Horyzont. Rozdział 1 (2024)

Garść podstawowych informacji

Absolutnie żadna produkcja w ostatnich latach nie niosła ze sobą takiego szumu w Internecie. Horyzont rozpalał fanów Costnera na długo, nim na planie padł pierwszy klaps. Szukanie pieniędzy, zastawienie własnego domu, w międzyczasie rozwód z Christine Baumgartner. Z tych i wielu innych powodów „Horyzont” stał się nie tylko widowiskiem kinowym. To obraz walki o własne marzenia, o wypełnieniu projektu życia, który kiełkował w głowie od 40 lat, to historia wielkiej gwiazdy Hollywood, która nie godzi się z dzisiejszym światem i postanawia realizować swój cel na własnych zasadach.

Czy to ma prawo się udać? Czy Costner jest aż tak genialnym scenarzystą i reżyserem, że może sobie pozwolić na nie słuchanie żadnych porad i wrzucanie do swojej produkcji wszystkiego, co mu się żywnie podoba? Czy już sam fakt wyłożenia własnych pieniędzy jest wartością dodaną do obrazu Costnera, czy może jest to branie widza na litość? Czy można krytykować film Costnera, mimo że jest to produkcja tak bardzo osobista, tak bardzo wypływająca z serca twórcy?

Jedno jest pewne – dyskusja na temat pierwszego rozdziału „Horyzontu” to nie tylko dyskusja o zdjęciach, dźwięku i grze aktorskiej. W tej recenzji jednak skupię się na tych właśnie aspektach, ale nie uciekniemy i od pozaekranowych spraw.

Być jak Taylor Sheridan

Zanim o samym filmie, jeszcze jedna kontrowersja. Jak pewnie wiecie, Kevin Costner powrócił na szczyt dzięki występowi w genialnym serialu, w fenomenie na rynku amerykańskich seriali, uwielbianym za oceanem „Yellowstone”. Taylor Sheridan stał się w Stanach Zjednoczonych tą osobą, którą Kevin Costner był przez króciutki czas, a chciałby nią być nadal. Głosem Dzikiego Zachodu, bajarzem, który przy ognisku opowiada rozemocjonowanym słuchaczom, jak to było z pionierami, z walką o ziemię, z Indianami i kowbojami.

Przez dłuższy czas współpraca Sheridana z Costnerem układała się wzorowo. Kolejne sezony odnosiły sukcesy. Ale na dłuższą metę dwa wilki alfa muszą się ze sobą pożreć. Do takiej sytuacji doszło w najgorszym dla serialu momencie. Tuż przed zakończeniem ostatniego aktu, przed dopełnieniem się sagi rodziny Duttonów. Costner po długiej internetowej batalii zdecydował, że nie zjawi się na planie zdjęciowym sezonu 5B. Niedawno potwierdził, że Yellowstone to dla niego przeszłość i nigdy nie pojawi się w niczym związanym z tym uniwersum.

Kevin poczuł, że to jest jego moment, że wreszcie może zrealizować projekt życia. Szlifowany od lat scenariusz tylko czekał. W głowie Costnera od dawna znajdowała się wizualizacja „Horyzontu”. No więc nie pozostało mu nic innego, jak tylko zrobić swoją monumentalną historię „An American Saga” w czterech kinowych odcinkach.

Cannes i brak wsłuchania się w głos rozsądku

No i jeszcze nie możemy przejść do samego filmu – tak wiele się wokół niego wydarzyło. Otóż pierwszy pokaz „Horyzontu rozdział 1” odbył się na festiwalu filmowym we Francji. Cannes to legendarne miejsce, które trochę straciło ze swej dawnej chwały. Niemniej dla ludzi takich jak Costner, sentymentalnych i wciąż wspominających „dawne dobre czasy” Hollywood, Cannes to wydarzenie magiczne. Dlatego kiedy po pokazie premierowym Kevin otrzymał siedmiominutowe oklaski na stojąco, wzruszył się i uznał, że już w tej chwili odniósł upragniony sukces.

