Szalone Teorie: Prawdziwe imię Jona Snow

W XIV wieku, za panowania króla Edwarda III angielscy sędziowie pokoju stanęli przed ciekawym problemem. Musieli zdecydować jak określać w sądowych dokumentach osobę, której prawdziwa tożsamość nie jest znana. Innymi słowy poszukiwali zrozumiałego dla wszystkich zamiennika, takiego, jakim w starożytnym Rzymie był zwrot „nomen nominandum” (imię, które powinno być później określone).

W Anglii utarło się kilka tego typu zamienników. Osoby o nieznanej tożsamości nazywano na przykład John-a-Stiles albo John-a-Nokes. Ale tylko jedno z tych określeń przyjęło się na tyle mocno, by dotrwać do czasów współczesnych. John Doe.

Podobieństwo pomiędzy tym zamiennikiem, a imieniem i nazwiskiem jednego z bohaterów Pieśni Lodu i Ognia zostało natychmiast wychwycone. W obliczu teorii na temat prawdziwych rodziców „bękarta z Winterfell” podejrzenia, że Jon Snow to po prostu John Doe, miały sporo sensu.

W 2002 sprawę imienia Jona Snow poruszył sam George R.R. Martin. Zapytany o to kto nadał imiona trójce bohaterów, których matki zginęły przy porodzie – to znaczy Tyrionowi, Daenerys i Jonowi, pisarz podzielił się nie lada ciekawostką.

Matki mogą nadać imię dziecku przed jego narodzinami, w ich trakcie, albo po narodzinach, nawet jeśli umierają. Dany została nazwana przez matkę. Tyrion przez ojca. Jon przez Neda.
—Cykl „So Spake Martin”—

Cytat ten dostarcza nam całe mnóstwo wiadomości. Po pierwsze potwierdza teorię, iż Jon nie jest synem lorda Eddarda. Po drugie podważa teorię, jakoby Tywin nie był ojcem Tyriona. No i w końcu daje nam powód do rozważań na temat prawdziwego imienia Jona Snow.

Jeśli Jon to imię nadane „bękartowi” przez Neda, to jak chcieli nazwać go prawdziwi rodzice – Rhaegar i Lyanna? Wskazówek na ten temat dostarczył nam serial HBO. W ostatnim odcinku szóstego sezonu Bran Stark doświadcza wizji, w której obserwuje wydarzenia z Wieży Radości. Widzi lorda Eddarda i jego siostrę. Słyszy Lyannę błagającą Neda by ten zaopiekował się dzieckiem i uchronił je przed gniewem Roberta. Słyszy też szept. „Na imię ma…”

Jaehaerys?

Imię wypowiedziane przez Lyannę Stark zostało całkowicie usunięte ze ścieżki dźwiękowej odcinka. Nie ważne jak mocno podkręcimy głośność, nie uda nam się go usłyszeć. Ale to nie przeszkadza nam spekulować.

Już dzień po emisji odcinka w internecie pojawiły się sugestie, iż prawdziwe imię Jona zostało rozszyfrowane. Anonimowe źródło, rzekomo potrafiące doskonale czytać z ruchu ust, stwierdziło jednoznacznie, że Jon to naprawdę… Jaehaerys.

Czy zatem problem został rozwiązany? Nie do końca.

Po pierwsze – Lyanna wypowiada na ekranie tylko dwie sylaby. Trzysylabowe imię powstało poprzez połączenie tych dwóch sylab z ledwie słyszalnym dźwiękiem przypominającym głoskę „s”, który pojawia się, gdy kamera pokazuje nam Brana. Co więcej ów słyszalny dźwięk „s” może być tylko rezultatem pareidolii – dopatrywania się ukrytych znaków w chaosie. W tym wypadku ów „chaos” to po prostu dźwiękowe artefakty będące rezultatem montażu lub kompresji materiału.

Po drugie – usta Lyanny obserwujemy pod kątem, który utrudnia dokładne rozpoznanie wymawianych głosek. Ponadto siostra Neda wymawia słowa szeptem i z wyraźnym kłopotem.

