Andor (sezon 1)

W trzeciej części “Ojca Chrzestnego”, Michael Corleone wypowiada zapadające w pamięć słowa, które doskonale oddają moje odczucia co do uniwersum Gwiezdnych Wojen. “Kiedy już myślałem, że udało mi się odejść… wciągnęli mnie z powrotem”. Ja sam, po absolutnym nieporozumieniu, jakim był film “Skywalker. Odrodzenie”, byłem przekonany, że moja przygoda z uniwersum Star Wars – rozpoczęta w 1997 roku, gdy jako dzieciak obejrzałem w kinach edycję specjalną Trylogii – dobiegła końca.  Nie dlatego, że coś mnie zdenerwowało, w tej decyzji nie było nic z emocjonalnej reakcji na niszczenie moich wyobrażeń o tym jak powinny wyglądać “Gwiezdne Wojny”. Po prostu nie widziałem już niczego, co “Gwiezdne Wojny” mogą mi zaoferować. W swych najlepszych momentach nowe filmy i seriale były po prostu poprawnymi akcyjniakami. W najgorszych – żałosnymi próbami eksploatacji nostalgii bez grama kreatywności (“Przebudzenie Mocy”), produkcjami gwałcącymi logikę i spójność przedstawionego świata (“Ostatni Jedi”), czy w końcu prawdziwym – nomen omen – tour de force w nieumiejętnym kleceniu bezwartościowej narracji (wspomniany wcześniej “Skywalker. Odrodzenie.”). I nie, “Mandalorianin” mojego poglądu nie zmienił, bo znów – w swych najlepszych momentach był tylko poprawnym serialem akcji z miłą posypką nostalgii.

I kiedy już myślałem, że udało mi się odejść… wypuścili “Andora”. Szczerze mówiąc, nie miałem wobec tego serialu wielkich oczekiwań, bo nie miałem oczekiwań żadnych. Nie zamierzałem go oglądać, był mi wręcz idealnie obojętny. Nie żebym jakoś nie trawił filmu “Łotr 1”. Przeciwnie, uważam, że spośród wszystkich disneyowskich produkcji gwiezdnowojennych, akurat opowieść o wykradnięciu planów Gwiazdy Śmierci była – relatywnie – najlepsza. Obraz miał swoje wady, ale oglądało się go przyjemnie, i to nawet ze świadomością, że ta historyjka pogrzebała ciekawsze opowieści z przeddisneyowskiego Expanded Universe Gwiezdnych Wojen. No, ale akurat ciekawe osobowości nie były najmocniejszą stroną filmu – może wyjąwszy zabawnego droida K-2SO. Kiedy więc usłyszałem, że Cassian Andor doczeka się własnego serialu opowiadającego o tym jak stał się jednym z najważniejszych speców od czarnej roboty dla Rebelii, było mi wszystko jedno do tego stopnia, że nawet nie marnowałem energii na wzruszanie ramionami.

A potem zacząłem słyszeć dziwne plotki. Wygłaszane półgębkiem pogłoski. Tajemnice szeptane pomiędzy zaufanymi osobami. Wszystkie one prowadziły do konkluzji trudnej do zaakceptowania. Mówiły bowiem, że “Andor” to coś więcej niż dobry serial. Mówiły, że to serial niesamowity. A we mnie ciekawość wzmogła się na tyle, by odpalić pierwszy odcinek. “Kiedy już myślałem, że udało mi się odejść… wciągnęli mnie z powrotem”.

Od dawna twierdziłem, że jedynym sposobem na tchnięcie ducha w “Gwiezdne Wojny” jest eksploracja nowych gatunków filmowych. Klasyczna formuła serii, którą nazywam zwykle “filmem religijnym, który udaje film przygodowy dla dzieci, który udaje film science-fiction” została zrealizowana przez pierwszą trylogię i trudno liczyć na powtórne schwytanie tej samej magii. Próba wtłoczenia “Gwiezdnych Wojen” w formę “seriali filmowych” z pierwszej połowy XX wieku, dokonana przez Lucasa na użytek trylogii prequelów miała swoje problemy i do końca nie wypaliła. Ale już szersze zapożyczanie elementów westernu (jak w “Mandalorianinie”) czy filmu wojennego (“Łotr 1”) było przynajmniej minimalnie obiecujące. “Gwiezdne Wojny” potrzebowały mniej Jedi, a więcej odwagi. I taką odwagę znalazł “Andor”, całkowicie zmieniając sposób ukazania konfliktów, zarówno tych galaktycznych, jak i wewnętrznych. Bo “Andor” to po prostu szpiegowski thriller. Do tego znakomity – nawet gdyby odrzeć go ze starwarsowej fasady.

