Błędy Świata Lodu i Ognia

Nie mają łatwo polscy czytelnicy prozy Martina. Rozbieżności pomiędzy oryginałem a polską wersją, błędy wynikające z zamiany cyfr, a także zgubione zdania potrafią zmienić odbiór utworu, wpłynąć na interpretację tekstu i prowadzą do niewłaściwych wniosków. Mając na uwadze powyższe oraz fakt, iż fandom istnieje ponad podziałami (czego przykładem jest wspólna zabawa podczas konwentów), pozwoliłam sobie zebrać informacje zamieszczone na forum Ogień i Lód. Wspaniali użytkownicy tacy jak Drazenko, Bluetiger oraz wielu innych dzielili się przez wiele lat swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi błędów, nieścisłości i nadinterpretacji. Poniższy tekst opiera się w 80% na ich pracy, sama dodałam tylko kilka „baboli” wyłapanych podczas lektury “Świata Lodu i Ognia”, “Księcia Łotrzyka”, “Księżniczki i Królowej” oraz „Synów Smoka”. Mam nadzieję, że zbiór pomoże Wam uzupełnić i zweryfikować podane w książkach informacje. Będzie to przydatne już niebawem, gdy rozpoczniemy kolejną serię tekstów analizujących powieści, nowele i opowiadania Martina.
Lai (Mya Stone)

---

Początek panowania Jaehaerysa I

Miał czternaście lat, kiedy Wielki Septon włożył mu na głowę koronę jego ojca, Aenysa. Panowanie Jaehaerysa rozpoczęło się od regencji jego babci, królowej wdowy Alyssy
—ŚLiO str. 60—

Według drzewa genealogicznego Targaryenów Alyssa była jego matką. W wersji angielskiej nie ma błędu.

Crowned at four-and-ten by the High Septon with his father’s own crown, he began his reign under the regency of his mother, the Dowager Queen Alyssa

Pochodzenie ser Cristona Cole’a

ŚLiO str. 67 akapit pod obrazkiem, gdzie opisane jest pochodzenie ser Cristona Cole’a. W wersji polskiej: „syn Dondarrionów”, w wersji angielskiej „Born in 82 AC, as the son of a steward in the service of the Dondarrions of Blackhaven” – poprawne tłumaczenie: „Urodzony w 82 roku od Podboju, jako syn zarządcy służącego Dondarrionom z Czarnej Przystani.”

Wiek króla Jaehaerysa

W roku 103 o.P. król Jaehaerys zmarł w łożu, gdy lady Alicent czytała mu fragmenty Historii nienaturalnej septona Bartha. Jego Miłość miał dziewięćdziesiąt sześć lat i panował nad Siedmioma Królestwami od chwili, gdy zasiadł na tronie w wieku lat czternastu.
—Książę Łotrzyk albo Królewski Brat—

Według ŚLiO i wiki Stary Król zmarł w wieku 69 lat. To błąd w polskim tłumaczeniu, po angielsku jest poprawnie.

In the year 103 AC King Jaehaerys I Targaryen died in his bed as Lady Alicent was reading to him from Septon Barth’s Unnatural History. His Grace was nine-and-sixty years of age, and had reigned over the Seven Kingdoms since coming to the Iron Throne at the age of fourteen.

Lomas Obieżyświat w Asshai

Czy w tych złowrogich bajkach przynoszonych z końca świata przez minstreli, marynarzy i tych, którzy parają się czarami, kryje się ziarno prawdy? Lomas Obiezyświat nigdy nie widział Asshai przy Cieniu.
—ŚLiO str. 309—

Skoro Lomas nigdy nie widział Asshai, to jakim cudem zdawał relację z tego miejsca?

Lomas Obieżyświat pisze, że nawet w dalekim Asshai przy Cieniu kupcy pytali go, czy to prawda, że „lwi lord” mieszka w pałacu ze szczerego złota, a zagrodnicy zbierają kruszec, po prostu orząc ziemię.
—ŚLiO str. 197—

Dysponowanie smokami podczas Tańca Smoków

Aegon dysponował także trzema dzikimi smokami, które można było oswoić, jeśli znaleźliby się dla nich jeźdźcy. Były to: Kanibal, według prostaczków kryjący się na Smoczej Skale już od czasów poprzedzających przybycie Targaryenów.
—ŚLiO str. 75—

Aegon II nie mógł rozporządzać smokami należącymi do wrogiego stronnictwa. Z opowiadania “Księżniczka i Królowa albo Czarni i Zieloni” wiemy, że to książę Jace zwrócił się na Smoczej Skale do smoczego nasienia, by spróbowali opanować bestie.

