Taken (2008)

Wróćmy na chwilę do czasów, gdy film Taken, noszący też po polsku tytuł Uprowadzona (co jest problematyczne w kontekście sequeli), nie wzbudzał salw śmiechu. Do czasów sprzed kontynuacji kręconych przez mało zręcznych reżyserów. Do czasów, gdy scena przeskakiwania Liama Neesona przez ogrodzenie nie miała dwunastu cięć, ukrywających nieporadność aktora i nadających błahej czynności pozornego dynamizmu (nie żartuje z ilością cięć, to autentyk). Do czasów, gdy jeszcze nie wszyscy członkowie rodziny Neesona doświadczyli na swojej skórze co znaczy porwanie. Wróćmy do tego pierwszego filmu akcji, nakręconego przez Pierre’a Morela, który wcześniej – z sukcesami – pracował jako zdjęciowiec u Luca Bessona. Ów Luc Besson był zresztą współautorem scenariusza do filmu. I to tak naprawdę, bo przy sequelach, to już tylko na niby, kasując po prostu pieniądze, za użycie wymyślonych przez niego postaci i wątków.

Nie pamiętam w tej chwili, czy Taken był w ogóle wyświetlany w moim lokalnym multipleksie. Na pewno go wówczas nie zauważyłem, a po produkcję sięgnąłem już w formie elektronicznej, gdy mi ktoś podszepnął że warto. Był bodajże rok 2009, siedziałem sobie w poczekalni u okulisty i z ciekawości odpaliłem produkcję na stosunkowo niewielkim (wówczas) ekranie smartfona. I już po jakichś 20 minutach nie mogłem się oderwać, nawet, gdy mnie wzywano na badania. Po powrocie do domu obejrzałem go już prawidłowo, na dużym ekranie. Nie wiązałem z filmem wielkich nadziei, a tymczasem otrzymałem absolutnie fenomenalne kino akcji, lepsze od święcących wówczas triumfy Transporterów czy Bourne’ów. Taken nie miał jakichś nadzwyczajnych zakrętów fabularnych czy zwrotów akcji. Ale reprezentował mistrzowskie rzemiosło.

Początek filmu nie zwiastował wszakże takiej uczty. Ot, dowiadujemy się, ze Liam Neeson to nie jest taki sobie zwyczajny czterdziestoparolatek, lecz facio, który potrafi zrobić komuś krzywdę i że nauczył się tego w Langley (które to Langley, jak wiedzą fani filmów szpiegowskich, jest siedzibą CIA). Film zgrabnie buduje też więź emocjonalną pomiędzy protagonistą, a widzem. Postaci granej przez Neesona (Bryan Mills się on zwie… muszę zacząć używać w recenzji tego nazwiska) trochę współczujemy, mając nadzieję, że życie mu się jakoś ułoży. Bo chwilami przypomina taką fajtłapę życiową, odeszła od niego żona, rzadko widuje córkę – nie ma tu jakiegoś wielkiego konfliktu, ale na pewno pojawia się cień zainteresowania dalszym losem bohatera. A zatem – pierwsze piętnaście minut rozegrane jest poprawnie, bez zbędnego przeciągania czy nierealistycznie cukierkowych obrazków miłości ojca do córki.

Potem zaczyna się budowanie napięcia. Córka chce wyjechać do Francji, tatko ma obiekcje, my nie wiemy jeszcze o co chodzi, ale sposób ukazywania tych wszystkich dyskusji, a później wyprawa na drugi kontynent przypominają tę scenę ze Szczęk, kiedy jeszcze nie widzimy rekina, ale już słyszymy muzykę. Wiemy, ze stanie się coś niedobrego. Jest to o tyle zgrabnie przedstawione, że nie widzimy żadnych irracjonalnych zachowań. Córka bohatera i jej koleżanka zachowują się najzupełniej normalnie. Owszem, rozmawiają z nieznajomymi ludźmi, lecz nie ma w tych rozmowach niczego nadzwyczajnego. Oczywiście wszystko prowadzi do kulminacyjnego punktu, w których dziewczyny zostają porwane. W czasie gdy Bryan Mills rozmawia z córką przez telefon. Ten moment sparodiowano tysiąc razy, a jednak wciąż ma on w sobie niesamowitą siłę. Ojciec zamiast panikować daje córce instrukcje postępowania. I już wiemy że to profesjonalista. Gdy telefon podnosi porywacz, krótkie zdanie: „Nie mam pieniędzy, ale mam pewne umiejętności, które nabyłem w toku wieloletniej kariery…”, sprawia, że dreszcz przechodzi po plecach.

I tak zaczyna się właściwy film, w którym Neeson owe umiejętności demonstruje na ulicach Paryża. W sposób brutalny, acz dość realistyczny. Walki wyglądają na naturalne, bez jakiejś przesadzonej choreografii. Wyjąwszy kilka wypadków, wszystko przebiega tak, jak wyobrażalibyśmy sobie prawdziwe starcia zdesperowanego ojca i zakapiorów z półświatka – mocny cios w łeb powala na ziemie, facet któremu bohater złamie rękę nie będzie mógł potem tą ręka walczyć… No i bijatyka kończy się szybko. Żadnych wielominutowych wymian ciosów. Wiem, że może taka pochwała realistycznej brutalności w kinie brzmi dziwnie… ale naprawdę było to wówczas coś niesamowicie odświeżającego. Zwłaszcza dla takich entuzjastów przemocy (ekranowej) jak ja.

Ale najważniejszy był realizm w zachowaniu bohatera. Znów – zapomnijcie o trącących pastiszem kreacjach z sequeli filmu. W Taken Neeson jeszcze grał na poważnie. I pozwalał uwierzyć, że jest zwykłym facetem, który pragnąc uratować ukochaną osobę potrafi złamać wszystkie zasady. Nie ma tu miejsca na ckliwość, a ratunek nie przybywa w postaci rycerza w lśniącej zbroi. Rycerz przybywa, ale cały we krwi, a na włóczni niesie nabite łby przeciwników. To fascynujące, ale mam takie przekonanie, że w niektórych scenach, na przykład gdy Bryan Mills torturuje jednego z ludzi zaangażowanych w handel żywym towarem, Taken odsłania przed nami fragment wiedzy o nas samych. Bo to zachowanie wydaje się równie odrażające, co… zrozumiałe. I być może niejeden widz pomyślał sobie, że zrobiłby na miejscu bohatera filmu to samo. Że też by torturował, a nawet strzelił do niewinnej osoby. Wiem, że  to tylko głupiutki film, ale na serio pokazuje do czego posunie się zdesperowany człowiek.

I tak oto wyszedł film wyjątkowy. Brutalny, dynamiczny, zgrabnie nakręcony, ale przede wszystkim potrafiący wykrzesać z widza ogrom emocji. Potem przyszły dramatycznie słabe sequele. Ale na ocenie Taken nie powinny zaważyć.

0

0