Z dziejów Trzeciej Ery: Historia Rohanu (część czwarta – królowie z Drugiej Dynastii)

Zapraszam na kolejny odcinek „Historii Rohanu”, w którym opowiedziane zostaną losy siedmiu władców Marchii, którzy panowali bezpośrednio przed Théodenem. Tak jak w przypadku poprzedniej części cyklu, moim najważniejszym źródłem jest Dodatek A do Władcy Pierścieni, niektóre informacje pochodzą również z Niedokończonych opowieści. Ponownie ostrzegam, że w tekście mogą się znaleźć spoilery dotyczące fabuły filmu The Lord of the Rings: The War of the Rohirrim [Władca Pierścieni: Wojna Rohirrimów]. Chciałbym przeprosić wszystkich, którzy czekają na Tolkienowskie Q&A 12, które planowo powinno ukazać się dzisiaj – w ostatnia sobotę października. Odcinek ten ukaże się w jedną w kolejnych sobót. 

W poprzedniej części przedstawione zostały dzieje Marchii Jeźdźców za panowania jego pierwszych dziewięciu władców. Opowieść została przerwana wraz ze śmiercią króla Helma Młotorękiego podczas oblężenia Hornburga w trakcie katastrofalnej Długiej Zimy, która trwała od listopada roku 2758 Trzeciej Ery do marca roku kolejnego. Jak to zostało opisane, w roku 2758 królestwo Rohanu zostało jednocześnie zaatakowane przez Dunlendingów, którzy przekroczyli Isenę oraz Easterlingów, którzy wdarli się przez Anduinę. Gondor nie był w stanie wesprzeć swojego sojusznika, gdyż musiał zmierzyć się z Korsarzami z Umbaru i Haradrimami, których armady w tym samym czasie rozpoczęły plądrowanie jego wybrzeży. Niektóre z nieprzyjacielskich okrętów dotarły aż do ujścia rzek Lefnui i Iseny, gdzie wysadziły na brzeg zbrojnych, którzy połączyli siły z Dunlendingami. Wojska Rohirrimów, którymi dowodził osobiście król Helm, nie zdołały utrzymać brodów na Isenie. Niedobitki wycofały się wraz z monarchą do Hornburga (Rogatego Grodu), potężnej warowni położonej w jarze, któremu później nadano imię króla Helma. Najeźdźcy opanowali prawie cały kraj i zdobyli stolicę w Edoras, gdzie podczas obrony królewskiego dworu Meduseld poległ Haleth, jeden z dwóch synów monarchy. Niektórzy z Rohirrimów, w tym Fréaláf – syn Hildy, siostry Helma – znaleźli schronienie w górskiej twierdzy w Dunharrow położonej wśród gór za Harrowdale, doliną, u której wylotu wznosiło się Edoras. Przewodzący Dunlendingom Wulf – wygnany syn Freki, rohańskiego możnowładcy zabitego przez Helma – ogłosił się królem Rohanu.

Hornburg jednak bronił się nadal. Wkrótce po rozpoczęciu oblężenia rozpoczęła się zima, która okazała się nadzwyczaj sroga – została zapamiętana jako jedna z najcięższych zim całej Trzeciej Ery. W wielu częściach Śródziemia zapanował głód. Również w Rogatym Grodzie sytuacja stała się bardzo trudna. Syn Helma, Háma, wbrew woli ojca poprowadził wypad z fortecy, by spróbować zdobyć choć trochę żywności, jednak ani on, ani żaden z jego towarzyszy nie powrócił. Zrozpaczony z powodu śmierci syna i wyniszczony przez głód i zimno Helm stał się zdesperowany. Król samotnie opuszczał nocą warownię i zabijał Dunlendingów w ich obozie. Swoje nadejście za każdym razem zapowiadał dmąc w róg. Pewnej nocy Rohirrimowie usłyszeli, że róg zabrzmiał w jarze, ale władca nie wrócił. Rankiem strażnicy na murach dostrzegli postać stojącą nieruchomo na szańcu. Był to Helm, który najprawdopodobniej zamarzł. Jednak nawet po śmierci kolana króla się nie ugięły.

