Twierdza Krzyżowiec, czyli RTS-owy świat wypraw krzyżowych.

Wiecie jak łatwo rozpoznać, czy dana osoba grała kiedyś w Twierdzę? Wystarczy jej zdradzić sekret dobrze prosperującej gospodarki, opartej wyłącznie na pozyskiwaniu kamienia lub rud żelaza, w której brak jakiejkolwiek produkcji żywności zastępują całkowicie… tańczące niedźwiedzie i kościoły! Jeśli ten ktoś popatrzy wtedy dziwnie, a potem poleci wam numer do dobrego psychologa, to znaczy tylko tyle, że jeszcze nie jest za późno jeszcze nie poznał tej wspaniałej gry!

Propozycja soundtracku z gry do przyjemniejszego czytania:
https://www.youtube.com/watch?v=9foO7qWlNds

Twierdza Krzyżowiec to kolejny klasyk (i przy okazji najlepsza część serii), do którego uwielbiam wracać. Ma w sobie wszystko to, czego brakuje kolejnym grom z serii Stronghold – przede wszystkim znakomitą grywalność. Grafika z 2002 roku ani trochę się nie zestarzała i wygląda znacznie lepiej niż chociażby w „pożalsięboże” sequelu z 2014 roku, a muzyka nadal robi kapitalny bliskowschodni klimat z czasów krucjat. Oczywiście nie można tutaj nie wspomnieć o fantastycznym polskim dubbingu, bez którego ta gra nie byłaby tym, czym jest (a uwierzcie mi, że angielski albo niemiecki dubbing jest co najwyżej dobry). Teksty botów, jednostek, czy nawet kmieci są istną kopalnią zapadających w pamięć cytatów i nie zdziwcie się, gdy po wielu godzinach gry, po przeczytaniu pierwszych słów słynnej pieśni bojowej w wykonaniu Wieprza („Uderzcie w bębny… zadmijcie w rogiii…”) jego charakterystyczny głos samowolnie zabrzmi wam w głowie!

Jedyne słuszne podatki to brak podatków – taką mam dewizę.
—Pan kmieć—

Ale czym jest Twierdza? Twierdza Krzyżowiec to samodzielny dodatek do pierwszej części Twierdzy – Deluxe, stworzony przez studio Firefly w 2002 roku. Ta strategia czasu rzeczywistego, w której wcielamy się w rolę średniowiecznego władcy, polega m.in. na rozwijaniu gospodarki, budowie zamków♠ i toczeniu walk z przeciwnikami przy pomocy zwerbowanych jednostek oraz machin oblężniczych. Nie jest to w żadnym wypadku skomplikowany system zarządzania miastem/osadą, wręcz przeciwnie – jest prosty, ale jednocześnie dający mnóstwo satysfakcji. Jednak – przynajmniej dla mnie – największym atutem gry jest rywalizacja z botami (których mamy aż 16), przyjmującymi określone tożsamości (mamy tu chociażby historycznych Ryszarda Lwie Serce i Saladyna, a także bliżej nieokreślonych kalifów, sułtanów, wezyrów etc.), posiadającymi swój własny styl gry, unikalny model zamku oraz zbiór krótkich wypowiedzi i animacji. Współcześnie można to porównać do wiadomości głosowych z kamerką, wysyłanych przez Skype’a 😉 Nasi przeciwnicy (albo sojusznicy) dosłownie reagują na sytuację, w jakiej się aktualnie znajdujemy, przesyłając nam krótką wiadomość, dzięki czemu wczuwamy się w klimat gry jeszcze bardziej.

Jeśli chodzi o ekonomię, wielkiej filozofii tu nie ma – budujemy obiekt, do którego przychodzi wolny kmieć i zaczyna od tej pory pracować jako drwal/kamieniarz/piekarz/kowal itd., a owocem jego pracy jest pewne dobro, które wpływa♣ do naszego skarbca składu zapasów, spichlerza, czy zbrojowni. Podstawowym surowcem jest drewno, które służy do budowy innych obiektów, ale nie powinno się też zapominać o produkcji żywności (o ile na mapie występują oazy). Wytwarzanie broni nie jest już koniecznością jak w podstawie gry – wszystko można kupić na targowisku. Najcenniejszymi zasobami są jednak kamień i żelazo, na wydobywaniu których można najwięcej zyskać, sprzedając je regularnie na targowisku – dlatego miejsce występowania złóż kamieni i rud żelaza bywa najistotniejszym strategicznie miejscem na mapie, szczególnie jeśli tych złóż jest niewiele.

