Demaskuj z DaeLem: Placentofagia

Łożysko (łac. placenta) to narząd płodowy zbudowany z tkanki łącznej, błony śluzowej macicy oraz zewnętrznej warstwy komórek zarodka. Jego celem jest pośredniczenie w procesie oddychania płodu, a także dostarczanie mu pokarmu, witamin, przeciwciał i wydalanie produktów przemiany materii. Od 10 tygodnia ciąży łożysko zaczyna także funkcjonować jako gruczoł, przejmujący produkcję potrzebnych płodowi hormonów od ciałka żółtego ciążowego. Pod koniec ciąży wydolność łożyska słabnie, a ono samo jest wydalane w procesie porodu…

I wtedy należy je zjeść.

A przynajmniej tak twierdzi grono zwolenników nowej mody, na czele z takimi hollywoodzkimi gwiazdami jak Gwyneth Paltrow (seria „Iron Man”, „Zakochany Szekspir”, etc…) i znana z serialu „Mad Men” January Jones. Druga z pań sama zjadła swoje łożysko i bardzo sobie chwali. Praktykę tę pochwala również Robin Lim, pochodząca z Filipin akuszerka nagrodzona w 2011 przez CNN tytułem „Bohatera Roku” za swoją działalność na rzecz zdrowia ciężarnych kobiet. W swojej książce „Łożysko: Zapomniana czakra”, Lim odnotowuje wszystkie (anegdotyczne) przypadki, w których zjedzenie łożyska miało rzekomo pomóc matkom odzyskać zdrowie.

Po takich rekomendacjach nie ma się już chyba co zastanawiać, ale dla porządku powiedzmy kilka słów o teoretycznym podłożu tej współczesnej mody.

Otóż wbrew pozorom nie jest to wcale zjawisko nowe. Istnieją udokumentowane przypadki placentofagii w starożytnym Egipcie oraz w niektórych praktykujących kanibalizm kulturach Ameryki Południowej). Ślady takiej praktyki odnajdziemy nawet w Starym Testamencie, choć służą one przede wszystkim do udokumentowania strasznych czynów, jakie skłonni są popełniać ludzie cierpiący głód.

Kobieta u ciebie najbardziej delikatna i tak rozpieszczona, że nie chciała nawet postawić stopy na ziemi wskutek delikatności i rozpieszczenia, złym okiem spojrzy na męża swego łona, na syna i córkę, ze względu na łożysko, które wyszło z jej łona, lub na dzieci urodzone przez siebie, gdyż jeść je będzie w ukryciu wobec braku wszystkiego w czasie oblężenia, w nędzy, jakimi cię uciśnie wróg we wszystkich twych miastach.
—Księga Powtórzonego Prawa 28, 56-57—

Ale najsilniejszą rekomendację dla tego rodzaju praktyk kulinarnych, zwolennicy placentofagii odnajdują w tradycjach chińskiej medycyny ludowej. Spożywanie łożyska w formie sproszkowanej było dość częstą praktyką, przede wszystkich w okresie od XVI do XIX wieku (nie jest więc to – wbrew obiegowym opiniom – praktyka aż tak starożytna). Szczególnie polecano zjedzenie łożyska po urodzeniu chłopca, co miało pomagać w przywracaniu równowagi Qi, a przez to zwalczać anemię, osłabienie oraz odrętwienie narządów płciowych. Preparat z łożyska był mieszany z mlekiem i ogrzewany na słońcu.

Nieco inaczej rzecz ma się w Indiach. W niektórych regionach tego kraju istnieje zwyczaj spożywania łożyska, ale nie czynią tego matki, a kobiety bezpłodne, które wierzą, że zjadając cudze łożysko wyleczą się ze swej przypadłości.

Według najnowszych danych etnograficznych wzmianki o placentofagii odnaleźć można w aż 179 różnych kulturach i społecznościach. A przecież wszystkie one nie mogły się mylić prawda?

Sama natura

Tym bardziej, że łożyska zjada też wiele zwierząt. A jeśli coś robią zwierzęta, to wiadomo, że jest to naturalne i zdrowe. I rzeczywiście, większość gatunków ssaków łożyskowych z rzędów owadożernych, gryzoni, zajęczaków, parzystokopytnych i nieparzystokopytnych zjada łożyska. Robią to także niektóre ssaki drapieżne, a nawet naczelne.

Jeśli jest to zachowanie tak powszechne, to musi kryć się w tym jakaś instynktowna mądrość. W końcu – jak wspomnieliśmy wcześniej – łożysko przejmuje w pewnym momencie rolę gruczołu hormonalnego. Musi więc zawierać całą masę substancji, które mogą przydać się wycieńczonej porodem matce. Obok wspomnianych hormonów (przede wszystkim hamujących stres kortykoliberyn), witamin i substancji odżywczych, znaleziono w łożysku również niewielkie ilości wydzielających się tuż przed porodem znieczulających opioidów. Wszystko to tworzy całkiem solidną podstawę do przyznania, że placentofagia nie je jest pozbawiona pewnej teoretycznej podbudowy… przynajmniej dopóki nie zapoznamy się z wynikami badań naukowych.

