Omówienie gier z serii Wiedźmin – Część 1

Wiedźmin według CD Projekt Red

To światowy fenomen i jedna z najbardziej rozpoznawalnych polskich marek na świecie. Jednocześnie wręcz nielubiany przez autora uniwersum i rozpalający wyobraźnię fanów. Pozwala im powracać do ukochanego świata, zachowując jego ducha i oddając hołd materiałowi źródłowemu. Trylogia gier Wiedźmin od CD Projekt Red to trzy tytuły, które zapisały się w historii gatunku i uczyniły Geralta z Rivii postacią kultową za oceanem. To właśnie one (nie ma co się oszukiwać) przyczyniły się do przyznania Andrzejowi Sapkowskiemu nagrody World Fantasy Award w 2012 roku, prowadząc ostatecznie do swoistej „Wiedźminmanii”.

Nie jestem zapalonym graczem ani znawcą gier. Nie orientuję się w zbieraniu trofeów, platyn, ani w speedrunach; nie opanowałem zaawansowanych mechanik walki, a nawet miewam problemy z pokonaniem pojedynczych, słabszych przeciwników, nie wspominając o poważniejszych „bossach”. Mimo to chciałbym podzielić się z Wami swoimi spostrzeżeniami na temat tej trylogii. Zanim zaczniecie oceniać, że za mało lub zbyt powierzchownie, chciałbym wyjaśnić, że jest to wstęp do serii tekstów, które, mam nadzieję, będą się tu pojawiać. Dlatego też pominę niektóre postacie i wydarzenia, a wrócę do nich w osobnych artykułach. Zapraszam Was w podróż pełną przygód. Zobaczymy, czy uda nam się wspólnie przejść po tym grząskim dla mnie – waszego przewodnika – guruncie.

A wszystko zaczęło się w 2007 roku grą: Wiedźmin

Jak to jest być strzygą?

Na początek gry dostajemy cinematic, który ukazuje kulminacyjne wydarzenia z opowiadania „Wiedźmin” w szczegółowy sposób. CD Projekt Red zasłużył tu na brawa, bo nie „oszukał” graczy. Animacja ukazuje świat gry dokładnie takim, jakim jest podczas rozgrywki. Geralt wygląda tak samo jak w grze, podobnie jak strzyga. Choć uderzenie z pięści wygląda dość nieporadnie, a znak Igni trzyma potwora na odległość, klimat jest mocno zarysowany i autentyczny.

Już w tym momencie widać, że twórcy szanują twórczość Andrzeja Sapkowskiego, a co więcej – mają na nią własny pomysł. Początek przypomina nieco drugiego Gothica, a mimo trochę „kartonowych” plenerów, nastrój i realia zachwycają od pierwszej sekundy.

Geralt nie pamięta swojej śmierci ani tego, jak wrócił z miejsca, w które odesłała go Ciri. To, choć może niezbyt oryginalne, jest w pełni uzasadnione fabularnie. Oczywiście, później wytrych ten powoduje pewne problemy, ale póki co działa doskonale. Podobnie jest z Kaer Morhen – starą wiedźmińską warownią, która lata świetności ma już za sobą, co widać na pierwszy rzut oka.

Prolog: Wiedźmińska ruina pełna słodkich tajemnic

Prolog przedstawia obronę Kaer Morhen przed bandytami, nawiązując do legendarnego „pogromu”, o którym Sapkowski wspomina w swoich książkach. A co z samą rozgrywką? Na pierwszy rzut oka walka wydaje się nieskomplikowana – wystarczy wybrać styl (szybki, silny lub grupowy) i kliknąć na przeciwnika, a nasz wiedźmin poradzi sobie z resztą. Jeśli dodatkowo będziemy klikać w rytmie animowanych wskaźników, Geralt wykona kolejny atak w sekwencji. Ja tam jestem człowiekiem od fabuły, nie od walki, i dziewięćdziesiąt procent czasu poświęcę właśnie historii, więc nie będę zagłębiał się w ten system.

Trudno też nie wspomnieć o głosie prawdziwego Geralta z Rivii. Jacek Rozenek, proszę państwa! Nie wyobrażam sobie innego głosu Białego Wilka. To, że Netflix postawił na Żebrowskiego kosztem Rozenka, uważam za ogromny skandal.

Wracając do fabuły, twórcy obiecali, że każda decyzja wpłynie na dalszy rozwój historii. Obietnicy dotrzymali – choć przyznać trzeba, że tylko częściowo. Owszem, wpływ jest widoczny w głównej historii, ale raczej jako subtelne detale niż pamiętne momenty. Prawda jest taka, że większość kluczowych wydarzeń ma miejsce bez względu na wybory gracza.

