Hero (2002)

Nie przypominam sobie drugiego filmu, którego trailer byłby tak bardzo mylący. I nie chodzi tu tylko o nieadekwatne przedstawienie treści, czy przeszarżowanie z naciskiem na sceny akcji – to obserwujemy dość często. Ale tutaj nie dość, że pomylono gatunki, to w niemal każdym zdaniu próbującym zarysować fabułę, powiedziano rzecz kompletnie nonsensowną i niezgodną z prawdą. Zwiastun samego filmu jest przez to wprost absurdalny i gorąco polecam obejrzenie go tak przed, jak i po seansie Hero – żeby się pośmiać. Dla ciekawych wklejam poniżej.

No dobrze, ponarzekałem na idiotyczny trailer, ale nie powiedziałem jeszcze, czym jest ów Hero, film w niektórych kręgach niemal kultowy. Czy to obraz o sztukach walki? Poniekąd. Ale nie to jest w filmie najważniejsze.

Akcja Hero toczy się ponad 2 tysiące lat temu, w czasie nazywanym przez Chińczyków Okresem Walczących Królestw. Król państwa Qin w krwawy sposób podbija pozostałe chińskie państewka, niszcząc ich język i kulturę. Do stolicy króla, który chce stać się cesarzem zjednoczonych Chin, przybywa Bezimienny – tajemniczy mistrz miecza. Bezimienny niesie ze sobą podarek. To broń trójki najzacieklejszych przeciwników przyszłego cesarza – Miecza, Nieba i Śniegu – których wojownik pokonał w pojedynkach. Król, zaciekawiony, chce poznać historię walki. W trakcie audiencji Bezimienny snuje swą historię, a widz poznaje ją przez retrospekcje. Ale w opowieści pojawiają się nieścisłości, a bystry król dostrzega niebezpieczeństwo. Prezentuje zuchwałemu człowiekowi własną interpretację wydarzeń, a my po raz kolejny widzimy zmienioną retrospekcję. Rozmowa toczy się dalej, powoli odsłaniając przed nami prawdę i wyjaśnienie zagadki. A może po prostu pewną perspektywę patrzenia na prawdę?

Skojarzenia z Rashomonem Akiry Kurosawy są jak najbardziej na miejscu (nawiasem mówiąc, o tym filmie też muszę kiedyś napisać). Mimo malowniczych, wręcz urzekających scen walki, to nie akcja stanowi o sile tego obrazu. Podobieństwo do produkowanych w Chinach wielkich eposów historycznych jest tylko powierzchowne. Osią filmu jest rozmowa dwóch mężczyzn, źródłem napięcia ich konflikt ideologiczny i nierozwiązana zagadka, a tym, co naprawdę nas szokuje, jest to, jak głęboko film zerka w zakamarki duszy postaci drugoplanowych, martwych już od początku filmu. Nie każda emocja musi znaleźć ujście w dialogach, równie dobrze można ją wyrazić pięknem sztuk walki albo zmieniającymi się barwami scenografii, ilekroć zmodyfikowana zostaje opowiadana przez Bezimiennego historia.

A przy tym – jest to film propagandowy. Nie myślcie proszę, że oznacza to tępą propagandę w stylu PRL-owskich kronik filmowych. Przeciwnie, to próba zaprezentowania idei politycznej wprost niewiarygodnie skuteczna. Bo nie spodziewamy się tego przesłania niemal do końca, a nawet gdy zostaje wypowiedziane, nie od razu odnotowujemy je w kontekście bieżącej chińskiej polityki. Powód, dla którego uważam Hero za film propagandowy, znajdziecie poniżej, oznaczony jako spoiler. Ale uprzedzam – zdradzam tym samym zakończenie.

Ale odstawmy na chwilę politykę na bok i zastanówmy się nad walorami artystycznymi filmu. Bo – i chciałbym to bardzo mocno zaakcentować – film ma autentyczne ambicje artystyczne, których przesłanie polityczne w najmniejszym stopniu nie niweczy. Nawet pomimo sięgania przez reżysera do pewnych (dziś irytujących) chwytów filmowych z początku wieku, trudno nie docenić kunsztu, z jakim dzieło zostało skomponowane. Kadrowanie, montaż, kolorystyka – wszystko ma tu sens, jest na miejscu i pogłębia sposób, w jaki doznajemy opowiadaną historię. Sceny, przez swoją ogromną umowność, przypominają raczej balet niż walkę na śmierć i życie. Ale nie przestają z tego powodu zapierać tchu. Aż żałuję, że Zhang Yimou, po stworzeniu Hero i całkiem niezłego Domu latających sztyletów, rozmienił się na drobne pracując przy Wielkim Murze (superprodukcji z Mattem Damonem). A może kolejne filmy w tym rodzaju nie są już potrzebne, bo reżyser powiedział w Hero wszystko to, co miał do powiedzenia? Oddał zmitologizowaną historię Chin w stylu, który łączył malownicze obrazy Przyczajonego tygrysa, ukrytego smoka, z subiektywną narracją Rashomona. Wyłożył swoją filozofię polityczną i sprawił, że jego dzieło – po niemal dwudziestu latach – nadal jest fascynujące i niepowtarzalne. Może po prostu nie było potrzeby, by tworzyć kolejny tego rodzaju film?

Naturalnie brawa za ostateczny kształt dzieła należą się nie tylko reżyserowi oraz ekipie technicznej, ale również aktorom. Cała obsada zasługuje na największe wyrazy uznania. Choć paradoksalnie Jet Li – odtwórca roli Bezimiennego – przez stoicyzm i tajemniczość swej postaci do zagrania miał najmniej. Hero był pierwszym filmem, w którym zobaczyłem obecnie niezwykle popularnego (przez udział w serii Ip Man oraz Rogue One) Donniego Yena, który wciela się w postać włócznika o imieniu Niebo.

I cóż jeszcze można rzec? Że film jest piękny i smutny zarazem? Że to nie obraz do kotleta, ale autentyczne kinematograficzne doznanie, wymagające od widza skupienia? Jeśli doczytaliście recenzję do tego miejsca, to na pewno sami się tego domyślacie. Dlatego powiem tylko tyle – gorąco zachęcam Was do obejrzenia Hero.

A zamiast trailera jedna scena:

0

0