Szalone Teorie: Papka z Jojena

Wbrew pozorom poniższa teoria nie powstała przy świątecznym stole. Jest za to rezultatem poszukiwania dowodów na poparcie pewnych intuicji, które wielu czytelników „Pieśni Lodu i Ognia” wyrażało od momentu magicznej inicjacji Brana Starka. A zatem od momentu, gdy Bran spożył przygotowaną przez dzieci lasu papkę z nasion czardrzewa. Wspomniane czytelnicze intuicje były – najdelikatniej mówiąc – bardzo niepokojące. Wskazywały one, że Bran dokonał nieświadomego aktu kanibalizmu, zjadając ciało swojego martwego przyjaciela.

W poniższym tekście będę starał się dowieść, że hipoteza „papki z Jojena” jest nie tylko prawdopodobna, ale wręcz oczywista z punktu widzenia motywów przewodnich książek Martina. Zacząć jednak należałoby od sprawy podstawowej, która czasem nam umyka. Kanibalizm Brana nie jest niczym nowym. Brandon Stark jadł już wcześniej ludzkie mięso. O ile kwestią otwartą do interpretacji jest to czym cała nasza dzielna ekipa, poszukująca Trójokiej Wrony, była raczona przez Zimnorękiego, o tyle nie ma wątpliwości co do tego, co wcinał Bran wwargowawszy się w Lato.

Przechodził od jednego trupa do drugiego, obwąchując wszystkie, nim wreszcie zdecydował się na największego. Mężczyzna z obgryzioną twarzą ściskał w dłoni czarne żelazo. Drugą rękę odcięto mu w nadgarstku. Kikut krył się w skórzanym rękawie. Z poderżniętego gardła powoli wypływała gęsta krew. Wilk pochłeptał ją, polizał pozbawione nosa, oczu i policzków resztki oblicza, a potem wcisnął pysk w szyję, rozszarpał ją i połknął kęs słodkiego mięsa. Nic, co jadł dotąd, nie smakowało nawet w połowie tak dobrze.
—Taniec ze smokami—

Sądzę, że fragment ten, a w szczególności stwierdzenie jak smaczne było ludzkie mięso, posłużył za foreshadowing przyszłej, kanibalistycznej uczty Brana. Nie był to przy tym jedyny taki foreshadowing. Brandon Stark, z oporami zjada też ciało łosia o którym myślał wcześniej jak o przyjacielu.

Minęło dwanaście dni, odkąd łoś padł na ziemię po raz trzeci i ostatni. Zimnoręki uklęknął w zaspie obok zwierzęcia, wyszeptał błogosławieństwo w jakimś niezwykłym języku i poderżnął mu gardło. Gdy trysnęła czerwona krew, Bran popłakał się jak dziewczynka. Nigdy nie odczuwał swego kalectwa dotkliwiej niż wtedy, gdy patrzył bezradnie, jak Meera Reed i Zimnoręki ćwiartują odważne zwierzę, które zaniosło ich tak daleko. Powtarzał sobie, że nie będzie go jadł, że lepiej głodować niż karmić się mięsem przyjaciela, ale na koniec nasycił się dwa razy, w skórze własnej i Laty.
—Taniec ze smokami—

Podwójne tabu – dotyczące jedzenia ludzkiego mięsa i dotyczące zjedzenia bliskiej emocjonalnie istoty – zostało więc złamane na długo nim Bran Stark trafił do jaskini Trójokiej Wrony.

Magia krwi

Tego, że Jojena Reeda spotka tragiczny koniec, mogliśmy domyślać się niemal od chwili, kiedy go poznaliśmy. Chłopak, śniące swe zielone sny, wydawał się być pewny miejsca i czasu swojej śmierci.

– Uważaj na siebie, Jojen.
– Nic mi nie zrobi. To nie jest dzień mojej śmierci.
—Starcie królów—

Mimo prób, na jakie został wystawiony, Jojen nie zmieniał swojego nastawienia. Był pewien swego losu. I był z nim pogodzony.

