Kilka tolkienowskich ankiet & wyniki ankiet o językach

Chciałbym Was dziś poprosić o wzięcie udziału w kilku krótkich ankietach na temat twórczości J.R.R. Tolkiena. Pytania dotyczą kwestii, które bardzo mnie interesują i przypuszczam, że także wielu z Was zaciekawi to, co pokażą nam ich wyniki. Odpowiedzi, które wskażecie będą również dla mnie wskazówkami przy pisaniu kolejnych tekstów. W tym krótkim wpisie zamieszczam również wyniki i kilka zdań komentarza do ankiet, które pojawiły się pod moimi tekstami poświęconymi językom w dziełach Tolkiena – pierwsza dotyczyła tych, które sam stworzył, druga zaś języków germańskich, które również odgrywają w nich niezwykle istotną rolę. Ich omówienie znajdziecie pod pięcioma nowymi pytaniami.

Bluetiger

***

W pierwszej ankiecie można wskazać dowolną liczbę odpowiedzi, w pozostałych – tylko jedną.

* KZO to Księga Zaginionych Opowieści (I, II i III). Pod takim tytułem wydano w Polsce pierwsze dwa spośród dwunastu tomów The History of Middle-earth (“Historii Śródziemia”), czyli serii esejów i szkiców J.R.R. Tolkiena pod redakcją i z komentarzem jego syna, świętej pamięci Christophera Tolkiena. * Opowieści z Niebezpiecznego Królestwa to zbiór zawierający opowiadania “Łazikanty”, “Rudy Dżil i jego pies”, “Liść, dzieło Niggle’a” oraz “Kowal z Podlesia Większego”, a także antologię wierszy “Przygody Toma Bombadila”. Wcześniej teksty te były wydawane oddzielnie w różnych publikacjach, więc uwzględniłem je nie tylko łącznie (jako Opowieści), ale również każdy z osobna.

Jeśli to Opowieści z Niebezpiecznego Królestwa jako całość podobają Wam się najbardziej, wskażcie tę opcję. Jeśli zaś wybieracie jakiś konkretny tekst wchodzący w ich skład (opowiadanie, zbiór wierszy), proszę zaznaczcie właśnie tę pozycję.

“Inny język” oznacza tu dowolny język poza polskim i angielskim.

***

Ankieta 1: Języki Tolkiena

Dwa tygodnie temu w pierwszej części tekstu o językach Śródziemia przedstawiłem pokrótce osiem języków, które stworzył J.R.R. Tolkien. W przypadku niektórych dysponujemy obszernymi opisami gramatyki i bogatym zasobem słownictwa, inne zostały jedynie zarysowane. W odcinku przytoczyłem krótki fragment w danej mowie, tam gdzie było to możliwe, a także wymieniłem kilka przykładowych wyrazów. W ten sposób omówiłem następujące języki: quenejski, sindariński, khuzdul, Czarną Mowę, Valarin, język entów, adûnajski oraz Sôval Phârë, czyli Wspólną Mowę. Zaprosiłem również do wzięcia udziału w ankiecie, w której pytanie brzmiało: “Który z tych [wymienionych powyżej] języków Tolkiena podoba Ci się najbardziej?”. W zabawie wzięły udział 133 osoby. Muszę przyznać, że taki odzew mnie zaskoczył, ale była to jak najbardziej miła niespodzianka. Pragnę bardzo serdecznie podziękować każdej z ucztestniczek i każdemu z uczestników.

Wyniki tej ankiety prezentują się następująco:

Pierwsze miejsce zajął quenejski, czyli język Elfów Wysokiego Rodu. Posługiwali się nim Vanyarowie, Noldorowie i Teleri żyjący w Valinorze, zaś w Trzeciej Erze cieszył się w Śródziemiu statusem podobnym do łaciny, będąc językiem uczonych. Quenya otrzymała 37 głosów (27,82%).  Czarna Mowa, sztuczny język, który Mroczny Władca Sauron opracował dla swoich sług, wybrało 29 osób  (21,8% wszystkich uczestników). Khuzdul, czyli sekretny język krasnoludów, najbardziej przypadł do gustu 24 głosującym (18,05%). Drugi z języków elfickich omówionych w moim tekście, sindariński – mowa Elfów Szarych z Beleriandu – zajął czwarte miejsce z 22 głosami (16,54%). Na piątej pozycji znalazła się Starsza Mowa Entów, którą wybrało 8 osób (6,02%). Valarin, pierwotny język Valarów, otrzymał 5 głosów (3,76%). Kolejne miejsce zajęły ex aequo jezyki ludzie, adûnajski i Sôval Phârë, z których każdy zdobył po 4 głosy (3,01%).