Tyle tylko, że Cannes to nie cały filmowy świat. Tam, jeśli masz nazwisko i pokazujesz w miarę niezgorszy film,  zebrani ludzie docenią to rytmicznym klaskaniem. Tymczasem później trzeba jeszcze pokazać film prawdziwej publiczności. Publiczności, która sama płaci za swoje bilety, i która musi zdecydować, czy warto poświęcić grubo ponad trzy godziny swojego cennego czasu (sam film trwa 181 minut).

To właśnie długość filmu (filmów) Costnera jest jednym z największych zarzutów. Pytanie, czy chcielibyście kupić książkę, która jest tak naprawdę rozciągniętym na osiemset stron prologiem, tylko dlatego, że w drugim tomie coś zacznie się dziać. No tak to nie działa – trzeba zachęcić od samego początku. Dłużyzny zniechęcają. Nie możesz tego obronić słowami „muszą być dłużyzny, bo na razie chcę tylko przedstawić bohaterów, ale w drugim rozdziale będzie już akcja”.

Tylko że Kevin Costner nie chce słuchać, że ma coś wyrzucić ze swojego dzieła życia. Każda scena, którą miał w głowie, ma znajdować się w finalnej wersji filmu. Nic więcej, nic mniej. Przejaw megalomanii, przeświadczenia o swojej nieomylności. A później obrażanie się na krytykę. Nie podobał ci się pierwszy rozdział Horyzontu? To znaczy, że nie zrozumiałeś o co chodziło i jaki był zamysł. Nieważne są twoje odczucia co do filmu, bo to nie jest całość.

Akt 1: Naprawdę miłe bardzo złego początki

Możemy wreszcie przejść do właściwej oceny filmu. Sam początek „Horyzontu” wprowadza nas w klimat. Dostajemy próbkę tego, jak świetnym filmem może być ta produkcja. Mamy pierwszy zwiastun doskonałych zdjęć, zabawy obrazem i dźwiękiem. Stukanie końskich kopyt brzmi w uszach, i przez chwilę widz zapomina, że jest w kinie, odpływa i odnajduje się na Dzikim Zachodzie Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej.

Pierwsza godzina to intensywna historia pełna akcji. W przeciwieństwie do wspomnianego wyżej Sheridana, Costner nie bawi się w kurtuazję względem Indian. W Horyzoncie konflikt na linii blade twarze – czerwonoskórzy jest jedną z osi opowieści. Już na początku mamy pełen brutalności obraz rywalizacji o ziemię. Nie ma miękkiej gry, zabij lub zostań zabity. Przy okazji tych wydarzeń otrzymujemy chyba najpiękniej zrealizowaną scenę całego filmu. Nocny pościg. Warto zwrócić uwagę na niesamowicie pokazane niebo nad nieprzebraną równiną. Dynamika plus kolory niczym najpiękniejszy obraz wielkiego mistrza malarstwa, wprawiony w ruch. Od strony technicznej Costner zadbał o największych specjalistów w swoim fachu.

W pierwszym akcie mamy naprawdę długą sekwencję podbijaną jeszcze dramatyzmem poszczególnych postaci. Mamy wątki klaustrofobiczne oraz rozdzierające serce rodzinne dramaty. Z jednej strony sztampa, z drugiej dobra gra sprawdzonymi kartami. Póki co wszystko się zgadza.

Festiwal znanych twarzy

Costner zaprosił do współpracy przy swojej produkcji całą masę znanych aktorów. Zaczynając od początku mamy Angusa Macfadyena (Robert Bruce z Bravehearta), później dołączają do niego: Jena Malone (Johanna z Igrzysk Śmierci), Alejandro Edda (El Chapo z Narcos Meksyk), Luke Wilson (brat Owena Wilsona znany chociażby z dwóch filmów o „Legalnej Blondynce”), jest Giovanni Ribisi (m.in. Avatar, The Offer, Przyjaciele), Sienna Miller (Ugotowany, Anatomia skandalu), Jamie Campbell Bower (Dary aniołów, Miasto kości), Jeff Fahey (pilot Lapidus z serialu LOST). Są występujący wcześniej w serii Yellowstone: Danny Huston, Will Patton czy James Landry Hébert. Są charakterystyczni aktorzy drugoplanowi jak choćby James Russo, Michael Angarano czy Jon Beavers (ten ostatni miał swój niewielki, ale dość ciekawy epizod w serialu Sugar).