W końcu nadszedł koniec Długiej Zimy. Nim jeszcze zaczęła się wiosna, gondorska armie na których czele stał Beregond, syn namiestnika Berena, pokonały Korsarzy i Haradrimów. Gdy zagrożenie dla wybrzeża ustało, Beregond mógł wysłać wojska z odsieczą Rohirrimom. Z początkiem wiosny Fréaláf zszedł z Dunharrow z niewielkim oddziałem i niespodziewanie zaatakował uzurpatora w Edoras. Wulf zginął z ręki siostrzeńca Helma. Gdy śniegi nagromadzone podczas zimy zaczęły topnieć, rzeka Entwash (Rzeka Entów) wezbrała i wystąpiła z brzegów. Cała jej dolina zamieniła się w moczary. Część Easterlingów zginęła w powodzi, pozostali zaś wycofali się z Rohanu. Wkrótce do kraju zaczęły docierać gondorskie wojska, które przybywały zarówno od zachodu (zapewne przez ziemie nad Adornem), jak i od wschodu (drogą od strony Anórien). Z ich pomocą Rohirrimowie zaczęli wypierać Dunlendingów, choć walki trwały prawdopodobnie jeszcze przez znaczną część roku 2759. Udało się także odzyskać kontrolę nad Isengardem, który Dunlendingowie zajmowali od czasów króla Déora, dziadka Helma (o obecności swoich wrogów w Isengardzie Rohirrimowie dowiedzieli się w roku 2710 podczas wyprawy zbrojnej Déora przeciwko Dunlendingom atakującym Westfold, czyli Zachodnią Bruzdę). Następcą Helma został Fréaláf, syn jego siostry, Hildy. Wraz ze wstąpieniem na tron nowego króla rozpoczęła się druga dynastia (ang. Second Line) rodu Eorla – w Rohanie za początek nowej dynastii uznawano odziedziczenie władzy królewskiej przez kogoś, kto nie był potomkiem swojego poprzednika, lecz dalszym krewnym. Z tego powodu kurhan, pod którym złożono ciało króla Helma był ostatnim w rzędzie dziewięciu kurhanów usypanych na Mogilnym Polu w pobliżu Edoras – władców z drugiej dynastii władców grzebano w kurhanach tworzących kolejny rząd, równoległy do pierwszego. (W kurhanach tworzących pierwszy rząd spoczywali kolejno: Eorl, Brego, Aldor, Fréa, Fréawine, Goldwine, Déor, Gram oraz Helm). Ponoć to na kurhanie Helma białe kwiaty simbelmynë, niezapominki, rosły najbujniej, tak że wydawało się, że kopiec był zawsze skryty pod śniegiem.

Podczas koronacji Fréaláfa Hildesona w Edoras zjawił się czarodziej. Dostojny gość miał do powiedzenia wiele dobrego na temat odwagi mieszkańców Rohanu, przyniósł również dary. Zarówno król, jak i jego poddani, uważali go za swojego wielkiego przyjaciela i dobroczyńcę. Niedługo później ten właśnie czarodziej został także ich sąsiadem – ówczesny namiestnik Gondoru, wspomniany już Beren, w nadziei, że w końcu uda się zaprowadzić w Isengardzie porządek, udzielił czarodziejowi pozwolenia na osiedlenie się w Isengardzie (który należał do królestwa Gondoru) i przekazał mu klucze do wieży Orthanku. Czarodzieja tego Rohirrimowie nazywali później Sarumanem, wcześniej był znany między innymi pod imieniem Curunír. Saruman bardzo pomógł Rohirrimom w okresie, w którym ich kraj był osłabiony po wojnie i Długiej Zimie.

