Godzilla Minus One (2023)

Ostatnie dni drugiej wojny światowej. Gdzieś na małej wysepce na Pacyfiku ląduje samolot. Pilot wraz z załogą miejscowego garnizonu przeżyją atak niewyobrażalnej bestii. Wydarzenie to wpłynie na najbliższe lata ich życia. Chwilę później wspomniany pilot, Koichi Shikishima (w tej roli Ryûnosuke Kamiki), wraca do domu, do zgliszcz Tokio, gdzie wraz z obcą kobietą, sierotą i własną siostrą zakłada niejako z automatu dziwną, ale szczęśliwą, patchworkową rodzinę. Wszystko ułożyłoby się pewnie dobrze, wszyscy żyliby długo i szczęśliwie, ale przecież tytułowy potwór nie da o sobie zapomnieć… Kim jest pilot? Skąd się tam wziął? Dlaczego przeżył i co się właściwie wydarzyło?

Na te pytania znajdziecie odpowiedź w najnowszej odsłonie cyklu o zmutowanej jaszczurce, pod tytułem Godzilla Minus One. Z tym że od razu zaznaczam – mówimy o produkcji japońskiej – zapomnijcie więc o spektakularnych walkach, efekciarstwie i sztuce dla sztuki. Najbardziej znana (znany? znane?) „kaiju” pojawia się bowiem rzadko i pełni tu rolę symbolu. Nie odkryję Ameryki (ani Japonii, he-he), jeśli napiszę, że Godzilla narodził się jako symbol przegranej wojny, zniszczenia i – przede wszystkim – zagłady atomowej, która spotkała Hiroshimę i Nagasaki. To swoista kinowa terapia dla obywateli z kraju kwitnącej wiśni.

Tokio doszczętnie spalone, dwa duże miasta zrównane z ziemią, a onegdaj dumne i honorowe społeczeństwo próbuje dźwignąć się z metaforycznego, ale też jak najbardziej realnego, piekła. Film opowiada o bezsensownych ofiarach, źle pojmowanym obowiązku i honorze, demonach (dosłownie i w przenośni) przeszłości, wreszcie o miłości, nadziei, stracie, ale też odkupieniu i determinacji.

To jest największa siła tej produkcji i – jednocześnie – największa różnica między Godzillą w ujęciu japońskim i amerykańskim. W filmach rodem z Hollywood mamy kilka papierowych postaci, które są fabularną zapchajdziurą, a wszyscy czekają na kaiju i spustoszenie, jakie zasieje. Ewentualnie na pojedynki z innymi monstrami.

W japońskich filmach (nie inaczej w „Godzilla Minus One”) mamy przede wszystkim opowieść o ludziach. To bardziej dramat niż film fantasy czy science-fiction. Historia od początku ogniskuje się na Koichim i jego najbliższych, na ich relacjach, uczuciach i emocjach, które nimi targają. Skupia też jak w soczewce wszystkie traumy i przeżycia wojenne Japończyków. Godzilla jest tu tylko nośnikiem kolejnego śmiertelnego zagrożenia. Stąd zresztą – według reżysera – tytuł. Japonia, jego zdaniem, zaraz po wojnie była na poziomie zero, a wielka jaszczurka przyszła i cofnęła ich jeszcze bardziej. A co jest „bardziej” od zera? Minus jeden.

Film wygląda obłędnie. Atomowy oddech Godzilli jest naprawdę… cóż, atomowy! Sam potwór jest zrobiony realistycznie i czuć jego rozmiar i wagę. Zniszczenie, które sieje, robi ogromne wrażenie i nie da się przejść obojętnie obok tych wszystkich wybuchów i walących się budynków. A wiecie, co jest najlepsze? Film kosztował – w zależności od źródeł – między 12 a 15 milionów dolarów. Nie, nie zabrakło jednej cyfry. Produkcja wyglądająca przez większość czasu świetnie (do 2-3 scen można się przyczepić) kosztowała tyle, co gaża jednego aktora pokroju Chrisa Hemswortha. Na pewno wygrywa wizualnie z każdą z 4-5 ostatnich produkcji MCU, czy z ostatnimi filmami spod szyldu DC. Niesamowite, ile można osiągnąć pomysłowością, kreatywnością i determinacją. Do technicznych pochwał dorzucam jeszcze montaż dźwięku, poza „Civil War” czy „Furiosą„, mało który film brzmiał tak dobrze w ostatnich 4-5 latach.

Podobała mi się też klimatyczna aura otaczająca tytułowe monstrum. Przez większość czasu nie widzimy stwora, ale czujemy zagrożenie, jakie ze sobą niesie. I jest to zupełnie inny poziom narracji niż Amerykanie ze swoimi bombami. Godzilli nie można się poddać, podpisać kapitulacji czy pertraktować. Zagrożenie stałe, nieuniknione i nie do ominięcia.

Czy są jakieś minusy poza tytułowym? Tak. Wspominałem już o kilku słabszych elementach wizualnych, kiedy nie wszystkie efekty specjalne wyszły na piątkę. Dorzuciłbym też – bardzo subiektywne – spojrzenie na japoński sposób wyrażania emocji na ekranie. Tu nie ma miejsca na półtony i odcienie szarości, wszystko jest egzaltowane do przesady i podane na tacy. Nie każdemu to podpasuje. Mnie podpasowało i polecam całym sercem. Nawet jeśli nie znacie Godzilli w wersji japońskiej, a jesteście ciekawi (jednocześnie nie chcąc wracać do naprawdę starych produkcji), „Godzilla Minus One” to idealna okazja, żeby zobaczyć i zrozumieć, skąd Godzilla się wziął, co symbolizuje i jak wygląda opowiadanie historii z jego udziałem w wersji oryginalnej, czyli japońskiej.