Po trzecie – książki w żaden sposób nie sugerują, iż Jon mógłby być Jaehaerysem.

Ostatni punkt nie oznacza wszakże, iż imię to nie pasowałoby do Jona. Do tej pory Westeros miało dwóch królów o tym imieniu.

Jaehaerys I zwany Pojednawcą był wnukiem Aegona Zdobywcy. Wstąpił na tron w wieku 14 latu, w trakcie konfliktu pomiędzy Żelaznym Tronem, a Wiarą Wojującą. Wiara musiała ustąpić przed z potęgą militarną korony, ale w niedobitkach Braci Ubogich i Synów Wojownika, król widział zagrożenie. Postanowił zatem, wbrew opinii większości lordów Siedmiu Królestw, zaoferować Wierze porozumienie. Septon Barth, przyjaciel króla i zarazem jego namiestnik, wynegocjował złożenie broni przez Wiarę.

W zamian za to, że garstka ocalałych Gwiazd i Mieczy odłoży oręż i zgodzi się zaakceptować zewnętrzną sprawiedliwość, Wielki Septon otrzymał od króla Jaehaerysa przysięgę, że Żelazny Tron na zawsze pozostanie obrońcą Wiary.
—Świat Lodu i Ognia—

Jaehaerys I wsławił się też licznymi reformami, inspirowanymi przez jego siostrę i małżonkę – królową Alysanne. Król ostatecznie zlikwidował prawo pierwszej nocy, wybudował dodatkowy zamek na Murze (Głębokie Jezioro), a także przyznał Nocnej Straży dodatkowy pas ziemi – tzw. Nowy Dar. Jahaerys wybudował Królewski Trakt prowadzący z Królewskiej Przystani aż na Mur, oraz planował budowę szeregu innych dróg, prowadzących do stolic poszczególnych krain. Pod koniec swojego długiego panowania Jaehaerys, nazywany wówczas Starym, zwołał po raz pierwszy Wielką Radę, która w Harrenhal ustaliła reguły sukcesji na Żelaznym Tronie, wykluczając z dziedziczenia kobiety oraz – w przypadku konieczności wybierania następcy trony z linii bocznej dynastii – przedkładając linie męskie nad żeńskie, bez względu na starszeństwo.

Drugi król o imieniu Jaehaerys wstąpił na Żelazny Tron równo 211 lat po swym imienniku i rządził przez zaledwie trzy lata. Jaeharys II objął panowanie po tragedii w Summerhall i niemal od razu musiał stawić czoła ogromnemu zagrożeniu. Wybuchła Piąta Rebelia Blackfyre’ów, zwana też Wojną Dziewięciogroszowych Królów. Jaeharys II był zbyt wątły i chorowity, by samemu uczestniczyć w walkach, ale opracował plan związania sił wroga jeszcze na Stopniach – szeregu wysp pomiędzy Dorne a Essos. W roku 260 po Podboju Aegona, młody rycerz ser Barristan Selmy zabił w walce ostatniego pretendenta z rodu Blackfyre – Maelysa Monstrualnego. Pół roku później rebelia wygasła. Jahaerys II rozpoczął proces wzmacniania korony, poprzez odnawianie sojuszy z lordami Westeros, ale swego dzieła nie dokończył. Umarł w roku 262, a jego następcą został Aerys II.

Zarówno król Jaeharys I, jak i Jaehaerys II dzielą zatem pewne cechy charakteru z Jonem Snow. Wszyscy trzej mężczyźni dążyli do zakończenia konfliktów metodami pokojowymi. Wszyscy trzej wykazywali się zdolnością do nieszablonowego myślenia. Wszyscy trzej byli reformatorami. Ale książki wydają się sugerować nieco inne imię.

Viserys?

Jak wiemy Rhaegar Targaryen był człowiekiem przejętym przepowiedniami. To w końcu pod ich wpływem zmienił swoje życie.