Królowa Aegona II

Królową wdowę Alicent uwięziono, ale Aegon II, który nadal nie wrócił do zdrowia po obrażeniach odniesionych pod Gawronim Gniazdem, jego królowa i ocalałe rodzeństwo oraz ser Larys Strong wymknęli się z zamku tajnymi przejściami.
—ŚLiO str. 77—

Larys Strong wykradł Aegona II, jego córkę i syna. Helaena została w Warowni Maegora, po czym zginęła wypchnięta z okna przez Luthora Largenta.

Zły maester

Według opowiadania „Książę Łotrzyk albo Królewski Brat” maester Mellos zakłada opatrunki, a maester Gerardys ze Smoczej Skały (który przybył z Rhaenyrą do stolicy) ucina dwa palce Viserysa.

Choć maester Mellos przemył ranę wrzącym winem i zabandażował pasami płótna nasączonymi uzdrawiającymi maściami, wkrótce wdała się gorączka i wielu się obawiało, że król może umrzeć. Chorobę powstrzymało dopiero przybycie księżniczki Rhaenyry ze Smoczej Skały, towarzyszył jej bowiem maester Gerardys, który bezzwłocznie amputował Jego Miłości dwa palce i w ten sposób uratował mu życie. (…) Jego Miłość odzyskał nieco dawnego wigoru, gdy wielki maester Mellos zmarł i zastąpił go wielki maester Gerardys. Jego eliksiry i mikstury okazały się skuteczniejsze od pijawek, które preferował Mellos. Ta poprawa była jednak krótkotrwała. Królowi nadal dokuczała podagra, bóle w klatce piersiowej oraz zadyszka. W miarę jak jego zdrowie się pogarszało, Viserys coraz bardziej zdawał się w rządach na swego namiestnika i małą radę.
—Książę Łotrzyk—

Według ŚLiO to maester Orwyle amputował te palce.

Viserys, nadal silny, choć wkroczył już w zimę żywota, w roku 128 r.o.P. zranił się o Żelazny Tron zaraz po rozstrzygnięciu jakiegoś sporu. Rana zapaskudziła się i maester Orwyle (którym w poprzednim roku zastąpił maestera Merlosa) był zmuszony amputować mu dwa palce. Okazało się to jednak niewystarczające i z początkiem 129 stan zdrowia Viserysa zaczął się pogarszać.
—ŚLiO str. 72—

Miejsce przebywania Daemona Targaryena

Książę wściekał się na wieść o ślubie brata z Alicent Hightower – w ŚLiO str. 68 na Smoczej Skale, według opowiadania “Książę Łotrzyk“ – w Dolinie.

Bękarty Aegona II

W “Księciu Łotrzyku” pojawia się wzmianka, że Aegon II podobno miał 2 bękarty. W ŚLiO nie ma wzmianki na ten temat – Gaemon Jasnowłosy okazał się być synem wioślarza z Lys.

Stary egzemplarz dzieła Haerega

Zajrzałem do Historii ludzi z żelaznego rodu Haerega. (…)
— Musisz mi pożyczyć tę księgę, wujaszku. (..)
— Możesz ją przeczytać tutaj. Jest stara i krucha.
—UdW tom 1 Córka Krakena—

Blisko końca wielkiego dzieła Haerega [“Historii ludzi z żelaznego rodu”] odnajdujemy opis lorda Quellona Greyjoya…
—ŚLiO str. 191—

Jeżeli “Historia ludzi z żelaznego rodu” opisywała rządy lorda Quellona i nie był to jeszcze jej koniec, to znaczy, że musiała zostać opublikowana po śmierci Quellona, która miała miejsce w 283 r.o.P. – czyli może ona mieć maksymalnie 17 lat, a prawdopodobnie kilka lat mniej. W świecie, w którym trzymano księgi i zwoje liczące po kilkadziesiąt, a nawet kilkaset lat (np. księgi w Czarnym Zamku) kilkunastoletnia księga raczej nie może być uważana za starą.

