Tremors (1990)

Szczęki na pustyni. Z większą ilością humoru. Właściwie w tym miejscu mógłbym zakończyć recenzję i odesłać wszystkich do oglądania, jednak zamiast tego wykorzystam okazję, by omówić wszystko to, co w – jak by nie patrzeć – filmie klasy B, zrealizowano z wielkim kunsztem, czyniąc produkcję lepszą od współczesnych, wysokobudżetowych blockbusterów. Ale najpierw kilka słów o fabule.

Val i Earl to para „złotych rączek” trudniących się przeróżnymi drobnymi pracami w maleńkiej mieścinie o humorystycznej nazwie Perfection (Doskonałość) w stanie Nevada. Zmęczeni brakiem perspektyw, mężczyźni postanawiają rzucić wszystko i poszukać pracy w najbliższym „prawdziwym miasteczku” – Bixby. Nie udaje im się jednak daleko odjechać, gdy odnajdują ciało jednego z mieszkańców Perfection – Edgara, zawieszone na słupie elektrycznym. Coś tak bardzo wystraszyło staruszka, że wlazł na słup i z niego nie schodził, umierając w końcu z odwodnienia. Ale to tylko początek tajemniczych śmierci. Wkrótce ginie (i zostaje zdekapitowany) jeden z pasterzy, a w końcu lawina zamyka jedyną drogę z miasta. Val i Earl przeczuwają ogromne niebezpieczeństwo. Ale nie spodziewają się nawet tego, co jest źródłem nieszczęść mieszkańców Perfection. Pod spaloną słońcem pustynią grasują przerażające monstra – graboidy, wyraźnie zainspirowane czerwiami z Diuny (choć na szczęście nie tak gargantuiczne – największe graboidy mają „zaledwie” ok. 10 metrów długości). Val, Earl, doktorantka Rhonda prowadząca w okolicy badania sejsmologiczne oraz reszta mieszkańców miasteczka będzie musiała podjąć nierówną walkę z czającymi się pod ziemią potworami.

No dobrze, porozmawiajmy zatem o tym, co jest takiego we Wstrząsach, filmie zrealizowanym za 10 milionów dolarów, że stawiam go ponad współczesnymi mieszankami horroru, akcji i komedii. Zacznijmy od samych bohaterów. To nieskomplikowane, wiejskie chłopaki. Są niezadowoleni z życia, pragną opuścić Perfection, ale los rzuca im wyzwanie – mamy więc klasyczny schemat podróży bohatera (choć w tym wypadku podróż to powrót do domu, walka o niego i zdobywanie w jej toku nowych umiejętności). To prosta konstrukcja, która sprawia, że po prostu parze złotych rączek kibicujemy. Idąc dalej – Earl i Val nie są głupi. W Tremors nie ma scen w rodzaju „po okolicy grasuje seryjny morderca, lepiej zejdźmy do piwnicy bez broni, sprawdzić co to za hałasy”. Owszem, graboidy nieraz przeszkodzą bohaterom w ich planach, ale nigdy dlatego, że sam plan jest głupi. Po prostu okazuje się, że monstra też mają pewną inteligencję i uczą się na swoich błędach. To bardzo odświeżające podejście, bo choć wymaga od scenarzystów odrobiny pracy i pomyślunku, to sprawia, że inteligencja widza nie jest na każdym kroku obrażana. A skoro mowa o obrażaniu inteligencji – Tremors umiejętnie tworzy konflikty bez uciekania się do czarno-białych schematów i klisz. Earl kłóci się z Valem. Val i Earl kłócą się z Burtem Gummerem (lokalnym miłośnikiem broni i budowania schronów). Nie znaczy to jednak, że chwilowy antagonista bohatera musi być zły, brzydki, głupi i tchórzliwy. Na pozór postaci są dość płaskie, ale ostatecznie ich charaktery są ukazane z większą dozą subtelności niż we współczesnym kinie. To samo tyczy się „silnych ról kobiecych”. Rhonda pomaga Earlowi i Valowi, Heather ratuje swojego męża Burta. I to jest całkiem naturalne. Gdyby film realizowano wykorzystując współczesną „wrażliwość” reżyserską, to pewnie po każdej z tych sytuacji kamera zawieszałaby się na chwilę na heroicznej niewiaście, która pośród pyłu i dymu przeładowałaby broń, mówiąc w momencie zbliżenia coś w rodzaju: „Co wy byście beze mnie, kobiety, zrobili” (żeby była jasność – nie krytykuję tu obsadzania kobiet w roli bohaterek opowieści, tylko absolutnie idiotyczne, obrażające inteligencję widza środki wyrazu artystycznego, jakie temu towarzyszą).

Skoro zaś scenariusz naprawdę okazuje się napisany zgrabnie, to i aktorzy – mimo że mają świadomość, w jakiej produkcji uczestniczą – wypadają bardzo przyzwoicie. Powiem więcej – wcielający się w role główne Kevin Bacon i Fred Ward robią tu naprawdę kawał dobrej roboty, umiejętnie balansując tonalnie pomiędzy horrorem, kinem akcji i komedią. Iluzji, że mamy do czynienia z czymś więcej niż niskobudżetową produkcją dopełnia fakt, że reżyser naprawdę – wzorując się na Szczękach – nie chce nam pokazywać podziemnych potworów. A jeśli już, to najwyżej ich kawałek. Graboidy w całej okazałości widzimy dopiero w drugiej połowie filmu, a wtedy jesteśmy już na tyle podekscytowani, że możemy przymknąć oko na efekty specjalne, które czasem wyglądają świetnie, a czasem nie bardzo.

Ot, i cały obraz Wstrząsów. To stosunkowo krótki (96 minut) obraz, który dostarczy trochę śmiechu, odrobinkę strachu i dużo akcji. Przede wszystkim zaś ani przez moment nie będzie sprawiał wrażenia, iż jego twórcy uważają swoją widownię za niezbyt rozgarniętą. I dlatego warto go zobaczyć.

PS Film nigdy nie wyjaśnia tajemnicy pochodzenia graboidów. Ale jeśli jesteście ciekawi mojej teorii, to są przybyszami z Kosmosu.

0

0