Wojny z orkami

Po śmierci Fréaláfa w roku 2798 na tronie zasiadł jego syn, Brytta. Monarcha ten otrzymał przydomek Léofa, czyli Umiłowany, gdyż zasłynął z hojności oraz pomocy, której udzielał ubogim. Na początku panowania nowego króla doszło do wydarzeń, które – jak się później okazało – miały mieć istotny wpływ na losy Rohanu za panowania kilku kolejnych władców. W roku 2799 stoczona została rozstrzygająca bitwa w trwającej od roku 2793 wielkiej wojnie krasnoludów z orkami. Jej przyczyny i przebieg zostaną szerzej opisane jeśli w ramach cyklu Z dziejów Trzeciej Ery powstanie seria poświęcona historii krasnoludów z rodu Durina. W tym miejscu wystarczy wspomnieć, że wojna wybuchła po tym, jak dziadek Thorina Dębowej Tarczy, król Thrór, został zamordowany przez władcę orków, którzy zajęli Morię (Khazad-dûm), Azoga, a jego ciało zbezczeszczono. W siódmym roku wojny stoczono rozstrzygającą bitwę. Zastępy krasnoludów zmierzyły się z siłami orków w Azanulbizarze, czyli dolinie u wschodnich bram Khazad-dûmu, którą którą w języku sindarińskim nazywano Nanduhirionem, zaś we Wspólnej Mowie – Doliną Mrocznej Strugi. W zaciętej i krwawej bitwie obie armie poniosły ogromne straty. Krasnoludowie zdołali odnieść zwycięstwo, do którego znacznie przyczyniło się męstwo i dobre uzbrojenie wojowników z Żelaznych Wzgórz, zostało on jednak okupione wielkimi stratami – poległo wielu członków rodu Durina, między innymi: Frerin (brat Thorina), Fundin (ojciec Balina) oraz Náin (ojciec Dáina), władca Żelaznych Wzgórz. Dowodzący krasnoludami Thráin, syn Thróra, stracił oko, zaś jego syn Thorin również odniósł rany. Połowa spośród krasnoludów biorących udział w bitwie straciła życie w jej trakcie, lub odniosła rany, które w niedługim czasie doprowadziły do ich śmierci. W boju wsławili się zwłaszcza dwaj krasnoludowie – Thorin, który zyskał przydomek Dębowa Tarcza po tym, jak w trakcie bitwy zastąpił swoją zdruzgotaną tarczę dębowym konarem, oraz bardzo młody (z punktu widzenia krasnoludów) Dáin Żelazna Stopa, który uśmiercił Azoga.

Wynik wojny krasnoludów z orkami miał poważne konsekwencje także dla Rohirrimów – pokonani orkowie uciekali z Gór Mglistych i szukali sobie nowych siedzib w Górach Białych, których północne doliny należały do Rohanu, natomiast południowe do Gondoru. Potyczki z orkami ciągnęły się przez niemal całe panowania Brytty, który zmarł w roku 2842. Rohirrimowie sądzili, że w kraju nie było już żadnych orków, ale w tragiczny sposób przekonali się, że byli w błędzie – w roku 2851 król Walda, syn Brytty, wpadł w zasadzkę orków podczas podróży przez góry z Dunharrow i zginął wraz z całym swoim orszakiem. Jego syn i następca, Folka (w oryginalnej pisowni – Folca), postawił sobie za cel zniszczenie wszystkich ukrytych wśród gór fortec nieprzyjaciół. Nowy monarcha był zapalonym myśliwym, ale ślubował, że nie weźmie udziału w łowach na żadne zwierzę dopóki wszyscy orkowie przebywający jeszcze w Rohanie nie zostaną pokonani. Wypełniwszy swoją przysięgę wraz ze zdobyciem ostatniej twierdzy orków, Folka wyprawił się w roku 2864 na polowanie do lasu Firien, przez który przebiegała granica pomiędzy Rohanem i należącym do Gondoru Anórien (które Rohirrimowie nazywali Sunlending), gdyż w części tego lasu noszącej nazwę Everholt grasował olbrzymi dzik. Król zdołał uśmiercić zwierzę, ale został przez nie poważnie poraniony kłami i niedługo później zmarł.

Od Folkwina do Thengla

Kolejnym królem Rohanu został Folkwin (Folcwine), syn Folki. Za rządów tego władcy Rohanu w końcu w pełni podniósł się po inwazji Dunlendingów i Easterlingów oraz Długiej Zimie z czasów Helma. Folkwin przeprowadził reformę organizacji armii Rohanu – za jego panowania ustalono, że éored, czyli oddział jazdy, będzie liczył nie mniej niż stu dwudziestu jeźdźców, stanowiąc jedną setną éoherë, czyli pełnego zaciągu jazdy królestwa (12 000 jeźdźców). Folkwin zdołał również odzyskać zachodnią marchię, czyli obszar pomiędzy Adornem i Iseną, który od czasów Helma zajmowali Dunlendingowie – wcześniej terenami tymi władał Freka, ojciec sprzymierzonego z Dunlendingami uzurpatora Wulfa.

