Czytamy Grę o Tron #36: Daenerys X

Trudno w to uwierzyć, ale zmierzyliśmy się z „Grą o tron” i wyszliśmy z tego starcia zwycięsko. Były wprawdzie takie chwile, kiedy obmyślaliśmy najbardziej finezyjne tortury dla tłumacza, ale siła i jakość prozy Martina pomagała nam przeć do przodu. Za nami 72 rozdziały (i prolog) tej fascynującej powieści. Wierzymy, że przygotowany przez nas materiał może okazać się pomocny zarówno dla tych z Was, którzy książki Martina wcześniej czytali, jak i dla widzów serialu, którzy chcieliby dopiero sięgnąć po jego prozę. To także sugestia dla Was, drodzy czytelnicy, jeśli macie znajomych/przyjaciół/sąsiadów, którym taka lektura mogłaby się spodobać, to śmiało podajcie im linki.
Natomiast my nie będziemy zasypiać gruszek w popiele ze smoczego stosu. Na pewno pojawią się kolejne odcinki, choć… niekoniecznie w tej kolejności, jakiej się spodziewacie. Kilka tygodni przerwy od „PLiO”, poświęconych na lekturę innych, dziejących się w tym samym świecie książek Martina może nam wszystkim wyjść na dobre.
Jest też jeszcze jeden problem. Kwestia tłumaczenia. Źródło zgryzot naszych, jak i wielu innych czytelników. Mamy pewien pomysł, którego wdrażanie rozpoczniemy w najbliższych tygodniach. Póki co to ściśle tajna tajemnica, ale jej rąbka uchylimy w najbliższym czasie. Możemy powiedzieć tylko tyle, że chcielibyśmy w jakiś sposób „naprawić” polską wersję „Gry o tron”. Zobaczymy co z tego wyjdzie.
A tymczasem dziękujemy Wam wszystkim za lekturę i komentarze.
Lai i DaeL

Daenerys X [72]

Miejsce akcji: ziemie Lhazareńczyków, na granicy z Morzem Dothraków

Dothrakowie szykują trójwarstwowy stos pogrzebowy Droga i zarzynają jednego z koni, by zgodnie z ich wierzeniami khal mógł pojechać do krainy nocy. Mirri Maz Duur podejrzewa, że Dany chce znów spróbować ożywić męża. Ser Jorah Mormont obawia się, iż Daenerys będzie chciała spłonąć razem z Drogo. Próbuje ją nakłonić, by wyruszyła razem z nim na wschód. Dany ucisza Mirri, uspokaja rycerza, później wręcza broń swoim braciom krwi. Trzech Dothraków odmawia złożenia jej przysięgi wierności, ponieważ jest kobietą. Tylko Jorah Mormont przyrzeka, że będzie jej wiernym rycerzem. W zamian ser Jorah dostaje tytuł pierwszego Gwardzisty Królowej i obietnicę, że po powrocie do Westeros otrzyma miecz z valyriańskiej stali.

Po kąpieli Daenerys przygotowuje Drogo i przeprasza go, mówiąc, że cena jaką przyszło jej zapłacić była zbyt wysoka. O zachodzie słońca khal zostaje złożony na stosie. Daenerys składa też na stosie smocze jaja, mimo protestów Mormonta, iż są zbyt wiele warte, by tak je niszczyć. Mirri Maz Duur nazywa khaleesi szaloną. Dany rozkazuje Rakharo i ser Jorahowi przywiązać kapłankę do platformy. Mirri Maz Duur zapewnia, iż szalona Dany nie usłyszy jej krzyków. Szalona Dany dziękuje jej za udzieloną lekcje i polewa jej głowę oliwą.