Data wstąpienia Aerysa I na tron

Strona 104 polskiego wydania ŚLiO: podana data wstąpienia Aerysa I na tron w 184 r.o.P jest błędna. W 184 roku na tronie zasiadł Daeron II, który zmarł po 25 latach rządów. Aerys wstąpił na tron po turnieju w Asford w 209 roku.

Data śmierci Aerysa I

Strona 105 polskiego wydania ŚLiO: data śmierci Aerysa I to nie 121 r.o.P., a 221.

Cargyll/Cargill

Strony 70, 72 i 75 polskiego wydania ŚLiO: literówka w nazwisku braci Cargyll (w polskim wydaniu Cargill). Co ciekawe w indeksie zamieszczono ich nazwisko poprawnie.

Panowanie Baelora i Daerona

Wklejka ze strony 319 ŚLiO. Daty panowania Daerona I i Baelora I zostały zamienione. Tak samo jak w wersji angielskiej. W latach 157-161 o.P. panował Daeron I, później na tron wstąpił jego brat Baelor I, który sprawował rządy w latach 161-171.

Znikający lordowie Stark

Gdy cienie się poruszyły, przez chwilę mogło się wydawać, że zmarli również się budzą. Lyanna i Brandon, ich ojciec lord Rickard Stark, jego ojciec lord Edwyle, jego ojciec lord Willam i jego brat Artos Nieubłagany, lord Donnor, lord Beron i lord Rodwell, jednooki lord Jonnel, lord Barth, lord Brandon i lord Cregan, który walczył ze Smoczym Rycerzem.
—Starcie Królów Bran VII—

W drzewie genealogicznym Starków w ŚLiO str. 314-315 Donnor i Rodwell nie są oznaczeni jako lordowie.

Solanki na mapach

Błędne umiejscowienie Solanek – powinny być zaznaczone na mapie Dorzecza, nie Doliny.

Następca Royce’a II Boltona

Król Royce Bolton, Drugi Tego Imienia, ponoć zdobył i spalił samo Winterfell; jego imiennik i następca, Royce IV (zapamiętany przez historię jako Royce Czerwonoręki, z uwagi na jego zwyczaj wsadzania ręki do brzucha pojmanych wrogów i wyrywania ich wnętrzności golą dłonią) trzy stulecia później dokonał tego samego.
—ŚLiO str. 137—

Royce IV nie był następcą, tylko potomkiem (descendant) Royce’a II.

King Royce Bolton, Second of His Name, is said to have taken and burned Winterfell itself; his namesake and descendant Royce IV (remembered by history as Royce Redarm, for his habit of plunging his arm into the bellies of captive foes to pull out their entrails with his bare hand) did the same three centuries later.

Eliminacja Tarbecków i Reynów

W ŚLiO opublikowany skrócony rozdział Zachodu. Pełen rozdział znajduje się na oficjalnej stronie George’a R. R. Martina.  Gdyby ktoś doszukiwał się ilości wojsk, z którą Tywin niszczył Castamere, a także innych szczegółowych informacji, to polecam ten post.

Nymeria vs Dornijczycy

Nie mniej niż sześciu pokonanych monarchów Nymeria i jej książę wysłali na Mur w złotych łańcuchach, aż wreszcie został tylko najpotężniejszy z wrogów: Yorick Yronwood…
—ŚLiO str. 25—

No fewer than six conquered kings were sent to the Wall in golden fetters by Nymeria and her prince, until only the greatest of their foes remained: Yorick Yronwood…

Jeżeli pokonano już sześciu królów i został jeszcze jeden, to znaczy, że razem było siedmiu władców, podczas gdy wiemy, że Nymeria pokonała i wysłała na Mur sześciu królów, w tym wspomnianego Yoricka Yronwooda. Aemon w UdW mówił o sześciu królach wysłanych na Mur przez Nymerię (wspominając o własnym rejsie i wielkiej pompie zorganizowanej przez Jajo). Według wiki byli to: Yorick Yrownood, Vorian Dayne, Garrison Fowler, Lucifer Dryland, Benedict Blackmont i Albin Manwoody.

Durran III?

[Nymeria] Przeżyła kilkanaście zamachów na swoje życie, stłumiła dwa bunty i odparła dwa najazdy króla burzy Durrana III oraz jeden króla Greydona z Reach.
—ŚLiO str. 25—

Jak Durran z czasów Nymerii (ok. 700 lat przed Podbojem) mógł być dopiero trzecim tego imienia? Ostatni Durran wymieniony w rozdziale o Krainach Burzy, który żył kilka-kilkanaście pokoleń po przybyciu Andalów (czyli pewnie na długo przed Nymerią) miał numer XXIV.