Jednostki dzielą się na europejskie (te z podstawki), arabskie (z dodatku) oraz dodatkowe – mnisi, inżynierowie, drabiniarze itp., a każda z nich ma oczywiście swoje wady i zalety (m.in. cena, mobilność, wytrzymałość). Tutaj weterani wskażą (poza pewną powtarzalnością) brak balansu wśród jednostek arabskich jako największy mankament Twierdzy, bo jak słusznie ktoś kiedyś powiedział:

Twierdza Krzyżowiec to gra o rekrutowaniu konnych łuczników.

… a przynajmniej tak to wygląda wśród graczy PRO i weteranów. Wykorzystywanie tej mobilnej armii łuczniczej jest najprostszym sposobem na skuteczne obleganie miast (zaraz obok spamu katapultami), chociaż zabija całą frajdę z przeprowadzania oblężeń i znacznie upraszcza rozgrywkę. Do tej samej grupy zbyt-dobrych-jednostek możemy wrzucić asasynów, którzy potrafią wspinać się po murach i są niewidzialni (z daleka) dla przeciwnika, a powstrzymać ich przed łatwym wtargnięciem do miasta może jedynie fosa wykopana dookoła zamku… Pozostałe jednostki arabskie jednak zostają mocno w tyle i praktycznie się z nich nie korzysta. Jeśli chodzi o jednostki z podstawy – wiadomo, królują kusznicy, jednak dla każdej jednostki europejskiej znajdzie się jakieś zastosowanie. A takich procarzy ktoś kiedyś najmował, w poważnej grze? Chyba tylko w czelendżach na YT (które swoją drogą stanowią ciekawą alternatywę dla osób zmęczonych schematyczną rozgrywką – próbowaliście kiedyś przechodzić szlak krzyżowca przy pomocy samych europejskich zbrojnych i konnicy? Nie? To spróbujcie, gra wtedy nabiera zupełnie innych kolorów…).

Parę słów o fabule…

Być może ktoś się interesuje tematem wypraw krzyżowych i chciałby z tego powodu zgłębić fabułę gry… No cóż. Muszę uprzedzić, że fabuła… praktycznie nie istnieje (bo nie jest potrzebna ;)). Owszem, gra oferuje kilka kampanii historycznych, w których weźmiemy udział w trzeciej krucjacie lub wcielimy się w rolę Saladyna odbijającego Jerozolimę, ale są one dość krótkie. Większość czasu, jaki nam przyjdzie spędzić przy tej grze, poświęcimy najpewniej na rozgrywaniu 100 misji szlaku krzyżowca, w których mamy ustaloną z góry mapę, przeciwników i ilość złota – bez żadnych fabularnych opisów misji. Po prostu: grasz-zwyciężasz-przechodzisz dalej. I możecie mi wierzyć, że tylko tyle i aż tyle wystarczyło, by tysiące fanów pokochały tę Twierdzę i uznały ją za najlepszą spośród całej serii.

Nie to, żeby podstawa gry – Twierdza Deluxe – była gorsza, co to to nie. W końcu jej mechanika jest wciąż ta sama, nie mamy tylko arabskich jednostek i lordów. W przeciwieństwie do Krzyżowca – nie ma trybu potyczek i większość gameplayu jest oparte o sporą fabularną(!) kampanię. Problem jest jednak taki, że owa kampania jest do przejścia „na jeden raz” – gdy ją już ukończymy, możemy odhaczyć Srongholda z listy gier do przejścia i o nim zapomnieć. W Krzyżowca natomiast można grać praktycznie nieustannie (z większymi lub mniejszymi przerwami, ale jednak). Sam lubię czasem wrzucić na jakąś mapę dwóch botów i zostawić ich samym sobie, by sprawdzić jak sobie poradzą i który ostatecznie wygra. To się nigdy nie znudzi i chyba właśnie w tym tkwi sekret sukcesu tej gry 😉

Twierdza: Krzyżowiec Extreme

W 2008 roku pojawiła się jeszcze „odświeżona” wersja Krzyżowca (czy może raczej samodzielny dodatek) – Extreme, którą można traktować bardziej jako ciekawostkę niż poważną grę. Trudno oprzeć się wrażeniu, że to był skok na kasę autorzy gry szczególnie nie zabłysnęli. Oparta na tym samym silniku, jednak wzbogacona o pasek mocy/umiejętności i obozy najemników/koszary, które samoczynnie spamują jednostkami, gra przysłowiowej dupy nie urwała. Zaledwie 20 misji/potyczek do przejścia, a sposób na ich przejście jest właściwie zawsze jeden – jak najszybsze pozbycie się spamującego obozu i/lub wrogiego lorda, kwestie ekonomiczne natomiast schodzą na dalszy plan lub w ogóle nie istnieją. Wspominałem już, że Twierdza Krzyżowiec jest najlepszą grą z serii?