Wreszcie jest chyba najbardziej znany aktor tej produkcji – Sam Worthington (dla mnie mocno średni aktor, pan z Avatara, który gra mocno drewniano i nie potrafi zbyt dobrze oddać emocji przeżywanych przez jego postać). I jest też najjaśniejszy punkt tej gigantycznej obsady – Michael Rooker (Yondu ze Strażników Galaktyki), który kradnie dla siebie to show. Jest perfekcyjny. Jest jak mentor dla poszczególnych postaci, dobry wujek, który zawsze znajduje właściwe słowa pasujące do danej chwili. Mądry i doświadczony, wygłaszający uniwersalne prawdy na temat życia i natury ludzkiej.

Wymieniam tych aktorów i aktorki i o mały włos zapomniałbym o nim. Jedyny i niepowtarzalny Kevin Costner we własnej osobie. Zabieg z wymienieniem go na końcu jest nieprzypadkowy, bo film w pierwszym rozdziale mógłby się właściwie obyć bez niego. I nie interesuje mnie, że w dalszych częściach staruszek Kevin nam się rozkręci. Sceny z nim to masakryczny zamulacz, zapychacz nic niewnoszący do historii, niczego nas nieuczący. Ot historia oderwana od reszty, dodatkowo fatalnie napisana i zagrana nieco drętwo, prawdę mówiąc. Rozumiem, co w perspektywie czasu ma nam dać postać grana przez Costnera, ale oceniając tylko rozdział 1 jest to strzał w stopę.

Muzyka i widoki

Nie uciekniemy od pochylenia się nad muzyką. Przy tym temacie mam największy mętlik w głowie. Bo ta muzyka jest doskonała. Idealnie potęgująca to, co twórcy chcą nam przekazać obrazem. Tylko że jest… monotematyczna i pełna patosu. Mamy do czynienia z filmem monumentalnym i muzyka ani na moment nie pozwala nam o tym zapomnieć. Jest przytłaczająca i niedająca pola do dyskusji, nachalna, wymuszająca w widzu zachwyt nad wielkością opowiadanej historii. Nie ma przystopowania, wstrzymania przysłowiowych koni. Jest tylko jeszcze więcej epickości, jeszcze więcej walenia w bęben kultowości pokazywanego dzieła. Muzyka, choć świetna, paradoksalnie bardziej przeszkadza, niż pomaga temu filmowi.

Co innego krajobrazy. Costner ma oko do widoków. Tutaj może zdecydowanie mierzyć się z Sheridanem, który jest znany z pokazywania wielkości (nomen omen) Wielkich Równin i niczym niezmąconej przestrzeni przemierzanej przez bohaterów. Zwykłe przekraczanie rzeczki podczas ulewnego deszczu czy jazda wzdłuż stromizny przy równie niekorzystnej pogodzie sprawiają, że wizualnie ten film stoi na najwyższym możliwym poziomie.

Akt 2: czyli skoro jest tak dobrze, to dlaczego jest tak źle?

Największą wadą Horyzontu są dialogi i charakterystyka poszczególnych postaci. Czyli rzeczy, zdawałoby się, w takich monumentalnych dziełach najmniejsze. Przecież liczy się pokazanie epickości wydarzeń. Po co zawracać sobie głowę sprawnie poprowadzoną rozmową? Przez tego typu zaniedbania mamy absurdalnie wręcz długie momenty wyzierającej z ekranu nudy. Pech chce, że drugi najgorszy akt historii rozpoczyna się od pojawienia się na ekranie Kevina Costnera (około 60-70 minuty). Widzimy senne „miasteczko”, do którego bohater przyjeżdża ze swoją karawaną, pełną, zdawałoby się, wiernych towarzyszy podróży. I wtedy wszystko, co mogłoby pójść źle, idzie źle. Wynudziłem się strasznie oglądając, jak nieudolnie Costner sam siebie reżyseruje.

