone, ludzie mordowani, a jeden ze złoczyńców czci szatana, czaruje naszyjnikiem z pentagramem i jeszcze chce składać ofiary z ludzi. A wszystko przesiąknięte jest tym niesamowitym klimatem głębokich, angielskich lasów, równie magicznych, co mrocznych. Kompletny opad szczęki. DaeL ogląda wszystkie odcinki. Wszystkie? Nie, tak naprawdę to tylko 13 odcinków – pierwsze dwa sezony. Bo ta emisja Robina z Sherwood kończy się na drugim sezonie. W momencie, który wywołuje silne pocenie się oczu.

Przez lata żywiłem się tym wspomnieniem o Robinie z Sherwood jako o absolutnym serialowym majstersztyku, ale jednocześnie obawiałem się, że ponowne obejrzenie angielskiej produkcji zniszczy to wyobrażenie. Czułem, że nawet nostalgia nie pozwoli dalej uwielbiać tej opowieści, a piedestał, na którym stał Robin Hood z mojego dzieciństwa, zostanie obalony. No, ale skoro w dobie epidemii – tak jak w średniowieczu – po lasach hasają ludzie wyjęci spod prawa, pomyślałem, że warto do serialu wrócić.

Od razu wspomnę, że niektóre z moich obaw były zasadne. Serial cierpi chociażby ze względu na sztywne wymogi epizodyczności. Młodsi czytelnicy mogą tego nie pamiętać, ale dawno temu, przed streamingiem, a nawet przed płytami DVD i kablówkami z setkami kanałów tematycznych, istniało przekonanie, że każdy odcinek serialu musi tworzyć zamkniętą całość. Widz nie zawsze miał możliwość obejrzenia serialu od początku, dlatego nawet epizody w połowie serii musiały pełnić funkcję swoistych pilotów. Co więcej, stacje telewizyjne często puszczały odcinki w kolejności innej niż zaplanowana przez twórców (np. gdy wydarzenia losowe zmusiły je do zmiany ramówki – taki los spotkał właśnie Robina z Sherwood, prowadząc do kilku błędów w chronologii wydarzeń). Serial o przygodach banitów z lasu Sherwood próbuje połączyć wszystko w jedną całość, ale widocznie na tej epizodyczności traci. A najbardziej tracą chyba postacie takie jak jeden z antagonistów – Guy z Gisburne – który zbyt często jest sprowadzany do roli komediowego pomagiera szeryfa, choć pojedyncze odcinki zdradzają, że scenarzyści chcieliby uczynić tę postać kimś ciekawszym, mającym własne ambicje.

Oczywiście skala produkcji, choreografia walk, i generalnie wszystkie aspekty związane z wielkością budżetu, również wypadają gorzej niż to sobie zapamiętałem. Ale tu w zasadzie te drobne korekty do wyidealizowanego obrazu Robina z Sherwood się kończą. A my możemy przejść płynnie do zalet. No bo wspomniałem, że budżet jest mniejszy niż we współczesnych produkcjach historycznych, ale odwzorowaniem realiów serial bije produkcje nowsze o jedną, dwie, a nawet trzy dekady na głowę. Nie jest idealnie, ale przynajmniej inteligencja widza nie jest obrażana na każdym kroku. Mamy przełom XII i XIII wieku, więc rycerze (a tym bardziej zbrojni) nie popylają w zbrojach płytowych, ale przeszywanicach, brygantynach i kolczugach. Zamki wyglądają stosunkowo realistycznie, bo i serial kręcony jest w prawdziwych zamkowych wnętrzach, nie studyjnych rekonstrukcjach. Nawet stroje z epoki wyglądają całkiem zgrabnie, o wiele lepiej niż we współczesnych produkcjach, które próbują nas przekonać, że wszyscy w średniowieczu nosili worki na ziemniaki albo trącące klimatami sado-maso skórzane zbroje. Doceniam takie drobiazgi. Nie twierdzę, że historyczni puryści będą zadowoleni – w paru miejscach wyraźnie za kolczugę albo kaptur kolczy robi jakaś wełniana atrapa pomalowana na kolor stali. Ale ogólnie, wziąwszy pod uwagę budżet i czas produkcji – rzecz wygląda bardzo dobrze. Tak samo doceniam fakt, że Robin z Sherwood to bodaj pierwsze przedstawienie legendy, które nie wybiela Ryszarda Lwie Serce. Prawowity król nie jest zbawcą Anglii, to człowiek lepszy od swego brata… ale tylko odrobinkę.