Rozdział 1: Ludzie to najgorsze potwory

Jeśli chodzi o fabułę, tej części scenariusza nie powstydziłby się sam Sapkowski. Jest kapłan Świętego Ognia, gorliwi mieszkańcy okazujący się brutalami, flirt z wiejskimi dziewczętami, zlecenia na potwory, pijaństwo, wiedźma, którą chcą spalić na stosie, i handel dziećmi w tle.

Czapki z głów przed twórcami, którzy we wsi pod Wyzimą skondensowali całą esencję wiedźmińskiego uniwersum. Ta historia, pełna zwrotów akcji i trudnych wyborów, mogłaby być opowiadaniem napisanym przez samego Sapkowskiego. Jedyne, co mi tu nie pasuje, to akcja z Dzikim Gonem. Twórcy najwyraźniej wtedy jeszcze nie mieli sprecyzowanych planów na resztę serii. Alvin jako pseudo-Ciri również jest wprowadzony na siłę i słabo się broni w kontekście finałowych wydarzeń, ale nie psuje przyjemności z tej historii.

Finał rozdziału to emocjonujący moment. Ciekaw jestem, ilu z Was stanęło po stronie wieśniaków, choćby z czystej ciekawości? Ja nie miałbym serca do takiej decyzji. I tu pojawia się kolejny zarzut do twórców: wybory moralne są praktycznie zawsze jednoznaczne.

Na chwilę wracając do mechaniki – gra cierpi na niedobór różnorodnego ekwipunku. Choć brak srebrnego miecza jest fabularnie uzasadniony (w ogóle mam wrażenie, że wszyscy trochę spłycają kwestie mieczy w tym uniwersum, ale to temat na inną historię), ogólnie brakuje szerszego wyboru broni i zbroi.

Rozdział 2: Ucieczka z Alcatraz i Wiedźmin-detektyw

Ten rozdział to prawdziwe kino detektywistyczne z elementami zemsty. Historia zaczyna żyć własnym życiem, niekoniecznie w „wiedźmińskim” stylu, a Geralt wchodzi w świat mafii i polityki. Nowe, oryginalne postacie są dobrze zaprojektowane (Talar, czy na późniejszym etapie Vincent Meis lub Zygfryd), a nawiązania do uniwersum są zgrabnie wplecione (Declan Leuvaarden, Yaevinn czy Biała Rayla).

Akt jest długi i skomplikowany, pełen detali, które mogą prowadzić do niepowodzenia. Jeśli popełni się błąd, nie dopełni wszystkich formalności i pomyli kolejność, na samym końcu czeka nas niemiła niespodzianka. A nawet jeśli wszystko zrobi się dobrze to i tak czeka nas bardzo ciężka walka, dla mnie niemal nie do przejścia. Z Jedyną wadą tego fragmentu jest pewna monotonia – wielokrotne powracanie do tych samych miejsc może męczyć. Mimo to historia to wynagradza, a Geralt jest tu prawdziwy: hulaka, mistrz ciętej riposty, król czarnego humoru i bolesnej melancholii. Nadal mamy do czynienia z przedłużeniem sagi, oddającym jej ducha i świetnie dopracowanym.

Rozdział 3: Graj muzyko

I tu, niestety, tempo zaczyna z lekka siadać. Coraz więcej jest polityki, coraz mniej wiedźmińskiego rzemiosła. Nie brakuje bezsensownego łażenia, typowa cisza przed burzą. Chociaż nie do końca. Burzy póki co nie będzie, ale czeka nas kilka ciekawych pobocznych questów, jak choćby „Piękna i Bestia” – prawdziwa esencja wiedźmińskiego świata. Mamy tu elementy z Andersena i klasycznej francuskiej baśni, przerobione w andrzejowym stylu. Szkoda tylko, że podejmowane decyzje mają tak niewielkie znaczenie i (powtórzę się) są praktycznie jednoznaczne moralnie: wybierasz albo dobro, albo zło. Brakuje mi tutaj wsparcia Sapka, który potrafił pokazać, że wybory nigdy nie są takie oczywiste. Tego brakuje mi w pierwszej części gry – dylematu, konieczności wybrania „Mniejszego Zła”.