Mamy trzygodzinne widowisko, a Costnerowi i tak brakuje czasu? O co tu chodzi? Jak długi byłby pierwszy rozdział, gdyby chciano pokazać rzeczywiście wszystko? W wątku Costnera i spotkanej przez niego dziewczyny mamy do czynienia z tak ogromnymi dziurami fabularnymi, a historia tak bardzo skacze, że widz w ogóle się w nią nie angażuje.

Zresztą podobnie póki co jest z marszem „Wozaków” (osoby czytające Opowieści z Meekhańskiego Pogranicza wiedzą, do czego piję). No dobra, więc mamy sznur wozów i ludzi zmierzających w kierunku tytułowego „Horyzontu”. Nie rozumiem, po co robić jeszcze raz coś, co zostało zrobione perfekcyjnie. Serial 1883 Taylora Sheridana (a jakże) pokazał nam, jak to wszystko wygląda od początku do końca. Tymczasem Costner popatrzył i powiedział „ja zrobię to lepiej”. Od razu wam powiem, że nie zrobił. Historia wędrujących pionierów jest, jak wszystko w pierwszym rozdziale, potraktowane po macoszemu. Człowiek nie ogarnia, kto jest kim i dlaczego, nie jest w stanie spamiętać tych wszystkich niuansów. Nie angażuje się w tę historię.

Typowe „mamy 1883 w domu”, ale wersję gorszą, mocno zakalcowatą i nie wiem, czy komukolwiek potrzebną. A już na pewno nie w takiej formie.

Akt 3: Miłość w czasach kolonizacji

Oj nie potrafi Costner ukrywać do czego to wszystko zmierza. Relacje damsko-męskie (a zwłaszcza jedna) są do bólu przewidywalne i pozbawione jakiejkolwiek subtelności. Wszystko tutaj jest szyte najgrubszymi nićmi. Dodatkowo kolejny raz pojawiają się skróty gmatwające fabułę, tak jakby ktoś rzeczywiście nie wyrobił się w trzech długich godzinach.

Jest jeszcze ciągnięty przez akt 2 i 3 wątek zemsty na Indianach. Tu Costner chciał chyba pokazać przemiany zachodzące w bohaterach i znów nieco obnażyć naturę ludzi. Pokazać, że niewiele różnimy się od zwierząt, i że przemoc oraz zadawanie bólu dla zabawy są wpisane w nasze DNA. Powiedzieć, że jest to widzowi podane mocno łopatologicznie, to nic nie powiedzieć. Jest dużo gadania o niczym, kilka przeciągniętych ponad miarę scen i finał wątku wysoce rozczarowujący.

Czego jeszcze w tym filmie nie mieliśmy? Docenienia amerykańskich żołnierzy wyruszających w bój i oddania im hołdu. No to już mamy. Przy okazji nie ma to jak jeszcze odrobinka typowo amerykańskiego patosu. Opowieści o szlachetnej śmierci w słusznej sprawie i graniu na emocjach przy użyciu małej dziewczynki. Chyba tylko raz taki zabieg się sprawdził (film „Patriota” i najmłodsza córka biegnąca za odjeżdżającym Melem Gibsonem). W Horyzoncie cringe tej sceny atakuje widza, oplata go i zaczyna dusić. Na nic krzyki i błagania o litość.