Jako młody chłopak, książę Smoczej Skały był prawdziwym molem książkowym. Nauczył się czytać tak szybko, że ludzie mówili, iż królowa Rhaella musiała w ciąży połknąć kilka ksiąg oraz świecę. Rhaegara nie interesowały zabawy z innymi dziećmi. Maesterzy byli zachwyceni jego mądrością, ale rycerze twojego ojca żartowali złośliwie, że narodził się nowy Baelor Błogosławiony. Pewnego dnia książę Rhaegar wyczytał jednak w swych zwojach coś, co go odmieniło. Nikt nie wie, co to mogło być, ale wczesnym rankiem chłopak pojawił się niespodziewanie na dziedzińcu, gdzie rycerze przywdziewali swą stal. Podszedł do ser Willema Darry’ego, który był dowódcą zbrojnych i rzekł: „Potrzebny mi miecz i zbroja. Wygląda na to, że muszę zostać wojownikiem”.
—Nawałnica mieczy—

Rhaegar znał proroctwo o Księciu Którego Obiecano. Początkowo sądził, że on sam jest przepowiedzianym bohaterem. Potem nabrał przekonania, że Książę będzie jego potomkiem. Zarówno dobór imienia swojego następcy, jak i pragnienie posiadania trójki dzieci były motywowane tą samą przepowiednią.

– Aegon – powiedział do kobiety, która leżała w wielkim, drewnianym łożu, karmiąc piersią noworodka. – Jakie imię mogłoby być lepsze dla króla?
– Czy ułożysz dla niego pieśń? – zapytała.
– On już ma pieśń – odparł mężczyzna. – Jest księciem, którego obiecano, a jego pieśń to pieśń lodu i ognia. – Gdy to powiedział, uniósł wzrok i spojrzał w oczy Dany. Wydawało się, że ją zobaczył, chociaż stała za drzwiami. – Potrzebne jest jeszcze jedno – rzekł, nie wiedziała do niej, czy do kobiety leżącej na łożu. – Smok ma trzy głowy.
—Starcie królów—

Rhaegar nazwał swojego syna imieniem Aegon. Imieniem pierwszego króla z dynastii Targaryenów. Córce zaś dał na imię Rhaenys. Także to imię nie było przypadkowe. Rhaenys była ukochaną siostrą i żoną Aegona Zdobywcy. Książę Rhaegar chciał ponownego narodzenia trójki rodzeństwa, które podbiło Westeros. A jeśli tak, to pozostało jeszcze jedno imię. To, które nadano drugiej siostrze Aegona Zdobywcy. Visenya.

Sprawę komplikuje płeć dziecka urodzonego przez Lyannę Stark. Jon okazał się być chłopcem. Skoro tak, to najodpowiedniejsza byłaby męska forma imienia Visenya. Viserys.

Westeros miało wcześniej dwóch królów o tym imieniu.

Viserys I był królem dobrym, spokojnym i hojnym, ale jego problemy zdrowotne sprawiły, że nie był królem aktywnym. Choć za jego panowania trwał pokój, to właśnie jego zaniedbania miały przyczynić się do późniejszej wojny domowej w której wymarła większość smoków.

Viserys II, władający już po Tańcu Smoków, był wielką nadzieją królestwa. Dojrzały (został królem w wieku 49 lat), ale bardzo energiczny i inteligentny, zaraz po tym jak zasiadł na Żelaznym Tronie, rozpoczął reformy. Viserys stworzył królewską mennicę, usprawnił działanie dworu i nawiązał stosunki handlowe z wieloma miastami Essos. Niestety nie było mu dane dokończyć tego dzieła. Zmarł niewiele ponad rok po objęciu panowania.

A zatem – wbrew wrażeniu jakie stworzył książę Viserys, syn Aerysa II – samo imię Viserys było dobrą wróżbą dla młodego Targaryena.

Ale czy – przypuszczając, że dziecko Lyanny może być chłopcem – Rhaegar na pewno zdecydowałby się na męską formę imienia Visenya? A może sięgnąłby po inne, równie symboliczne imię?

