Szalone Teorie: Ostatnie życzenie Geralta

W czasach tak pradawnych, że pamiętają je tylko najstarsi górale (dziś nazywamy je końcem lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku), w ręce pacholęcia, jakim wówczas byłem, trafił pierwszy tomik opowiadań o wiedźminie Geralcie – Ostatnie życzenie. Postmodernistyczny styl Sapkowskiego, jego pełne humoru dialogi i klimat opowieści sprawiły, że wsiąkłem w wiedźmina bez reszty, zaczytując się wszystkimi opowiadaniami oraz powieściami z serii. Ale nie chcę dziś opowiadać, jak ważne były dla mnie książki.

Przy pierwszej lekturze oczywiście zagadki nie rozgryzłem – bo i nie dało się jej rozgryźć. Kiedy sięgnąłem po sagę i opowiadania po raz drugi – na krótko przed premierą kinowego Wiedźmina z Michałem Żebrowskim, zarys rozwiązania zaczął mi świtać. A jednocześnie, śledząc raczkujący wówczas internet, przekonałem się, że wśród fanów książek Sapkowskiego przeważa inna interpretacja. Więc się własnym odkryciem nie chwaliłem. Po raz drugi dostrzegłem, że chyba jestem w mniejszości, grając w Wiedźmina 3: Dziki Gon. Nawet wyjątkowo utalentowani twórcy tej fenomenalnej gry patrzyli – o czym możemy przekonać się w jednym z questów – na sprawę z zupełnie innej perspektywy. Nie czułem jednak potrzeby kruszyć o to kopii. Ale teraz, gdy temat ostatniego życzenia został poruszony w serialu Netfliksa, i gdy cała rzesza nowych fanów Geralta spekuluje na temat natury ostatniego życzenia, poczułem się wywołany do tablicy. I zabieram głos.

Obraz sytuacji

Zacznijmy wszakże od odrobiny kontekstu. Ostatnie życzenie to ostatnie „pełnoprawne” opowiadanie z tomiku pod tym samym tytułem. W historyjce tej poznajemy początki wielkiej miłości Geralta i Yennefer. Miłości, która zrodziła się przy okazji… próby schwycenia dżinna. Na butelkę z dżinem trafiają przypadkowo Geralt z Jaskrem podczas próby złowienia suma. I warto zwrócić uwagę na to, że motyw chwytania czegoś w sidła lub na przynętę, w różnej formie przewija się przez całe opowiadanie. Podobnie jak fakt, że przynęta nie jest tym, o czym zazwyczaj myślimy. I tak na przykład sum zostaje złapany (choć nieudolnie, bo się wymyka) na podłożoną dla hecy przez Jaskra przynętę ze zdechłej wrony…

– Mówiłem – Geralt otrzepał spodnie. – Mówiłem, żeby nie ciągnąć na siłę. Spieprzyłeś sprawę, kolego. Rybak z ciebie jak z koziej rzyci trąba.
– Nieprawda – oburzył się trubadur. – To, że ten potwór w ogóle wziął, to moja zasługa.
– Ciekawe. Palcem nie kiwnąłeś, by pomóc mi zastawić sznur. Grałeś na lutni i darłeś gębę na całą okolicę, więcej nic.
– Mylisz się – wyszczerzył zęby Jaskier. – Bo widzisz, gdy zasnąłeś, zdjąłem z haka pędraki i zaczepiłem zdechłą wronę, którą znalazłem w krzakach. Chciałem rano zobaczyć twoją minę, gdy tę wronę wyciągniesz. A sum złapał się na wronę. Na twoje pędraki gówno by wzięło.
—Ostatnie życzenie—

…z kolei sama Yennefer próbuje złapać dżinna na przynętę z Jaskra, sądząc (tak samo zresztą myśli czytelnik), że to on ma prawo do życzeń. Tymczasem Jaskier trzymał tylko butelkę – pieczęć dżinna posiadał Geralt i to on był właściwą przynętą. Ale – jak powiedziałem – to nie jedyna nietypowa przynęta.

Yennefer przedstawia nam się w książkach jako postać raczej mało sympatyczna, po części dlatego, że Geralta już na tym etapie znamy i lubimy, a czarodziejka jest w stosunku do niego raczej nieuprzejma. Choć wiele zależy tak naprawdę od tego, z jakiej perspektywy patrzymy na tę historię.