Zagrożenia

Jak dotąd żadne rygorystycznie przeprowadzone badanie naukowe nie potwierdziło hipotez zwolenników zjadania placentofagii. Metoda przygotowania łożyska do spożycia (silna obróbka termiczna, sproszkowanie) całkowicie wyklucza obecność w łożysku wspomnianych wcześniej hormonów i opioidów. Co ciekawe, nie wyklucza za to obecności trudnych do pozbycia się bakterii paciorkowców grupy B (w skrócie GBS), odpowiedzialnych za ogromną liczbę śmieci noworodków oraz problemów zdrowotnych kobiet w okresie połogowym.

Zakażenia takie odnotowuje się u 2-4 dzieci na 1000 żywo urodzonych. W obrazie klinicznym dominuje posocznica, zapalenie płuc oraz zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Ze względu na czas wystąpienia zakażenia wyróżniamy zakażenie wczesne, rozwijające się w pierwszych siedmiu dniach życia noworodka oraz zakażenie późne występujące pomiędzy 7 a 90 dniem życia.
—medonet.pl—

Łożysko chroni płód przed infekcjami, ale nie pozbywa się zarazków w sposób magiczny. A placentofagia sprowadza się do ich ponownego przyjęcia drogą doustną. Istnieje przynajmniej jeden udokumentowany przypadek śmierci wskutek zarażenia płodu GBS po spożyciu przez kobietę pastylki ze zmielonym łożyskiem z poprzedniej ciąży.

Jeszcze gorzej jest w przypadku łożysk, które nie przeszły obróbki termicznej. Choć praktyka ich spożywania jest (na szczęście) bardzo rzadka, a potencjalne korzyści (związane przede wszystkim z obecnością znieczulających opioidów) nieco większe, to skala zagrożenia dla zdrowia rośnie w tempie zastraszającym. Biorąc pod uwagę ilość produktów przemiany materii obecnych w surowym łożysku, tego rodzaju placentofagia nie różni się wiele od… koprofagii, czyli praktyki spożywania odchodów. Również praktykowanej przez wiele ssaków.

I tu zresztą powinniśmy wrócić na chwilę do naszych zwierząt. Owszem, bardzo wiele ssaków spożywa łożyska. Ale czynią to z zupełnie innych powodów, niż twierdzą zwolennicy nowej mody zdrowotno-kulinarnej. Otóż zjadanie przez matki łożyska jest zabiegiem higienicznym i obronnym mającym zminimalizować obecność zapachów związanych z porodem. To mechanizm maskowania się przed drapieżnikami, które mogłyby skorzystać z okazji i pożreć młode oraz osłabioną matkę. Jeśli ssak jest zdolny wraz z młodym oddalić się od łożyska na większą odległość (jak czynią to na przykład wielbłądy albo delfiny), to zwierzę placentofagii nie praktykuje.

Moda

W 2017 dr Clay Jones i dr Steven Novella – twórcy bloga Science-Based Medicine – opublikowali wyniki swojego śledztwa dotyczącego pseudo-naukowych badań, które miały jakoby potwierdzać zdrowotne korzyści wynikające z placentofagii. Jak się okazało badania albo nie istniały w ogóle, albo stanowiły wyłącznie podsumowanie anegdotycznych historii opowiadanych przez akuszerki oraz praktyków „medycyny naturalnej” albo wreszcie były w sposób skandaliczny nierygorystyczne. Najczęściej cytowane przez zwolenników placentofagii „badanie” było nieopublikowanym w literaturze medycznej prywatnym testem przeprowadzonym przez firmę produkującą kapsułki ze sproszkowanymi łożyskami. W badaniu uczestniczyło 6 (słownie: sześć!) kobiet, nie zastosowano żadnych metod kontroli wyników ani procedury, a finansowanie pochodziło z kampanii GoFoundMe.

To wszystko nie odwraca jednak mody na placentofagię. Jest to wszakże moda zagadkowo wybiórcza. Jak podają badacze z Uniwersytetu w Newadzie 92% współczesnych przypadków zjadania łożysk ma miejsce… w Stanach Zjednoczonych, a 89% kobiet, które decydują się na tego typu eksperyment ma wyższe wykształcenie. Większość z nich to białe przedstawicielki klasy średniej lub wyższej, które o praktyce dowiedziały się nie w ramach przekazywanych przez pokolenia dziwacznych tradycji, ale… z telewizji i „prozdrowotnych” serwisów internetowych takich jak należący do wspomnianej wcześniej Gwyneth Paltrow Goop.com. To tak ku przestrodze.

Jako osoba, która bardzo często gryzie się w język lub policzek, nie mogę jednoznacznie potępić każdego aktu autokanibalizmu. Wszelako wszystkim zwolennikom placentofagii rekomenduję głębsze zapoznanie się z głosami krytycznymi. O ile w pobliżu nie ma drapieżnika, lepiej jednak zostawić łożysko w spokoju.

Źródła:

• Campbell, H. – „Placenta Eating Has No Benefit, Some Risk And Is Ridiculous.” American Council on Science and Health
• Young, S., Gryder, L., Cross, C., Zava, D., Kimball, D., Benyshek, D. – „Placentophagy’s effects on mood, bonding, and fatigue: A pilot trial.” Women and Birth: Journal of the Australian College of Midwives
• Paul, M. – Eating The Placenta: Trendy But No Proven Health Benefits And Unknown Risks.” Northwestern University
• Jones C. – „Placentophagy and the Risk of Invasive Neonatal GBS Disease” Science-Based Medicine
• Young S.M. & Benyshek D.C. „In Search of Human Placentophagy: A Cross-Cultural Survey of Human Placenta Consumption, Disposal Practices, and Cultural Beliefs”

0

0