Na wschodzie pojawia się czerwona kometa. Daenerys podpala nasączony oliwą stos. Mirri śpiewa, później zawodzi. Żar robi się coraz gorętszy, Dothrakowie cofają się. Dany obserwuje języki płomieni kształtem przypominające różne bestie wirujące wokół niej. Wschodzi w żar i słyszy trzask pękających jaj. Wrzaski smoków wywołują okrzyki wśród zgromadzonych. Daenerys przez moment widzi khala Drogo wchodzącego na rumaka. Platforma zapada się i Dany woła swoje dzieci. Kiedy ogień wygasa, ser Jorah znajduje ją nagą, niespaloną, ze smokami przy piersi. Czarna bestia na jej ramionach syczy. Dothrakowie i Mormont klękają przed królową. Noc ożywa muzyką smoków.

Postaci występujące w rozdziale:

• Daenerys Targaryen
• Doreah, Irri, Jhiqui
• Jorah Mormont
• Aggo, Jhogo, Rakharo
• Mirri Maz Duur
• smokowlęta: Drogon, Viserion i Rhaegal

Postaci wspomniane w rozdziale:

• Khal Drogo
• Viserys III Targaryen, Żebraczy Król
• żona Joraha (Lynesse Hightower)
• Aegon I Targaryen

Kto zmarł w rozdziale?

• Mirri Maz Duur
• koń khala

Czego się dowiedzieliśmy?

1. Na ziemiach Owczarzy graniczących z Czerwonym Pustkowiem rosną topole amerykańskie (cottonwood).
2. Khas Daenerys przygotował stos pogrzebowy dla khala, układając go w kwadrat.
3. Aggo zabił rumaka wybranego przez Rakharo. Gdy umiera jeździec, zabija się także konia, by Dothrak mógł pojechać do krain wiecznej nocy na wierzchowcu.
4. Mirri obserwuje przygotowania do spalenia khala i oferuje Dany swoją pomoc, nazywając ją dzieckiem – ignorantką w kwestiach magii. „Krew sama w sobie nic nie znaczy.”
5. Na platformie ułożono skarby khala Drogo, które Daenerys z powodzeniem mogłaby sprzedać, szczególnie łuk ze smoczej kości, który zasięgiem przewyższa drewniane.
6. Aggo chciał spalić także broń – prezenty, które Dany otrzymała na ślubie, ale khaleesi mu zabroniła.
7. Dany pyta Mormonta, czemu nazywa ją księżniczką, skoro jest spadkobierczynią Viserysa i ostatnią z rodu Targaryenów. Jorah zmienia tytulaturę.
8. Rycerz błaga swoją królową, by pozwoliła khalowi odejść samotnie, a jej oferuje wycieczkę do Qarthu, wokół Morza Nefrytowego, do YiTi i do Asshai przy Cieniu.
9. Serce Mormonta należy do Daenerys, za to nigdy nie należało do Viserysa.
10. Jorah kiedyś kochał swoją panią żonę, ale nie umarł dla niej. Błaga Dany, by nie wchodziła w płomienie stosu Drogo. Khaleesi przysięga, że nie pragnie śmierci.
11. Druga warstwa platformy była ułożona ze wschodu na zachód, trzecia z północy na południe – od świtu do zmierzchu, od lodu do ognia.
12. Dany zastanawia się, z iloma ludźmi rozpoczynał Aegon I. Historia nie jest jej mocną stroną – w późniejszych tomach myśli o tym, że naprawia błędy przodków (Valyrian, a przecież niewolnictwo istniało w Ghis wcześniej), nazywa siebie potomkiem Maegora (a tenże król nie miał potomstwa), ponadto nie zna herbów Martellów z Dorne, itd…
13. Khaleesi ofiarowuje Jhogo, Aggo i Rakharo swoje ślubne prezenty (bicz, smoczy łuk, arakh), nadaje im imiona ko i oczekuje, że zostaną krwią jej krwi. Mężczyźni odmawiają złożenia przysięgi kobiecie.
14. Daenerys powtarza sobie: „If I look back I am lost” („Zginę, jeśli się obejrzę” – Kruk. Jakuszewski w „Nawałnicy Mieczy” i „Tańcu ze Smokami” tłumaczy to jako „Jeśli spojrzę za siebie, zginę”).
15. Dany obiecuje Jorahowi długi miecz z valyriańskiej stali. Mianuje go pierwszym spośród Gwardii Królowej.
16. Prawdopodobnie Dothrakowie uznali khaleesi za szaloną.
17. Dany uwielbia gorące kąpiele, podobnie jak jej przodek, Jajo. Aegon V zginął w Summerhall, próbując wykluć smoki, jego prawnuczka była jednorazowo fireproof.
18. Po przygotowaniu Drogo do ostatniej jazdy jego ciało złożono na stosie, głową skierowaną na północny wschód ku Matce Gór.
19. Jorah protestuje przeciwko złożeniu smoczych jaj na platformie – proponuje sprzedać je na Allegro… to znaczy w Asshai.
20. Mirri nazywa Dany szaloną. Khaleesi rozkazuje przywiązać kapłankę do stosu, a następnie polewa jej głowę oliwą. Czy szalony człowiek przywiązuje innych i polewa im głowy oliwą? No chyba nie.
21. Za życie można zapłacić tylko śmiercią. Daenerys dziękuje maegi za lekcję.
22. Czerwona kometa przypomina smoczy ogon. Dany uznaje to za znak i podpala stos.
23. Pieśń Mirri urywa się, gdy płomienie dotykają jej i khala Drogo.
24. Żar bijący od stosu był nie do zniesienia. Nawet Mormont się odsunął, ale Dany pozostała na miejscu. „W jej żyłach płynęła smocza krew, płynął ogień.”
25. Daenerys zbliża się do płomieni, które nazywa swoim weselem (nawiązanie do alchemicznych zaślubin). Widzi stworzenia ukształtowane z jęzorów ognia, zbliża się do stosu i słyszy pęknięcia skorup smoczych jaj.
26. Gdy żar wygasa, ser Jorah znajduje Dany ze smokami pijącymi mleko z jej piersi pośród popiołów i kości rumaka, khala i kapłanki.
27. Jorah i bracia krwi składają hołd Matce Smoków.