Aemon!

Westeros nigdy nie miało króla imieniem Aemon. Ale dwóch książąt noszących to imię zasłynęło z poświęcenia własnych ambicji na rzecz swych krewniaków.

Pierwszym wzmiankowanym księciem Aemonem był Smoczy Rycerz – jeden z największych i najbardziej honorowych wojowników Siedmiu Królestw. Pamięć o jego wyczynach oraz poświęceniu przetrwała sto pięćdziesiąt lat, i nawet po upadku dynastii Targaryenów postać ta była niezwykle popularna. Aemon Smoczy Rycerz wstąpił do Królewskiej Gwardii w wieku siedemnastu lat, za panowania swego wuja, Aegona III. Jeszcze jako młodzieniec uratował życie swego kuzyna i kolejnego króla – Daerona I, zasłaniając go przed zatrutą dornijską strzałą. Przeżywszy zatrucie, po krótkim pobycie w Królewskiej Przystani, Aemon wrócił ze swym królem do Dorne. Tam przeżył kolejny zamach. Król zginął, a Aemon został pojmany i uwięziony w klatce nad szczeliną pełną jadowitych węży. Ocalony przez króla Baelora I, odwdzięczył się mu ratując i jego życie, po tym jak Baelor wpadł w śpiączkę po ugryzieniu węża.

Ale najbardziej Smoczy Rycerz przysłużył się swemu bratu, królowi Aegonowi IV, nazywanemu później Niegodnym. Wielu ludzi chętniej widziałoby na Żelaznym Tronie Aemona, niż Aegona. Ale Smoczy Rycerz, mimo iż skrycie kochał żonę Aegona – Naerys, pozostał wierny swemu królowi. Ratował go zarówno przed zakusami wrogów, jak i przed własną głupotą. Tak było między innymi w trakcie jednego z turniejów, kiedy Aegon IV postanowił włożyć koronę królowej miłości i piękna na skroń swej kochanki. Aemon zapobiegł skandalowi, a może nawet przelewowi krwi. Zamaskowany jako Rycerz Łez pokonał Aegona, z łatwością wygrał turniej i ofiarował koronę królewskiej małżonce – Naerys.

Aegon IV gardził Smoczym Rycerzem i bał się go zarazem. Nie zmienił zdania nawet gdy Aemon oddał za niego życie.

Wszyscy wyraźnie dostrzegali, że król zazdrości szlachetnemu, wysławianemu przez wszystkich bratu, uwielbiał bowiem przy każdej okazji znieważać Aemona i Naerys. Choć w następnym roku Smoczy Rycerz zginął w jego obronie, a królowa Naerys zmarła w połogu, Aegon IV zrobił bardzo niewiele dla uczczenia ich pamięci.
—Świat Lodu i Ognia—

Drugim Aemonem jest znany nam zarówno z kart powieści, jak i z serialu, maester Aemon. W wieku dziewiętnastu lat chłopak ukończył swe studia w Cytadeli i został maesterem.  Ale szesnaście lat później Siedem Królestw się o niego upomniało. Aemon został wezwany na Wielką Radę lordów Westeros, gdzie planowano włożyć na jego głowę koronę. Maester Aemon dotrzymał wszakże swoich ślubów, i odmówił, cedując prawo do tronu na swego młodszego brata Aegona V, którego nazywał pieszczotliwie Jajem. Wiele razy przeróżni intryganci planowali wykorzystać prawo do tronu Aemona przeciw Aegonowi V. Ale Aemon, zawsze wierny swojemu bratu, nie pozwolił na to. Odmówił przyjęcia funkcji w Małej Radzie, a po pewnym czasie postanowił uciec jak najdalej od Królewskiej Przystani. Nawet za cenę pożegnania z bratanicami, dla których był „Wujkiem Maesterem”. Aemon Targaryen wyruszył na Mur.