Pomyślałem, że ciekawym zestawieniem byłoby również takie, które pokazuje, ile głosów łącznie uzyskała każda z rodzin języków:

Tu zdecydowanym zwycięzcą okazały się języki elfickie, reprezentowane przez quenejski i sindariński. Łącznie zdobyły one 59 głosów, czyli 44%. Języki ludzie (adûnajski i Sôval Phârë) wybrało łącznie osiem osób, czyli 6% uczestników zabawy. Pozostałe języki startowały samodzielnie, gdyż inni przedstawiciele ich rodzin nie są znani, a być może nie istnieją.

***

Ankieta 2: Języki germańskie

W drugim odcinku o językach Śródziemia skupiłem się na tych językach germańskich, za pomocą których Tolkien oddał ludzkie języki takie jak Wspólna Mowa, język Rohirrimów, język Ludzi Północy czy język Ludzi z Rhovanionu. Pojawił się również pragermański, gdyż w jednym z tomów “Historii Śródziemia” znajduje się przekład pewnego kluczowego dla całej mitologii zdania na ten zrekonstruowany język. Także pod tym tekstem pojawiła się ankieta. Tym razem pytanie brzmiało: “Który z tych języków germańskich najbardziej Ci się podoba?”, a możliwymi odpowiedziami były: angielski, staroangielski, staronordyjski, gocki, pragermański.

W ankiecie wzięły udział 84 osoby, a wyniki przedstawiają się w taki sposób:

Zwycięzcą okazał się staroangielski, którego profesorem był w Oxfordzie sam Tolkien. Język w którym spisano  dzieła takie jak “Beowulf”, “Widsith”, “Bitwa pod Maldon”, “Wędrowiec” czy “Żeglarz” otrzymał 24 głosy (28,57%). Cztery mniej zdobył gocki, język na który Wulfila przełożył Biblię. Tego przedstawiciel zupełnie dziś wymarłej grupy wschodniogermańskiej wybrało 20 osób (23,81%).  Staronordyjski, język eddaicznych poematów takich jak “Hávamál” i “Völuspá” oraz sag wskazało 17 osób (20,24%). Współczesny angielski, w którym napisany jest “Hobbit” wybrało 13 osób (15,84%), czyli tyle, ilu krasnoludzkich członków liczyła Kompania Thorina. Pragermański otrzymał 10 głosów, co zapewniło temu niepoświadczonemu w piśmie, lecz zrekonstruowanemu przez badaczy językowi wynik na poziomie 11,9%.

Postanowiłem również zapisywać to, w jaki sposób wyniki zmieniały się każdego kolejnego dnia. W rezultacie powstał poniższy wykres:

Jak się okazuje, na samym początku prowadził gocki, jednak już drugiego dnia wyprzedził go staroangielski, który utrzymał się na pierwszej pozycji do samego końca. Jeśli chodzi o pozostałe języki, to przez cały czas zajmowały one takie miejsce, jakie ostatecznie osiągnęły.

Wszystkie języki z drugiej ankiety należą do tej samej rodziny – indoeuropejskiej, a także do tej samej gałęzi – germańskiej. Zastanawiałem się jednak, jak rozłożyły się głosy pomiędzy trzema grupami wchodzącymi w skład języków germańskich – zachodnią, północną i wschodnią. Oczywiście pominąłem tu język pragermański który jest przodkiem każdej z nich.

Jak się okazuje, języki zachodniogermańskie (staroangielski i współczesny angielski) zajmują tu pierwsze miejsce. Pozostałe dwie grupy uzyskały podobny wynik, choć języki wschdniogermańskie (których przedstawicielem był gocki) wyprzedziły języki północnogermańskie (reprezentowane przez staronordyjskim) o cztery punkty procentowe.

Mam nadzieję, że ta językowa zabawa przypadła Wam do gustu. Jeszcze raz dziękuję wszystkim uczestnikom każdej z ankiet!

Bluetiger

***