– Jojen, musisz coś zjeść – powiedziała mu Meera.
– Później. Teraz chcę tylko odpocząć. – Chłopak uśmiechnął się blado. – To nie jest dzień mojej śmierci, siostro. Zapewniam cię.
—Taniec ze smokami—

A jednak w miarę jak zbliżamy się do kulminacyjnego momentu, w którym Bran spożywa przygotowany przez dzieci lasu posiłek, w słowach Jojena Reeda pojawia się nuta lęku i nadchodzącej tragedii. Chłopak uspokaja swego przyjaciela, ale jednocześnie daje nam do zrozumienia, że sam ma do odegrania rolę, która napawa go strachem.

– Czytelnik może żyć życiem tysiąca ludzi, zanim umrze – rzekł Jojen. – Człowiek, który nie czyta, ma tylko jedno życie. Dzieci lasu nie miały książek. Nie znały inkaustu, papieru ani języka pisanego. Zamiast tego wszystkiego miały drzewa. Przede wszystkim czardrzewa. Po śmierci przechodziły do liści, gałęzi i korzeni, a drzewa pamiętały. Wszystkie ich pieśni i zaklęcia, historie i modlitwy, wszystko, co wiedziały o tym świecie. Maesterzy powiedzą ci, że czardrzewa są święte w oczach starych bogów, ale śpiewacy wierzą, że to one są starymi bogami. Po śmierci stają się częścią tej boskości.
– Zabiją mnie? – zapytał Bran, wybałuszając szeroko oczy.
– Nie – uspokoiła go Meera. – Jojen, nie strasz go.
– To nie on musi się bać.
—Taniec ze smokami—

Prawdziwe przerażenie powinna jednak wzbudzić w nas reakcja Meery Reed, zazwyczaj twardo stąpającej po ziemi. Dziewczyna dostrzega pragnienie śmierci swojego brata. Załamana, nie jest w stanie niczemu zapobiec.

Księżyc był czarną dziurą na niebie. Poza jaskinią życie toczyło się dalej. Poza jaskinią słońce wschodziło i zachodziło, księżyc zmieniał fazy, zawodziły zimne wichry. Pod wzgórzem Jojen Reed ku rozpaczy swej siostry robił się coraz bardziej małomówny i nietowarzyski. Meera często siadała razem z Branem przy ich małym ognisku, mówiąc o wszystkim i o niczym i głaszcząc Latę, który spał między nimi, podczas gdy jej brat wędrował samotnie po podziemiach. W słoneczne dni Jojen wspinał się nawet do wylotu jaskini i stał tam godzinami, wpatrując się w las. Choć otulało go futro, drżał z zimna.
– Pragnie wrócić do domu – wyjaśniła Branowi Meera. – Nawet nie próbuje walczyć z losem. Mówi, że zielone sny nie kłamią.
– Jest odważny – odparł Bran. Człowiek może być dzielny tylko wtedy, kiedy się boi. Tak powiedział mu ojciec, dawno temu, dnia, gdy znaleźli wilkorze szczenięta w letnim śniegu. Bran nadal pamiętał te słowa.
– Jest głupi – sprzeciwiła się Meera. – Miałam nadzieję, że gdy już znajdziemy twoją trójoką wronę… teraz zastanawiam się, po co w ogóle tu przyszliśmy.
Dla mnie – pomyślał Bran.
– Przez jego zielone sny.
– Jego zielone sny – powtórzyła z goryczą Meera.
– Hodor – dodał Hodor.
Dziewczyna się rozpłakała.
—Taniec ze smokami—

To już ostatnia rozmowa, jaką Bran odbywa z Meerą. Mijają kolejne dni, aż w końcu Trójoka Wrona oznajmia, że nadeszła pora inicjacji, „zaślubin z drzewami”. Liść podaje Branowi miskę z papką, w której chłopak dostrzega czerwone żyłki, przywodzące mu na myśl krew.