Cytat/foreshadowing

• Mała lekcja na temat magii krwi.

Mirri Maz Duur, związana na ziemi, patrzyła z niepokojem. – Nie wystarczy zabić konia – powiedziała do Dany. – Krew sama w sobie nic nie znaczy. Nie znasz słów zaklęcia, nie posiadasz mądrości, by je odnaleźć. Myślisz, że magia krwi to dziecięca zabawa? Nazywacie mnie maegi, jakby oznaczało to przekleństwo, tymczasem to oznacza mądrość. Jesteś dzieckiem. Nie uda ci się, cokolwiek zamierzasz. Rozwiąż mnie, a pomogę ci.

• Przysięga składana przez Jorah jest dziwnie złowieszcza.

– Ser Jorahu Mormont – powiedziała – pierwszy i największy z moich rycerzy, nie mam już ślubnego prezentu, który mogłabym ci podarować, lecz przysięgam, że pewnego dnia otrzymasz z moich rąk miecz, jakiego świat jeszcze nie widział, smoczy miecz z valyriańskiej stali. Także i ciebie poproszę o przysięgę.
– Masz ją, królowo – powiedział ser Jorah, po czym klęknął na kolano i złożył miecz u jej stóp. – Przysięgam, że będę wierny i posłuszny i umrę za ciebie, jeśli będzie trzeba.
– Cokolwiek się stanie?
– Cokolwiek się stanie.
– Przyjmuję twoje słowa. Obyś ich nigdy nie żałował. – Dany pomogła mu wstać. Stanąwszy na palcach, pocałowała go w usta i powiedziała: – Jesteś pierwszym rycerzem Gwardii Królowej.

• Szalona Daenerys?