Akcja serialu rozgrywa się pięć lat przed wydarzeniami z “Rogue One” i przedstawia wewnętrzną podróż Cassiana Andora od człowieka bez celu (a może raczej – człowieka skupionego wyłącznie na przetrwaniu) do obdarzonego prawdziwym powołaniem rebelianta. Nie ma na tej drodze fałszywych nut, niewiarygodnych wydarzeń, trudnych do zrozumienia postaci. Są za to korytarze imperialnej władzy, niewinna ludność i jej cierpienie, są emocje – czasem gorące, ale częściej ukrywane we wnętrzu. Jest dylemat moralny, jest pytanie o używanie narzędzi wroga dla dobrego celu. I jest namacalny oddech potężnego Imperium, tym silniejszego, że nie może się mu przeciwstawić żaden prosty chłopak z laserowym mieczem.

W swoim serialu Cassian Andor (w tej roli oczywiście Diego Luna znany z “Łotr 1”) pełni właściwie rolę drugoplanową. Jest niedokończonym płótnem, na którym odciskają się działania innych sił. Cassian jest przytłoczony lękiem o swoją matkę – Maarvę Andor (Fiona Shaw) i swych przyjaciół, ścigany przez oficer Imperialnej Służby Bezpieczeństwa Dedrę Meero (Denis Gough), cynicznie wykorzystywany przez jednego z architektów Rebelii – Luthena Raela (Stellan Skarsgård), łamany przez bezlitosny imperialny system. Wszystko to, wszystkie doświadczenia, które nabędzie w swej pełnej cierpienia drodze, ostatecznie go ukształtują. A widz w tę przemianę uwierzy.

I do diaska, jakże to jest fenomenalnie napisane! Żadna z dotychczasowych produkcji z uniwersum (a ujmuję tu również pierwszą trylogię), nie miała jednocześnie tak brawurowych i tak wycyzelowanych dialogów. W żadnym słowie nie usłyszymy tu grama fałszu i sztuczności. A w połączeniu ze znakomitą grą aktorską, niektóre dialogi i monologi stają się wręcz ikoniczne – jak apel Kino Loya (genialny Andy Serkis) podczas ucieczki z więzienia, mowa pogrzebowa czy rozmowa Luthena Raela ze szpiegiem próbującym porzucić swe zadanie. Dla takich scen ogląda się “Andora” z zapartym tchem. Jakość intrygi, bezbłędne ukazanie postaci wraz z ich wszystkimi przywrami i właśnie te znakomite dialogi czynią “Andora” jednym z najlepiej napisanych seriali ostatnich lat. I nie, nie mam tu na myśli wyłącznie seriali gwiezdnowojennych.

Trzeba tu wszakże zaznaczyć, że nie znaczy to, iż w “Andorze” wypaliło po prostu wszystko, i nie można znaleźć na tym obrazie żadnej rysy. Na pewno w pierwszej połowie serialu – a już zwłaszcza podczas przygotowań do skoku – mocno cierpi tempo opowieści. Intryga związana z finansowaniem Rebelii jeszcze się nie rozwinęła, imperialne śledztwo nadal jest w powijakach, a serial już daje nam trochę wytchnienia, pozwalając poznać nowe postaci i dać nurka w wątek zupełnie poboczny. Nie czyni tego wszakże bezzasadnie, po prostu robi to trochę zbyt wolno, a tempo i dramatyzm wracają dopiero w trójodcinkowym wątku o imperialnym więzieniu. Ale, prawdę mówiąc, to przyjąłbym bez wahania nawet i dwie dodatkowe godziny dłużyzny, jeśli byłoby to ceną stworzenia postaci, których ekranowy los nie jest mi obojętny.

Cóż jeszcze można dodać? Może wspomnieć o świetnych rolach drugoplanowych – na czele z Mon Mothmą i żałosnym Syrilem Karnem? Może dodać słów kilka o tym, że scenografia w serialu jest wyśmienita? Może zachęcić wspominając o aktorze, który w “Grze o tron” odtwarzał rolę Qyburna? Nie, chyba nie trzeba. Chyba wystarczy powiedzieć, że “Andor” to prawdopodobnie najlepsze co się przydarzyło “Gwiezdnym Wojnom” od czasu “Powrotu Jedi”. Gorąco polecam.