Król Maldon IV wziął sobie za żonę andalską pannę, tak samo postąpił jego syn Durran XXIV (Durran Półkrwi).
—ŚLiO str. 226—

Data zapowiedzi turnieju w Harrenhal

Na początku rozdziału o roku fałszywej wiosny mamy podane, że turniej w Harrenhal zapowiedziano pod koniec 280 r., podczas gdy pod koniec rozdziału o Aerysie II dowiadujemy się, że turniej ogłoszono po wydarzeniach z 281 r. (po śmierci Harlana Grandisona i przyjęciu Jaime’a do Gwardii Królewskiej).

Oto co wiemy: turniej zapowiedział Walter Whent, lord Harrenhal, pod koniec roku 280 o.P., wkrótce po tym, jak odwiedził go młodszy brat, ser Oswell Whent, rycerz Gwardii Królewskiej.
—ŚLiO str. 124—

Turniej zapowiedziano w 281, a nie 280 r.

Jednakże w roku 281 o.P. stary rycerz Gwardii Królewskiej, ser Harlan Grandison, zmarł we śnie i niepewne porozumienie miedzy Aerysem II a jego namiestnikiem ostatecznie się załamało, ponieważ Jego Miłość postanowił zaoferować biały płaszcz najstarszemu synowi lorda Tywina. (…) Wkrótce potem lord Walter Whent ogłosił, że zamierza urządzić w swej siedzibie, Harrenhal, wielki turniej, by uczcić dzień imienia swej dziewiczej córki.
—ŚLiO str. 121—

Według Pieśni Lodu i Ognia Jaime został pasowany po pokonaniu Bractwa z Królewskiego Lasu (w 281 r.o.P), odwiedził Królewską Przystań, gdzie Cersei powiedziała mu o śmierci Harlana Grandisona, następnie (miesiąc później) do Casterly Rock przyleciał kruk ze stolicy, a sama inwestytura odbyła się w Harrenhal.

Miejsce odbycia się turnieju Tywina

lord Whent oferował bowiem nagrody trzykrotnie wyższe od tych, które można było zdobyć na wielkim turnieju w Lannisporcie w roku 272 o.P., urządzonym przez lorda Tywina Lannistera dla uczczenia dziesiątej rocznicy panowania króla Aerysa II.
—ŚLiO str. 124—

Turniej Tywina z okazji dziesięciolecia rządów Aerysa odbył się w Królewskiej Przystani, a nie w Lannisporcie.

Przy okazji wielkiego turnieju rocznicowego w roku 272 o.P. – urządzonego dla uczczenia dziesiątej rocznicy wstąpienia Aerysa na Żelazny Tron – Joanna Lannister przywiozła z Casterly Rock swe sześcioletnie bliźnięta – Jaime’a i Cersei – by przedstawić je na dworze.
—ŚLiO str. 116—

Data podporządkowania się Hightowerów królom Reach

Chętnie przywitali Andalów, zamiast stawiać im opór, a potem ugięli kolan przed królami Reach i wyrzekli się korony, zachowując jednak starożytne przywileje.
—UdW, Dodatek, Ród Hightowerów—

W dodatku do UdW napisano, że Hightowerowie podporządkowali się królom Reach po przybyciu Andalów, podczas gdy ŚLiO podaje odwrotną kolejność tych wydarzeń.

Hightowerowie nie stali się częścią Królestwa Reach wskutek wojny, lecz po długich negocjacjach i małżeństwie – Lymond Hightower pojął za żonę córkę króla Garlanda II Gardenera, oddając mu jednocześnie rękę swej córki. W ten sposób Hightowerowie stali się lennikami Wysogrodu, a ich ranga spadła z bogatych, lecz stosunkowo drobnych królów do największych lordów Reach. (…) Po nadejściu Andalów Hightowerowie byli wśród pierwszych, którzy milo ich przywitali.
—ŚLiO str. 215—