Kiedy wchodziła do namiotu, czuła na sobie spojrzenia ludzi z khalasaru. Dothrakowie mamrotali coś do siebie i patrzyli na nią podejrzliwie. Zdała sobie sprawę, że uznali ją za szaloną. Może i tak było. Niebawem się przekona. Jestem zgubiona, jeśli się obejrzę.

• To prawdopodobnie pierwszy moment, kiedy kometa stała się widoczna gołym okiem (wcześniej obserwował ją maester Luwin, ale potrzebował do tego myrijskich gadżetów).

Kiedy umiera władca koni, zabija się też jego konia, aby jego pan mógł pojechać dumny do krainy nocy. Ich ciała zostają spalone pod gołym niebem. Wtedy khal mknie na swoim ognistym rumaku, aby zająć miejsce pośród gwiazd. Im jaśniej człowiek płonął za życia, tym mocniej jego gwiazda świeci w ciemności.
Pierwszy zauważył ją Jhogo. – Tam – powiedział ściszonym głosem. Dany odwróciła głowę i ujrzała gwiazdę nisko na wschodzie. Pierwsza gwiazda była kometą. Czerwona jak krew, jak ogień, ogon smoka. Nie mogłaby oczekiwać wyraźniejszego znaku.

• Magiczny stos…

Płomienie wirowały przed nią jak kobieta, która tańczyła na jej uczcie weselnej. Wirowały i śpiewały, powiewając żółtopomarańczowymi welonami, jakże przerażającymi, a jednak tak cudownie ożywionymi żarem. Dany otworzyła ramiona, wystawiając się na jego objęcia. To także jest wesele, pomyślała. Mirri Maz Duur już umilkła. Kapłanka miała ją za dziecko, lecz dzieci dorastają, uczą się. (…) Płomienie były cudowne, nie widziała nigdy dotąd niczego równie pięknego; każdy z nich przypominał czarnoksiężnika ubranego w żółtą, pomarańczową i szkarłatną szatę, który wiruje, zamiatając długim płaszczem z dymu. Widziała szkarłatne lwy, ogromne żółte węże, jednorożce z jasnoniebieskich płomieni, widziała ryby, lisy i potwory, wilki, jasne ptaki i kwieciste drzewa, a każde stworzenie było piękniejsze od poprzedniego. Widziała konia, ogromnego, szarego rumaka wymalowanego dymem z rozwianą grzywą z niebieskiego płomienia.

• Smok dla Jaimego? 😉 – jajo miało złote żyłki.

And something else came crashing down, bouncing and rolling, to land at her feet; a chunk of curved rock, pale and veined with gold, broken and smoking.The roaring filled the world, yet dimly through the firefall Dany heard women shriek and children cry out in wonder.

• Smok dla Eurona? 😉 – napełnia wszystkich przerażeniem.

And there came a second crack, loud and sharp as thunder, and the smoke stirred and whirled around her and the pyre shifted, the logs exploding as the fire touched their secret hearts. She heard the screams of frightened horses, and the voices of the Dothraki raised in shouts of fear and terror.

• Smok dla Daenerys

Trzeci trzask był tak donośny, jakby rozpękł się cały świat. Kiedy ogień zgasł wreszcie, a ziemia ochłodziła się na tyle, by dało się na nią wejść, ser Jorah odnalazł ją pośród popiołów, sczerniałych kłód, okruchów żaru oraz spalonych kości mężczyzny, kobiety i rumaka.

Szalona Teoria

• Przepowiednie Plamy (w kontekście ptaków z łuskami)
• Przepowiednie dla Daenerys
• Jon, Daenerys i indo-europejski archetyp bohatera
• Obłąkane spekulacje na temat Wichrów Zimy

Błędy w tłumaczeniu:

• Oryginał: Bound hand and foot, Mirri Maz Duur watched from the dust with disquiet in her black eyes.
  Tłumaczenie: Mirri Maz Duur, związana na ziemi, patrzyła z niepokojem.
  Jak powinno brzmieć tłumaczenie? Ze związanymi rękami i nogami, Mirri Maz Duur leżała na ziemi, a jej czarne oczy obserwowały to z niepokojem.
• Oryginał: You are a child, with a child’s ignorance. Whatever you mean to do, it will not work.
  Tłumaczenie: Jesteś dzieckiem. Nie uda ci się, cokolwiek zamierzasz.
  Na czym polega błąd? Brakuje drugiej części pierwszego zdania, w którym Mirri Maz Duur mówi o dziecięcej ignorancji Daenerys.
• Oryginał: It was double-curved, shiny black and exquisite, taller than she was.
  Tłumaczenie: Był podwójnie rzeźbiony, lśniącoczarny, większy od niej.
  Na czym polega błąd? Łuk był refleksyjny, a nie rzeźbiony.
• Oryginał: She could feel the eyes of the khalasar on her as she entered her tent. The Dothraki were muttering and giving her strange sideways looks from the corners of their dark almond eyes. They thought her mad, Dany realized. Perhaps she was. She would know soonenough. If I look back I am lost.
  Tłumaczenie: Kiedy wchodziła do namiotu, czuła na sobie spojrzenia ludzi z khalasaru. Dothrakowie mamrotali coś do siebie i patrzyli na nią podejrzliwie. Zdała sobie sprawę, że uznali ją za szaloną. Może i tak było. Niebawem się przekona. Jestem zgubiona, jeśli się obejrzę.
  Na czym polega błąd? Brak wzmianki, że Dothrakowie spoglądali na Dany kątem swych ciemno-migdałowych oczu. Ponadto ostatnie zdanie powinno brzmieć: “Jeśli spojrzę za siebie, zginę.”
• Oryginał: Dany did not flinch or cry aloud. She liked the heat. It made her feel clean.
  Tłumaczenie: Dany nawet nie drgnęła ani nie krzyknęła. Kąpiel dawała jej poczucie czystości.
  Na czym polega błąd? To nie kąpiel dawała poczucie czystości tylko gorąco.
• Oryginał: Mirri Maz Duur began to sing in a shrill, ululating voice.
  Tłumaczenie: Rozległ się przenikliwy, zawodzący głos Mirri Maz Duur.
  Na czym polega błąd? Głos Mirri był przeraźliwy i piskliwy.
• Oryginał: She had sensed the truth of it long ago, Dany thought as she took a step closer to the conflagration, but the brazier had not been hot enough. The flames writhed before her like the women who had danced at her wedding, whirling and singing and spinning their yellow and orange and crimson veils, fearsome to behold, yet lovely, so lovely, alive with heat.
  Tłumaczenie: Przeczuwała prawdę już dawno temu. Zrobiła krok do przodu, lecz żar nie był jeszcze wystarczająco gorący. Płomienie wirowały przed nią jak kobieta, która tańczyła na jej uczcie weselnej. Wirowały i śpiewały, powiewając żółtopomarańczowymi welonami, jakże przerażającymi, a jednak tak cudownie ożywionymi żarem.
  Na czym polega błąd? Płomienie wirowały jak kobiety (liczba mnoga). Welony były w różnych kolorach – żółtym, pomarańczowym i karmazynowym. Ostatnie zdanie zawiera powtórzenie dotyczące „cudowności” przedstawionej sceny.
• Oryginał: He smiled, and the whip snaked down at the pyre, hissing.
  Tłumaczenie: Uśmiechnął się i strzelił biczem.
  Jak powinno brzmieć tłumaczenie? Uśmiechnął się, a bicz zsunął się ze stosu z sykiem.
• Oryginał: She was naked, covered with soot, her clothes turned to ash, her beautiful hair all crisped away . . . yet she was unhurt.
  Tłumaczenie: Była naga, pokryta sadzą, ubranie miała spopielone, włosy doszczętnie spalone… ale nic jej się nie stało.
  Na czym polega błąd? Tłumacz zapomniał, że włosy Dany były piękne.

0

0