Machasz waść jak cepem

Doskonale rozumiem zamysł scenariuszowy Costnera, wiedziałem, na co się piszę, idąc do kina. Byłem przygotowany na historię uciętą w jednej czwartej. Byłem przygotowany, że to szybko się nie skończy i ten film będzie trwać tak naprawdę 12 godzin, i dopiero po ostatecznych napisach końcowych będzie można w pełni pojąć, czym jest „Horyzont”. Ale że Costner okaże się tak nieumiejętnym bajarzem? Tego się nie spodziewałem. Nie spodziewałem się, że przełoży mistycyzm opowieści ponad jej ludzki aspekt, że ważniejsza będzie sama historia, a nie ludzie ją tworzący. Tak można było sagi pisać tysiące lat temu. Niestworzone opowieści o herosach, ich czynach i o tym, jak pluli bogom w twarz. I nie można chwalić Costnera za to, że on chce opowiedzieć swoją historię wbrew temu, że wszyscy mówią mu, że to głupie. No tak się po prostu nie godzi.

I nie można przerzucać winy na widza, że to on nie zrozumiał czym jest „Horyzont”. Skoro mu się nie podobało, to ma prawo powiedzieć, że mu się nie podobało. Ma też prawo czuć się po trosze oszukany i ma prawo nie pójść do kina na rozdział drugi (ja mimo wszystko zachęcam, by jednak iść, bo podejrzewam, że będzie to film o kilka klas wyższy niż pierwsza część). Niestety po pierwszym rozdziale ocena może być tylko jedna. Horyzont to droga zachcianka gwiazdora, jego widzimisię stworzone, by zaspokoić ogromne ego. Zabawka, z której póki co frajdę ma tylko Kevin Costner i jego najwierniejsi, niepotrafiący skrytykować go nawet w najmniejszym stopniu, fani.

Najgorsze możliwe zakończenie rozdziału i nieoczywiste podsumowanie

Całości małej katastrofy pierwszego Horyzontu dopełnia jego zakończenie. Mamy normalną akcję, fabuła się toczy, i nagle… bam. Ni z gruchy, ni z pietruchy obrazki zaczynają przeskakiwać w szybkim tempie w rytm (a jakże) epickiej muzyki. Wszystko dzieje się coraz szybciej i szybciej, ktoś strzela, ktoś się z kimś bije, jakiś pożar, ktoś drukuje ulotki na temat Horyzontu, pocałunek, ktoś jedzie na koniu, ktoś drukuje ulotki na temat Horyzontu, ktoś umiera, znowu pożar, ktoś drukuje ulotki na temat Horyzontu, znów pocałunek, ktoś drukuje ulotki na temat Horyzontu. Dopiero po chwili zorientowałem się, że to (niczym niezapowiedziana) zapowiedź rozdziału drugiego. Oj, jaki zły był to zabieg. Jak okrutnie nietrafiony. Coś FATALNEGO.

Mimo tych wszystkich wad, Horyzont Rozdział 1 nie jest filmem złym. Jest filmem za długim lub takim, w którym źle rozłożono akcenty, ale nie jest filmem złym. Teraz tylko do was należy decyzja, czy przemęczycie się przez ten bądź co bądź finalnie nudny wstęp (przypominam, że pierwsza godzina zleci wam bardzo szybko, ale kolejne dwie będą się dłużyć niemiłosiernie), by móc się w pełni delektować kolejnymi, mam nadzieję, dużo lepszymi częściami. Ja totalnie daję szansę, idę na rozdział drugi i liczę na widowicho pełną gębą. Jeszcze raz wspomnę, technicznie nie ma się do czego przyczepić, a te widoki po prostu trzeba obejrzeć na dużym ekranie.

Na sam koniec przydługiej recenzji przydługiego filmu chciałem zaznaczyć, że w ogóle nie interesuje mnie dyskusja, czy Costner na tym filmie straci czy nie, czy dobrze bogaczowi tak, czy należy śmiać się z jego naiwności. Temat pieniędzy wydanych na film w ogóle nie powinien być istotny w ocenie samego dzieła. Tyle w temacie.

Z tymi, którzy dadzą Costnerowi jeszcze jedną szansę, widzimy się około 16 sierpnia przy okazji drugiego rozdziału Horyzontu (info na plakatach wciąż pokazuje tę datę, tymczasem dopiero co gruchnęła wiadomość, że rozdział 2 na razie nie pojawi się w kinach. Za to rozdział 1 już 16 lipca, czyli bardzo szybko, trafi do streamingu).

0

0