Żelaźni Ludzie walczący z andalskimi królami przed… przybyciem Andalów

Qhored (…) w wieku trzydziestu lat pokonał w bitwie lordów Tridentu, zmuszając rzecznego króla Bernarra II do ugięcia kolan i oddania trzech młodych synów jako zakładników. Trzy lata później (…) zabił wszystkich trzech (…) Pogrążony w rozpaczy Bernarr ruszył na wojnę, by ich pomścić, ale król Qhored (…) rozbił jego armię, a potem utopił go jako ofiarę dla swego boga, czym położył kres rodowi Justmanów i ściągnął na Dorzecze krwawą anarchię.
—ŚLiO str. 180—

Justmanowie, w tym Bernarr II, co wynika z rozdziału o Dorzeczu, byli królami Rzek i Wzgórz po przybyciu Andalów do Westeros i podbiciu przez nich Dorzecza. Qhored Okrutny żył w czasach Pierwszych Ludzi na długo przed tymi wydarzeniami, dlatego nie mógł walczyć z andalskim królem.

To samo odnosi się do wyprawy króla Skały, Gerolda Wielkiego, na Żelazne Wyspy. Gerold panował (najprawdopodobniej dość długo) po przyjęciu Andalów na Zachodzie, co wynika z poniższego fragmentu:

Andalowie późno dotarli do krain zachodu, na długo po tym, jak zdobyli Dolinę i obalili królestwa Pierwszych Ludzi w dorzeczu. (…) Tak oto Lannisterowie uczynili z wrogów lojalnych przyjaciół, aczkolwiek sami również zawierali związki małżeńskie z Andalami i z biegiem czasu andalska krew zdobyła w ich żyłach przewagę nad krwią Pierwszych Ludzi. (…) Wzmocnieni tym zastrzykiem świeżej krwi królowie Skały jeszcze bardziej powiększyli obszar swojej dziedziny. (…) Król Gerold Lannister, znany jako Gerold Wielki, pożeglował na Żelazne Wyspy i powrócił z setką zakładników, zapewniając, że powiesi jednego z nich za każdym razem, gdy żelaźni ludzie ośmielą się zaatakować jego brzegi.
—ŚLiO str. 196-197—

Rozdział o Żelaznych Wyspach sytuuje jednak ekspedycję Gerolda w czasach Pierwszych Ludzi:

Ostatecznie żelaznych ludzi upokorzył jednak Gerold Lannister, król Skały. Gerold Wielki, jak do dziś zwą go na zachodzie, poprowadził swą flotę do śmiałego ataku na Żelazne Wyspy i wziął stu zakładników. Od tego czasu więził ich w Casterly Rock, wieszając jednego, kiedy tylko zaatakowano jego brzegi.
—ŚLiO str. 181—

Zamieszanie po śmierci Visenyi

Śmierć królowej wdowy Visenyi w roku 44 o.P. była pamiętnym wydarzeniem (…) Podczas zamieszania, które nastąpiło po śmierci Aenysa, wdowa po nim, królowa Alyssa, wymknęła się ze Smoczej Skały razem z dziećmi, zabierając Mroczną Siostrę, miecz z valyriańskiej stali należący do Visenyi.
—ŚLiO str. 57—

Chodzi oczywiście o zamieszanie po śmierci Visenyi, nie Aenysa.

The death of the Dowager Queen Visenya in 44 AC was a notable event (…) In the confusion after her death, Aenys’s widow, Queen Alyssa, slipped away from Dragonstone with her children, as well as with Dark Sister, Visenya’s Valyrian steel sword.

Shaena, nie Rhaena

Gdy powrócił w ojczyste strony, by wziąć udział w pogrzebie ojca i zaprowadzić ład w krainach zachodu, król Aerys postanowił mu towarzyszyć. Choć Jego Miłość zostawił w stolicy Rhaellę (królowa spodziewała się dziecka, które miało się okazać martwo urodzoną księżniczką Rhaeną), zabrał ze sobą ośmioletniego syna Rhaegara, księcia Smoczej Skały, i więcej niż połowę dworu.
—ŚLiO str. 115—

Martwo urodzona księżniczka miała na imię Shaena, nie Rhaena.

When he returned to the west to attend his father’s funeral and set the westerlands in order, King Aerys decided to accompany him. Though His Grace left the queen behind in King’s Landing (Her Grace was pregnant with the child who proved to be the stillborn Princess Shaena), he took their eight-year-old son Rhaegar, Prince of Dragonstone, and more than half the court.