Kolejnym smaczkiem jest Niebieskooka. Twórcy próbują zachować takimi questami pewien balans, ale niestety akcenty nie są rozłożone równomiernie. Mamy za to spotkania śmietanki towarzyskiej, czyli kółko wzajemnej adoracji, w którym nikt nie mówi prawdy. Geralt odnajduje się w takich sytuacjach doskonale. Uwielbiam scenę, kiedy Wiedźmin upija rycerza i doprowadza go do złamania ślubów milczenia. Świetne jest też „Złoto dla zuchwałych”, gdzie trzeba opowiedzieć się po stronie elfów lub ludzi. To mogłoby się wydarzyć w jakimś książkowym opowiadaniu. Fajnym dodatkiem do historii jest włączenie kwestii finansowych do konfliktu rasowego.

A potem jest atak na siedzibę Salamandry i historia zaczyna się trochę rozjeżdżać. Coraz mniej to interesujące, a coraz bardziej monotonne. Pewne rzeczy wykonuje się już mechanicznie bez głębszej refleksji. Zaczyna brakować ducha. Wyzima staje się fabularnym więzieniem dla twórców.

Rozdział 4: A może rzucić to wszystko i wyjechać w… Odmęty

Za pierwszym razem wydawało mi się, że któryś z twórców oszalał. Wywalić Geralta z centrum wydarzeń i przenieść go na drugą stronę jeziora? Gdzie tu sens? A potem doceniłem ten fantastyczny scenariusz. To druga najlepsza część tej gry pod względem fabuły. Nie pobije Podgrodzia, ale tam do skryptu musiał dorwać się fanatyk uniwersum; tutaj pałeczkę przejął jego uczeń, który również nie wypadł sroce spod ogona.

I choć naprawdę łatwo było tutaj przeszarżować, to nic takiego się nie wydarzyło. Całość fabuły rozdziału opiera się na dwóch elementach: wiedźmińskiej wersji „Balladyny” z elementami „Chłopów” czy „Wesela” Wyspiańskiego. Są potwory, są ludzkie dramaty, jest łowca potworów. Drugi element to konflikt ludzi z rybo-ludźmi, okraszony parafrazą arturiańskiej legendy o Pani Jeziora.

Jedynym fabularnym minusem tego fragmentu jest konieczność wplecenia wątku Alvina, narzuconego przez „górę”. Wszystko, co dzieje się wokół tego chłopaka, jest bezsensowne. Na razie nie razi to tak bardzo, ale końcowe rozstrzygnięcie jest wręcz nieakceptowalne.

Ten rozdział ponownie oddaje klimat opowiadań Sapka, znów można napawać się doskonałością tego uniwersum. To kawałek dobrze napisanej, przemyślanej historii. Na chwilę przestaje być to typowy akcyjniak – czerpanie z polskiej kultury wybija się na pierwszy plan. Brawo dla twórców za to, że udało im się raz jeszcze, choć na chwilę, stworzyć moment, w którym opowieść staje się ważniejsza niż wymachiwanie mieczem i kładzenie pokotem kolejnych wrogów.

Na koniec tego rozdziału Król Rybak zabiera nas niestety z powrotem do Wyzimy, która… stoi w płomieniach.

Rozdział 5: Nieszczęsne wątki, wiedźmińskie pomieszanie z poplątaniem; Powtórka z „Wiedźmina”

Ktoś przesadził. Chciał wrzucić do tej gry wszystko. W momencie, w którym powinniśmy zmierzać ku końcowi, okazuje się nagle, że Geralt jest potrzebny wszędzie i to natychmiast. Bo nieludzie walczą z Zakonem, bo królowa Adda znów jest strzygą, bo mistrz zakonu knuje, a gdzieś przecież nadal czai się Salamandra. Ale po kolei.

W tym rozdziale logika świata jeszcze nie kuleje. Ba, pojawia się nawet kilka naprawdę mocnych elementów. Choćby to, że finalnie elfy w niczym nie różnią się od Zakonu – doskonale pokazuje to misja w szpitalu. I jednym, i drugim nie podoba się pomoc udzielana przeciwnikom, a fakt, że leczy się tam także ich własnych towarzyszy, nie ma dla nich żadnego znaczenia. To chyba pierwszy moment w tej grze, kiedy Geralt powinien zdać sobie sprawę, że obie strony konfliktu są siebie warte.

Po raz pierwszy widzimy w tym rozdziale zarówno króla Foltesta, jak i osławionego Jakuba de Aldersberga. Ich rozmowa jest krótka, ale treściwa. Poznajemy zarys charakterów obu panów i wreszcie możemy odnieść wrażenie, że coś w tym Zakonie naprawdę śmierdzi.