– A więc to tak – syknęła. – Gratuluję. Udało ci się mnie oszukać. Nie Jaskier, lecz ty. To dlatego dżinn tak walczy! Ale ja jeszcze nie przegrałam, Geralt. Nie doceniasz mnie, nie doceniasz mojej mocy. Na razie jeszcze mam w garści i dżinna, i ciebie. Masz jeszcze jedno, ostatnie życzenie? A zatem wypowiedz je. Zwolnisz dżinna, a wówczas ja go zabutelkuję.
– Nie wystarczy ci już sił, Yennefer.
– Nie doceniasz moich sił. Życzenie, Geralt!
– Nie, Yennefer. Nie mogę… Dżinn może i spełni je, ale tobie nie daruje. Gdy będzie wolny, zabije cię, zemści się na tobie… Nie zdołasz go schwytać i nie zdołasz się przed nim obronić. Jesteś wycieńczona, ledwie trzymasz się na nogach. Zginiesz, Yennefer.
– To moje ryzyko! – krzyknęła wściekle. – Co cię obchodzi, co się ze mną stanie? Pomyśl lepiej o tym, co dżinn może dać tobie! Masz jeszcze jedno życzenie! Możesz zażądać, czego zechcesz! Wykorzystaj szansę! Wykorzystaj ją, wiedźminie! Możesz mieć wszystko! Wszystko!
—Ostatnie życzenie—

Ostatecznie jej próby okiełznania dżinna spełzają na niczym, ale Geralt ratuje tak ją, jak i siebie, wypowiadając trzecie życzenie. Jego treść nigdy nie zostaje wprost ujawniona. Cóż to było za życzenie? Musiało być wyjątkowo sprytne, bo jak kilkukrotnie dowiadujemy się z opowieści, wkurzony dżinn najchętniej spełni trzy życzenia, ale – jak to często bywa w opowieściach o dżinnach – potem i tak pozabija, kogo będzie chciał. Ba, być może nawet obróci życzenie przeciw temu, kto je rzucał.

Geralt spojrzał na niego życzliwiej. Kapłan uśmiechnął się.
– Mężny z was człowiek – powiedział. – Chcecie ją ratować, prawda? Ale męstwo nie na wiele się wam zda. Dżinny to mściwe istoty. Czarodziejka jest zgubiona. Wy, jeśli tam pójdziecie, też będziecie zgubieni. Uczyńcie rachunek sumienia.
—Ostatnie życzenie—

W trakcie ostatecznej konfrontacji z ust kapłana Kreppa słyszymy wszakże, że właściwe życzenie mogłoby oboje ich ocalić.

– To przecież jego fach – wtrącił Neville. – Wiedźmin ratuje moje miasto. Bogów przyzywam na świadków, jeśli pokona czarownicę i przepędzi demona, nagrodzę go sowicie…
Jaskier zerwał z głowy kapelusik ozdobiony czaplim piórkiem, napluł na niego, rzucił w błoto i rozdeptał, powtarzając przy tym różne słowa w różnych językach.
– Przecież on… – jęknął nagle. – Ma jeszcze jedno życzenie w zapasie! Mógłby uratować i ją, i siebie! Panie Krepp!
– To nie takie proste – zastanowił się kapłan. – Ale gdyby… Gdyby wyraził właściwe życzenie… Gdyby jakoś powiązał swój los z losem… Nie, nie sądzę, żeby na to wpadł. I chyba lepiej, żeby nie wpadał.
—Ostatnie życzenie—

Hipotezy

Przez całe lata istniały dwa sposoby interpretowania życzenia Geralta. Jedni (w tym twórcy z CD Projekt RED) uważali po prostu, że wypowiedział życzenie wiążące swój los z losem Yennefer… i tyle. Moim zdaniem to błędne myślenie. Słowa kapłana sugerują, że chodzi o jakąś formę powiązania losów, a nie o stwierdzenie: „Niech nasze losy zostaną powiązane”. Cóż powstrzymałoby dżinna przed zabiciem ich obojga? To samo tyczy się drugiej hipotezy, zakładającej, iż Geralt życzył sobie umrzeć w ramionach Yennefer – czy to w odległym mieście, czy po jakimś czasie. Jeśli elementem życzenia byłoby miejsce, złośliwy duch po prostu by ich przeteleportował i zabił. Gdyby chodziło o czas, to oboje mieliby świadomość nieuchronności śmierci – i to raczej niezbyt odwleczonej w czasie (wybaczcie, mały spoiler książkowy).

A zatem czego życzył sobie Geralt? Mamy jeszcze jedną wskazówkę. Yennefer uważa, że to życzenie prawdopodobnie niemożliwe do spełnienia. Jeśli jednak jest możliwe, to znaczy, że Geralt i Yen będą razem. Tak jak wspomniałem wcześniej – natury życzenia nie da się odgadnąć podczas pierwszej lektury książek. Ale podczas kolejnej – jak najbardziej. Życzeniem Geralta było bowiem to, aby Yennefer została matką jego dziecka.

To życzenie niemożliwe do spełnienia, gdyż oboje są bezpłodni. To życzenie, które wiąże ich losy i gwarantuje, że dżinn nie dokona na nich natychmiastowej egzekucji. I wreszcie to życzenie, które – poprzez przeróżne zbiegi okoliczności – zostaje w końcu spełnione, gdy tak Geralt, jak i Yennefer stają się rodzicami Ciri.