– Już czas – oznajmił lord Brynden.
Coś w jego głosie sprawiło, że po plecach Brana przebiegły zimne jak lód palce.
– Czas na co?
– Na następny krok. Pora, byś wyszedł poza zmienianie skóry i nauczył się, co to znaczy być zielonym jasnowidzem.
– Drzewa go nauczą – dodała Liść. Skinęła dłonią i podeszła do nich inna śpiewaczka. Miała białe loki i dlatego Meera nazwała ją Śnieżnowłosą. Trzymała w dłoniach miskę z czardrewna, w której wyrzeźbiono tuzin twarzy, takich samych, jak na drzewach sercach. W misce była biała papka, gęsta i poprzeszywana czerwonymi żyłkami.
– Musisz to zjeść – powiedziała Liść, wręczając Branowi drewnianą łyżkę.
– Co to jest? – zapytał chłopiec, spoglądając niepewnie na miskę.
– Papka z nasion czardrzew.
Coś w jej wyglądzie przyprawiało Brana o mdłości. Czerwone żyłki zapewne były po prostu czardrzewową żywicą, ale w blasku pochodni dziwnie przypominały krew. Zanurzył łyżkę w papce, a potem się zawahał.
– Czy to uczyni mnie zielonym jasnowidzem?
– Twoja krew cię nim czyni – odparł lord Brynden. – Papka pomoże przebudzić twe dary. Dzięki niej poślubisz drzewa.
Bran nie chciał być poślubiony drzewu… ale kto inny chciałby wziąć za męża kalekę, takiego jak on? Tysiąc oczu, sto skór i mądrość sięgająca głęboko jak najstarsze korzenie.
Zaczął jeść.
Papka miała gorzki smak, ale nie aż tak gorzki, jak produkowana z żołędzi. Najtrudniej było przełknąć pierwszą łyżkę. Omal jej natychmiast nie zwymiotował. Druga była smaczniejsza. Trzecia niemal słodka. Resztę pochłonął chciwie. Dlaczego myślał, że jest gorzka? Smakowała miodem, świeżo spadłym śniegiem, pieprzem, cynamonem i ostatnim pocałunkiem, jaki otrzymał od matki. Pusta miska wysunęła mu się z palców i spadła ze stukiem na ziemię.
—Taniec ze smokami—

Bran Stark, zielony jasnowidz, doświadcza kolejnych wizji. Ostatnia kończy się w sposób najwymowniejszy.

Wtem ujrzał brodatego mężczyznę, który powalił jeńca na kolana pod drzewem sercem. Wiatr poruszył ciemnoczerwonym listowiem i wyłoniła się z niego białowłosa kobieta trzymająca sierp z brązu.
– Nie – sprzeciwił się Bran. – Nie, nie rób tego.
Ale oni go nie słyszeli, tak samo jak ojciec. Kobieta złapała jeńca za włosy, dotknęła sierpem gardła i cięła. Kaleki chłopiec mógł tylko przyglądać się przez mgłę stuleci, jak nogi mężczyzny uderzyły rytmicznie o ziemię… ale gdy życie wypływało w niego czerwonym strumieniem, Brandon Stark poczuł w ustach smak krwi.
—Taniec ze smokami—

Jojen i Meera pojawiają się w myślach Brana. Ale od tej chwili nie widzimy ich już na kartach powieści.

Magia w świecie Martina

Poświęcenie Jojena (a w zasadzie „poświęcenie się”, jako że chłopak przyjął swój los z pełną jego świadomością) idealnie wpisuje się we wszystko to, co George R.R. Martin mówił nam wcześniej o magii i cenie, jaką należy za nią zapłacić. W stworzonym przez niego świecie nie ma miotanych za pół darmo kul ognistych. Jest za to wymóg ofiary, tym większej, im silniejszy ma być uzyskany efekt. W świecie tym nie znajdziemy też naiwnego, czy wyidealizowanego starcia sił dobra i zła. Starzy Bogowie, których Martin pokazywał nam w pozytywnym świetle, też chłeptali swymi korzeniami ludzką krew. Ba, nawet mądry, stary czarodziej, który wprowadza Brana w świat magii, był w swym poprzednim życiu człowiekiem bezwzględnym. Brynden Rivers, jeszcze jako lord Bloodraven, popełniał zbrodnie, by bronić Żelaznego Tronu. Czy jako Trójoka Wrona cofnąłby się przed odebraniem jednego życia, jeśli miałby w ten sposób ocalić ludzkość? Wątpliwe.

Jojen musiał zginąć. A w śmierci tej zawiera się całe piękno, cała brzydota i cały tragizm „Pieśni Lodu i Ognia”.

Spragnieni kolejnych Szalonych Teorii? Zapoznajcie się z ich INDEKSEM.

0

0