Rozdział znów jest długi i wypakowany akcją po brzegi, co nie jest najlepszym rozwiązaniem. Krótko o tym, co mi się podobało, a co wręcz przeciwnie. Zacznijmy od mutanta z mieczem, którego ktoś pomylił ze Strzygą. Do wątku mutantów jeszcze wrócę, a póki co jest nieźle – pojawia się potwór, z którym Geralt musi się zmierzyć. Przyzwoita wstawka, choć nie ma w niej wielkich emocji. Natomiast kto, na litość, wpadł na pomysł, żeby de Wett (syn nilfgaardzkiego księcia, jednego z głównych generałów cesarstwa z książek) był członkiem Zakonu, przebywał w Temerii i „opiekował się” księżniczką Addą? Absurd. Rozumiem, że ktoś chciał mrugnąć okiem do fanów, ale nie w ten sposób.

Sama akcja ze Strzygą ma swój klimat – wygląda to nieźle, a gracze mogą przeżyć swoją wersję przygody z opowiadania „Wiedźmin”. Natomiast to, co dzieje się później, zapowiada katastrofę, którą CD Projekt od początku szykował fanom. Ze świata wiedźmina w tym momencie nie zostaje prawie nic. Najpierw Rayla chwilę po śmierci zamienia się w mutanta. Potem następuje walka z Kościejem (twórcy gry tak desperacko chcą zatrzymać fanów Sapka, że sięgają nawet po mniej kanoniczne opowiadanie „Droga, z której się nie wraca”) i w końcu ostateczne spotkanie z Azarem Javedem. Wypchali tę historię akcją. Szkoda tylko, że zabarkło kogoś, kto pilnowałby spójności narracji.

Epilog – Jak zmarnować potencjał?

Epilog pierwszej części Wiedźmina to koszmar dla fanów uniwersum. Choć można było przewidzieć, dokąd to wszystko zmierza, wciąż pozostawała nadzieja, że ostateczny efekt będzie wyglądał inaczej.

Mamy więc… atak armii mutantów. Zakon stworzył ich setki i rzucił na Wyzimę, by przejąć nad nim władzę. Geralt przebija się przez miasto, by dotrzeć do siedziby Zakonu, a mi nic się tu nie podoba, nic się nie zgadza. Historia przestaje być spójna z uniwersum znanym z książek.

Żadne mrugnięcia okiem nie zmienią odbioru epilogu. Zeugl, Białe Zimno – wszystko ma tuszować nietrafione pomysły. Ten akt rujnuje fabułę gry. Może i dla zapalonych graczy ciągłe bieganie i walka są frajdą, ale to już nie jest świat, w którym powinniśmy się znajdować.

Na koniec – Jakub de Aldersberg okazuje się być Alvinem, który przeniósł się w czasie i chce „udoskonalić” ludzkość poprzez mutacje wiedźmińskie. Tyle w tym sensu, co kot napłakał.

Podsumowanie

Podgrodzie jest genialne, Odmęty bardzo dobre. Jednak mam wrażenie, że gra w dużej mierze wypacza obraz uniwersum. Wątek poszukiwania Salamandry miałby potencjał, gdyby zakończył się na kilku mutantach, a nie na całej armii mutantów-zombi. Poza tym w grze jest zbyt wiele „stania w miejscu” i niemal identycznych misji skoncentrowanych na małym obszarze działań.

Ocena fabuły pierwszego Wiedźmina jest trudna, bo łączy różne style. Ktoś dążył do wierności pierwowzorowi książkowemu, ktoś inny do efekciarstwa, a ktoś jeszcze próbował budować większe uniwersum w tym świecie (z perspektywy czasu wiemy, że to nie wyszło).

Dwie ostatnie rzeczy. Na koniec gry dostajemy animowany filmik – już nie w takim rygorze graficznym jak pierwszy, ale w pełni animowany. Zawsze oglądając go mam wrażenie, że zabójcą jest Geralt, tyle że z innej linii czasowej. Niestety dla dalszych losów świata gry nie ma to większego znaczenia.

Na sam koniec. Oceniam fabułę i realia, ale poddaję się również waszej ocenie. Dajcie znać, czy ten tekst wam się podoba i czy chcecie podobne omówienia dla części 2 i 3 gry. Planuję po przejściu przez tę fabułę ocenić postacie – jak widział je Sapkowski, jak potraktowali je twórcy gry, a jak twórcy serialu (Netflix, choć wspomnę też o polskim serialu, który też trochę namieszał w uniwersum). Chciałbym też przyjrzeć się osobno kwestiom, które w świecie Wiedźmina wydają się oczywiste, ale wcale takie nie są.