Pierwszy król (2019)

Twórcy kina historycznego zazwyczaj serwują nam opowieści o miłości albo zemście, osadzone na tle wydarzeń takich jak wojna, powstanie czy inne epokowe wydarzenie, rzadko jednak zdobywają się na pieczołowite odtwarzanie realiów epoki. Nawet gdy to zrobią, to sami bohaterowie zostają jakby żywcem przeniesieni z naszych czasów, z całym wachlarzem postaw, poglądów i reakcji nieadekwatnych do kontekstu w jakim ich osadzono. Czasem trafiają się jednak produkcje bezkompromisowe, próbujące podejść do tematu w nieszablonowy sposób. Zazwyczaj przepadają w box-office i ewentualnie brylują na prowincjonalnych festiwalach filmowych. Zdaje się, że takim właśnie filmem jest „Pierwszy król” („Il Primo Re”).

Ósmy wiek przed naszą erą. Bracia-pasterze Remus i Romulus tracą stado owiec w wyniku powodzi, a sami w tych dramatycznych okolicznościach trafiają do niewoli budzących strach mieszkańców osady Alba Longa. Mają zginąć w trakcie rytualnego pojedynku, ale zamiast tego udaje im się zbiec razem z grupą podobnych im straceńców. Przedzierają się przez posępne lasy starożytnego Lacjum, pełne zarówno realnych jak i tylko wyobrażonych zagrożeń. Niestety, Romulus jest poważnie ranny, przez co spowalnia ucieczkę. Remus, który w dzieciństwie przysiągł matce chronić brata, nie zamierza porzucać go w potrzebie. Z taką determinacją broni Romulusa przed agresją zabobonnych towarzyszy ucieczki, że w pewnym momencie podporządkowuje ich sobie. Gdy odkrywa własną siłę nie chce już być uciekinierem ani niewolnikiem. Na czele posłusznej mu zgrai zamierza wykroić sobie własne królestwo. Dochodzący do zdrowia Romulus z niedowierzaniem obserwuje przemianę brata, teraz już tak pewnego siebie, że gotowego nie tylko rzucić wyzwanie ludziom ale i zlekceważyć boskie wyroki.

Fabuła filmu, choć ukazuje świetnie wszystkim znaną opowieść w nowym ujęciu, ostatecznie nie zaskakuje i zmierza do oczywistego końca. Brat zabija brata i zakłada osadę dającą początek największemu imperium starożytności. Skoro z góry wiemy jak to wszystko się skończy to może „Pierwszy król” chociaż powala rozmachem realizacji? Pudło. Budżet filmu wyniósł zaledwie kilka milionów euro, ale przy przyjętej konwencji nie stanowiło to raczej problemu dla twórców. Postawili oni bowiem na naturalizm i realizm w przedstawieniu życia ludzi u zarania epoki żelaza. Bohaterowie mówią archaiczną odmianą łaciny, zrekonstruowaną przez naukowców z Sapienza Universita di Roma. Mieszkają w prostych siedzibach skleconych z drewna i trzciny. Zamiast białych tunik kojarzących się nam ze starożytnością, noszą na sobie zgrzebne szaty lub wyprawione skóry. Ich życie przebiega w rytmie wyznaczanym przez prymitywne wierzenia. Mentalność bohaterów wydaje się odległa od naszej, choć oczywiście łatwo wychwycić uniwersalne przesłanie filmu i skonfrontowane ze sobą wartości jakie reprezentują obaj legendarni bracia.

Zdjęcia kręcono wyłącznie w plenerze i z wykorzystaniem tylko naturalnego światła. Nawet sceny nocne rozświetlane są jedynie przez pochodnie i ogniska, co momentami robi naprawdę piorunujące wrażenie. Reżyser Matteo Rovere, lat 38, musiał w dzieciństwie zetknąć się z klasyką włoskiego filmowego horroru. W jego produkcji są jakieś stylistyczne ciągoty do tego gatunku. „Pierwszy król” bywa brutalny, nie brakuje w nim scen walki i przemocy a kamera w najbardziej krwistych momentach wcale nie ucieka w bok, tylko skrupulatnie rejestruje efekty użycia prymitywnej broni. Dosadność i realizm wywołują u widza silne odczucie immersji i cofnięcia się do odległej przeszłości. Nic tu nie wydaje się przeniesione na siłę z naszych czasów – nie ma tu wątku miłosnego, silnych kobiecych postaci i filozoficznych rozważań nie pasujących do ludzi, których codzienność równała się ciągłej walce o przetrwanie. Wrażenie „inności” podkreśla ekspresyjne aktorstwo. Dialogów jest w filmie niewiele, ale min, grymasów i dziwacznych gestów pod dostatkiem. Prastara łacina gdy już wybrzmiewa to zdaje się obca i twarda, tylko trochę podobna do tego co serwowało się jeszcze niedawno humanistom w szkołach.

„Pierwszy król” zdobył kilka statuetek Davida di Donatello, włoskiej nagrody filmowej i mnóstwo nominacji do tejże, głównie w kategoriach technicznych. Mimo to nie jest arcydziełem. To niszowa, specyficzna produkcja nie mająca szans trafić do szerokiej widowni. Kino historyczne kojarzy się każdemu z klasycznym widowiskiem a przyjęta przez twórców „Pierwszego króla” konwencja i ograniczenia budżetowe sprawiły, że film pozbawiony jest tego, co zazwyczaj stanowi o sile tego gatunku – rozmachu realizacyjnego, bogactwa strojów i dekoracji, efektownej batalistyki, itd… Choć trzeba podkreślić, że mimo wszystko „Pierwszy król” zrobiony jest bardzo sprawnie. Na pewno ucieszy grupę historycznych nerdów, którzy z zadowoleniem przyjmą fakt, że ktoś chociaż spróbował pokazać „jak to naprawdę mogło wyglądać”. Jeśli zaliczasz się do tej grupy – oglądaj śmiało. Mnie samemu „Pierwszy król” w jakiś odległy sposób skojarzył z produkcjami takimi jak „Valhalla Rising” czy „Apocalypto”.  Okazał się ostatecznie na tyle intrygujący, że jest moim zdaniem warty polecenia. Oczywiście jeśli jesteś odporny na takie klimaty to możesz na to spojrzeć zupełnie inaczej. Zakończenie historii poznałeś już w podstawówce, a widok utytłanej w błocie gromady obdartusów rozwalających sobie kończyny maczugami nie musi wydawać Ci się wymarzonym sposobem na spędzenie filmowego wieczoru. Jak pisałem – kino nie dla każdego.

0

0