Zaręczyny Viserry Targaryen z lordem Manderlym

Viserrę wydano za lorda Manderly’ego z Białego Portu, ale wkrótce potem zginęła w nieszczęśliwym wypadku.
—ŚLiO str. 64—

Viserra została jedynie zaręczona (betrothed) z lordem Manderlym, a nie wydana za niego (czyli nie wzięła z nim ślubu).

Viserra was betrothed to Lord Manderly of White Harbor only to die by mishap shortly afterward.

Wielki maester Alford

W ŚLiO mamy podane, że w 153 r. wielkim maesterem był Alford:

Po narodzinach księcia Daerona w ostatnim dniu roku 153 o.P wielki maester Alford ostrzegł, że następny poród może ją [Naerys] zabić.
—ŚLiO str. 96—

Tymczasem z innych rozdziałów ŚLiO wynika, że wielkim maesterem powinien być wtedy Munkun, który piastował ten urząd zarówno przed tą datą (był jednym z regentów w czasie małoletniości Aegona III w latach 131-136), jak i po niej. Był wielkim maesterem w czasie śmierci Baelora Błogosławionego w 171 r. – „Wielki maester Munkun uczynił, co tylko leżało w jego mocy, by uzdrowić króla.” -str. 93.

Aly Blackwood

Była ciotką Bena Blackwooda, nie siostrą – źródło:

Earlier prints of The World of Ice & Fire state that Alysanne is the sister of Lord Benjicot Blackwood. However, Elio García has confirmed that the statement is in error, stating „Aly is Ben’s aunt.”

Wcześniejsze wydania „Świata Lodu i Ognia” podają, że Alysanne była siostrą lorda Benjicota Blackwooda. Jednakże Elio Garcia potwierdził, że to błąd, oznajmiając: „Aly jest ciotką Bena.”

Korona Zdobywcy

W Tako rzecze Martin korona Aegona Zdobywcy została opisana jako “okrąg z valyriańskiej stali, w którą wprawiono duże kwadratowe rubiny”, a w ŚLiO jako wykonana “z valyriańskiej stali” i “korona z rubinów i valyriańskiej stali”. Jednakże, “Księżniczka i Królow”’ oraz “Synowie Smoka” błędnie opisują ją jako “żelazo i rubiny”.

Siostra Młodego Smoka

Na stronie 265 r. w polskiej wersji językowej pojawia się informacja, jakoby Młody Smok zamierzał wydać córkę za Morskiego Lorda Braavos. Jest to błąd – w oryginale widnieje siostra:

and the Young Dragon intended to wed a sister to the Sealord of Braavos to seal an alliance with him

---

Wszystkim, którzy chcieliby zrozumieć powody, dla których „Świat Lodu i Ognia” najeżony jest błędami, polecam wywiad udzielony przez Elio M. Garcię i Lindę Antonsson na Worldconie 2017, w którym opowiadali o tworzeniu książki. Najistotniejszą kwestią poruszoną w Helsinkach przez współautorów „Świata…” jest ilość omyłek popełnionych przez George’a R.R. Martina przy opisywaniu historii Żelaznych Wysp. Mówią także o planie wydania kolejnej (trzeciej?), poprawionej edycji “Świata…”. Między innymi ze względu na błędy, materiał zawarty w książce – mimo że niezwykle bogaty – traktowany jest jako semi-canon, czyli źródło półkanoniczne. Osobom dobrze władającym językiem angielskim polecam także cały szereg wątków na reddicie i awoiaf wiki, gdzie użytkownicy wychwytują rozbieżności pomiędzy ŚLiO a „Pieśnią Lodu i Ognia”, nieścisłości związane z imionami, datami, wydarzeniami, genealogią, itd.

Wydaje mi się, że warto też wspomnieć, że część nieścisłości była zaplanowana i wynika z maniery rzekomego autora książki – maestera Yandela. George Martin celowo stworzył tę postać, aby pokazać nam pewne luki w wiedzy maesterów (a może przekłamania jakich dokonują?). A przy okazji GRRM miał dobrą wymówkę, gdy wytykano mu autentyczne błędy. Cóż, miejmy nadzieję, że “Fire and Blood” nie wprowadzi dodatkowego zamieszania.

Na podstawie: wątku na forum Ogień i Lód, awoiaf wiki, awoiaf wiki 2.

PS. A Wy znaleźliście jakieś błędy, rozbieżności, nieścisłości i nadinterpretacje? Jeśli tak, to koniecznie podzielcie się nimi w komentarzach.