Godne polecenia modyfikacje

Scena moderska twierdzy nie próżnuje – szczególnie w ostatnich latach, kiedy to pojawiły się co najmniej dwa warte uwagi mody. Na wstępie zaznaczę, że zawsze sam jestem sceptyczny co do fanowskich, szczególnie amatorskich, modyfikacji tworzonych na pół gwizdka, niekiedy wywracających całą grę do góry nogami i do tego mało stabilnych – zasadniczo od takich rzeczy trzymam się z daleka. W przypadku Twierdzy modding nie jest zbyt trudny, a najczęściej spotyka się takie modyfikacje, które opierają się na zwykłej podmianie portretów przeciwników komputerowych na jakieś znane osobistości (w parze z tym idą oczywiście słynne wypowiedzi wraz z własnym modelem zamku). Ale nie będziemy się nimi zajmować. Mody, które pragnę wam przedstawić, są przede wszystkim nadal Twierdzą (więc wszystkie boty są na swoim miejscu), jednak pozbawioną znacznej części jej mankamentów. Mody, które mogliby stworzyć sami twórcy gry, gdyby tylko choć trochę więcej spędzili przy niej czasu.

Jednym z takich modów jest pokazany na screenie powyżej „nieoficjalny patch„, naprawiający m.in. kilka błędów mechaniki i usprawniający jej działanie. Zmian jest sporo, ale co najważniejsze – to od nas zależy, które zmiany chcemy zaadoptować do gry. Od siebie mogę polecić… właściwie wszystko: mądrzejszy, silniejszy i sprawniej zarządzający gospodarką bot, poprawa wytrzymałości kilku słabszych jednostek, a bezużyteczny dotychczas zielarz potrafi leczyć jednostki. Jednak przełomową i chyba najciekawszą zmianą jest rozszerzenie zakresu tempa rozgrywki, ze standardowego 20-90 do 10-1000. Zresztą będzie chyba prościej przedstawić sprawę w inny sposób. Przypominacie sobie jakiś bug w Twierdzy? Bot nie potrafi naprawić wieży, albo naprzemiennie burzy i stawia budynki, tracąc bezmyślnie surowce? Ten genialny patch jest na to lekarstwem.

Twierdza Europe z kolei to mod, który może pogodzić fanów Twierdzy Deluxe z fanami Twierdzy Krzyżowiec – przenosi on bowiem wszystkie tekstury z podstawki na Krzyżowca. Co oznacza ni mniej, ni więcej niż tryb potyczek w sceneriach europejskich (którego bardzo brakowało…) oraz jednostki arabskie. Jednak w nowym szlaku „krzyżowca”, który przygotował twórca, arabskie jednostki są wyłączone, tak jak i część obiektów (w tym targowisko!), dla zwiększenia poziomu trudności. Na początku mamy możliwość rekrutacji jedynie łuczników i pikinierów, co trzeba przyznać było ciekawym posunięciem ze strony autora. Jedyną wadą, której można się dopatrzeć, jest brak kompatybilności z nieoficjalnym patchem – jednak głowa do góry, jest spora szansa, że się to zmieni 🙂

[yop_poll id=”159″]

 

PS Tym razem wersję HD Twierdzy ze Steama można jak najbardziej polecić. Wersja HD jest zwyczajnie Twierdzą wraz z najnowszym patchem wydanym przez twórców, który umożliwia grę w wyższych rozdzielczościach i nie zmienia nic ponadto.

---

♠ – Która de facto – przynajmniej dla tych ogranych – ogranicza się do postawienia wieżyczki z łucznikami/kusznikami i balistą, bo ten najcenniejszy surowiec, jakim jest kamień, bardziej opłaca się sprzedać i zrekrutować kolejnych strzelających do obrony, niż budować ładne dla oka, ale mało użyteczne fortyfikacje obronne. Jednak przy pierwszych zetknięciach się z Twierdzą, możliwość budowy własnego, pięknego zamku jest szczególnie przyjemną rzeczą i być może nawet największym atutem gry.
♣ – To znaczy chłop musi jeszcze je przynieść ze swojego miejsca pracy do składu. Jeśli w czasie tej drogi zginie, zasób/towar przepada.
♦ – Tak wiem, wymagam realiów średniowiecznych w grze, w której ludzie nie muszą nic jeść i są szczęśliwi, bo mają kościoły oraz tańczące niedźwiedzie, albo mogą żyć przez 100 lat na diecie opartej wyłącznie na jabłkach, a studnia to służy nie do pobierania z niej wody w celach spożywczych, tylko do gaszenia pożarów 😉 Pewne uproszczenia muszą jednak być, ale „magia” to już zupełnie inny kawałek chleba…

(kliknij na obrazek, aby go powiększyć)