W roku 2885 Gondor został zaatakowany przez Haradrimów, którzy nadeszli z Harondoru, który wcześniej zajęli, i wdarli się do Ithilien przez rzekę Poros. Na wieść o tych wydarzeniach Folkwin chciał osobiście poprowadzić swoje wojska z odsieczą, wypełniając w ten sposób Przysięgę Eorla. Dał się jednak przekonać, że lepiej, by sam pozostał w Rohanie i przekazał dowodzenie nad wyprawą swoim synom, bliźniakom Folkredowi (Folcredowi) i Fastredowi. Liczne siły wysłane z Rohanu dołączyły do wojsk namiestnika Túrina II w Ithilien. Z ich pomocą Gondorczykom udało się odnieść zwycięstwo nad Haradrimami w bitwie u brodów na Porosie, ale dwaj synowie Folkwina polegli w walce. Choć bracia polegli w odległej krainie, zostali pochowani zgodnie z obyczajem swojego ludu, pod kurhanem. Folkred i Fastred byli bliźniakami, więc na brzegu rzeki usypano dla nich wspólny kopiec, który otrzymał nazwę Haudh in Gwanûr.

Po śmierci Folkwina w roku 2903 władzę w Rohanie odziedziczył trzeci syn króla, Fengel (monarcha miał również córkę). Fengel nie był popularny wśród swoich poddanych i zyskał opinię człowieka chciwego i żarłocznego. Co gorsza, król był również swarliwego usposobienia i nieustannie spierał się ze swoimi dowódcami, a nawet krewnymi – prawdopodobnie to właśnie ze względu na te spory jego jedyny syn, Thengel, po osiągnięciu pełnoletniości zdecydował się opuścić Rohan i udał się do Gondoru, gdzie wyróżnił się w służbie namiestnika Turgona. Podczas pobytu w Gondorze Thengel ożenił się w roku 2943 z Morweną z Lossarnach, której ród był spokrewniony z książętami Dol Amrothu. Morwenie nadano w Rohanie przydomek „Kwiat ze Stali” lub „Blask Stali” (ang. Steelsheen). Właśnie w Gondorze w roku 2948 przyszedł na świat jedyny syn tej pary, Théoden, a także jego dwie siostry – jedna z nich była starsza od brata, druga zaś młodsza.

Po śmierci Fengla w roku 2953 Thengel niechętnie zgodził się powrócić do kraju. W przeciwieństwie do ojca Thengel sprawował mądre rządy i cieszył się popularnością wśród poddanych, choć niektórzy mieli mu za złe, że na jego dworze używano języków Gondoru –sindarińskiego oraz Wspólnej Mowy – zamiast języka Rohirrimów. W Rohanie urodziły się dwie córki Thengla i Morweny – młodszą z nich była Théodwina (Théodwyn) która przyszła na świat w roku 2963. To właśnie Théodwina była matką Éomera i Éowiny (Éowyn).

Na samym początku panowania Thengla Saruman ogłosił się władcą Isengardu i zaczął umacniać swoją warownię, a także wspierać wrogów Rohanu, choć jeszcze przez długi czas był w stanie zachować to w tajemnicy. Opisując panowanie Thengla warto wspomnieć o pewnym człowieku, który przybył do Rohanu i wstąpił na jego służbę, biorąc udział w walkach u boku Rohirrimów. Owego człowieka, którego prawdziwego imienia nikt wówczas nie znał, nazywano Thorongilem, czyli Orłem Gwiazdy. Później udał się on do Gondoru, gdzie wsławił się wieloma czynami w służbie namiestnika Ectheliona II, ojca Denethora II, po czym odszedł z kraju i nikt nie wiedział, dokąd się udał, tak jak wcześniej nikt nie wiedział skąd przybył.

Po śmierci Thengla w roku 2980 Trzeciej Ery królem Rohanu został Théoden – dziejom Rohirrimów za jego panowania będą poświęcone kolejne dwie części niniejszej serii.

0

0