Ale prawdziwie urzekły mnie te rzeczy, które w dzieciństwie bardziej chłonąłem, niż rozumiałem. Chociażby to, jak wspaniale serial czerpie z legend i mitów wysp brytyjskich. Wszyscy zapamiętaliśmy oczywiście Herna Myśliwego, postać będącą średniowieczną kontynuacją wcześniejszych celtyckich bóstw, ale przecież podobnych smaczków jest tu znacznie więcej (że tylko wymienię anglosaskiego boga Wolundra, w serialu nazywanego Waylandem). I to nie tylko smaczków. Serial jest przesiąknięty koncepcjami czerpanymi z pogaństwa, no i wreszcie monomitem, podróżą archetypicznego bohatera…

Odnoszę wrażenie, że Robin z Sherwood wykorzystuje elementy fantastyki i mitologii w sposób perfekcyjny, niedościgniony przez inne produkcje. Magia jest miękka, nie ma jasno określonych zasad, ale opiera się w dużej mierze na elementach chrześcijaństwa (czarna magia to służba Lucyferowi – i zaręczam, że odcinki z jego wyznawcami należą do najlepszych!) oraz wierzeń pogańskich (duchy/bogowie Wysp z ich magicznymi artefaktami, wizjami i czempionami). Jest to też system z magią „niską”. Nikt nie rzuca kul ognistych, zaklęcia służą raczej subtelnej kontroli nad innymi ludźmi, tudzież dokonywaniu rzeczy przekraczających możliwości normalnego człowieka. Do serialu, który próbuje przekonać nas do swojej „realistycznej” wizji średniowiecza, pasuje to fantastycznie. Bo niby czarują, ale widz nawet przez moment nie ma wrażenia, że za chwilę na scenę wkroczą orki albo smoki.

Fantastycznie wypadają też aktorzy, na czele z Michaelem Praedem w roli Robina, Judi Trott jako lady Marion, Nicholasem Gracem świetnie grającym szeryfa… Właściwie powinienem tu wymienić całą obsadę, bo większość postaci wryła się w moją głowę jako ikoniczne przedstawienia legendarnych bohaterów. I teraz psują mi radość z oglądania innych ekranizacji przygód wesołej kompanii, bo zawsze żałuję, że nie mam przed oczami twarzy z serialu z lat 80.

Ale to jeszcze nie wszystko. Na koniec zostawiłem pochwałę największą. I wypowiadam ją z pełną świadomością. Robin z Sherwood ma najlepszą ścieżkę dźwiękową w historii seriali telewizyjnych. Dziesięć utworów stworzonych przez Clannad – irlandzki zespół folkowo-newage’owy – to nie tylko świetna muzyka. To element nieodłączny, wrośnięty w istotę serialu, budujący jego atmosferę w równym stopniu co kreacje aktorskie. A może nawet bardziej. Nie wyobrażam sobie Robina z Sherwood bez Clannad. I nie wyobrażam sobie, jak można przejść obok tej ścieżki dźwiękowej obojętnie.

I tak oto dotarliśmy do kresu tej recenzji. Czym jest Robin z Sherwood? Dla mnie przede wszystkim częścią dzieciństwa. Ale to również fantastyczna opowieść, warta poznania nawet dziś. Owszem, pewne elementy warsztatu twórczego z lat 80. działają na niekorzyść tej produkcji, ale jej zalety zdecydowanie górują nad słabościami. A nie znać tej opowieści o banitach z lasu Sherwood i nie wysłuchać choć raz soundtracku, to po prostu wstyd.

A na koniec zostawiam Was z tytułową piosenką (nawiasem mówiąc nie jest to mój ulubiony utwór z serialu – wszystkie są świetne, ale Now Is Here, Together We, Darkmere i Strange Land pobić się nie da).

1

0