Aemon jest imieniem bardzo symbolicznym, i niewątpliwie Rhaegar zdawałby sobie z tego sprawę. Ale za tym imieniem przemawia coś jeszcze. Foreshadowing.

Ten sam środek stylistyczny, którego George R.R. Martin wielokrotnie używał, by dać nam znać, że Jon jest synem Rhaegara i Lyanny, że Robert i Ned zginą, albo że wesele u Freyów nie skończy się wesoło. Ten sam środek stylistyczny łączy też imię Aemona z postacią Jona.

Po raz pierwszy widzimy to, gdy Jon Snow lekceważy rady Jeora Mormonta, i dezerteruje z Muru, by wesprzeć Robba.

Ale przecież nie po to uciekł z Muru, opuścił go dlatego, że mimo wszystko jest synem swojego ojca i bratem Robba. Podarowany miecz, nawet tak wspaniały jak Długi Pazur, nie zrobi z niego Mormonta. Nie był też Aemonem Targaryenem.
—Gra o tron—

Oczywiście mowa tu o maesterze Aemonie. Ale w bardzo podobny sposób George R.R. Martin zasugerował nam co stanie się z ręką Victariona. Żelazny Kapitan odrzucił propozycję współpracy ze strony Ashy, argumentując, że nie potrzebuje trzeciej ręki. Wkrótce potem okazało się, że – całkiem dosłownie – trzecia ręka była mu potrzebna.

Ale najmocniejszą przesłankę znajdziemy w opisie gry „Zdobądź mój zamek”, jakiej dostarcza nam Jon. To właśnie w tej grze, w którą Jon i Robb grali w dzieciństwie, w przedziwny sposób objawia się prawdziwa tożsamość „bękarta”. Najpierw dowiadujemy się w kogo Jonowi wolno było się wcielać…

Ćwiczyli razem co rano, odkąd tylko nauczyli się chodzić. Snow i Stark zataczali kręgi i wymieniali uderzenia na dziedzińcach Winterfell, krzyczeli i śmiali się, a czasami, gdy nikt ich nie widział, płakali. Kiedy walczyli, nie byli małymi chłopcami, lecz rycerzami i potężnymi bohaterami.
– Jestem księciem Aemonem Smoczym Rycerzem – krzyczał Jon.
—Nawałnica mieczy—

…by wkrótce potem dowiedzieć się, kogo udawać mu nie było wolno.

Tego ranka on krzyknął pierwszy.
– Jestem lordem Winterfell! – zawołał, tak jak robił to już sto razy.
Tym razem jednak Robb odpowiedział mu:
– Nie możesz być lordem Winterfell. Jesteś bękartem. Pani matka powiedziała, że nigdy nie będziesz lordem Winterfell.
—Nawałnica mieczy—

W imieniu Aemon kryje się jeszcze dodatkowa porcja absurdu, bardzo charakterystyczna dla prozy Martina. Powieść roi się przecież od przedstawicieli pospólstwa, którzy mylą postaci, mają na ich temat absurdalne wyobrażenia, albo wprost pozostają o całe dekady w tyle za wydarzeniami politycznymi. Przekazywanie informacji działa na zasadzie głuchego telefonu. Nawet za panowania króla Joffreya byli ludzie, którzy wzdychali do spokojnych czasów starego, dobrego króla. Ale za starego, dobrego króla uważali nie Roberta, a Aerysa II. Czyż wiadomość, że Aemon Targaryen zmarł na Murze, a potem zmartwychwstał i ruszył na południe, by odzyskać Żelazny Tron nie wywołałaby niemałej konsternacji w obozie Daenerys?

Czego Wam i sobie życzę!

---

 

PS. Chociaż wcale się nie zdziwię, jeśli w serialu Jon zostanie Aegonem. W końcu jednego Aegona wycięto, a o imionach zabitych dzieci Rhaegara nikt w serialu nie wspominał.

Spragnieni kolejnych Szalonych Teorii? Zapoznajcie się ze spisem wszystkich odcinków tego cyklu.