Szalone Teorie: Rycerz Roześmianego Drzewa

Minął już ponad rok odkąd, pisząc o planach odsunięcia od władzy Aerysa II, wspomniałem o Turnieju w Harrenhal. Ale polityczne intrygi, a także udaremnienie spisku przez nagłe pojawienie się w Harrenhal samego króla, były tylko jednym z trzech ważnych wydarzeń związanych z turniejem w zamczysku lorda Whenta. Drugim był niewątpliwie skandal wywołany przez księcia Rhaegara, który pominąwszy swą małżonkę, wręczył koronę królowej miłości i piękna Lyannie Stark. Ale pomiędzy tymi dwoma wydarzeniami, to znaczy przybyciem do Harrenhal Aerysa II, a niedojrzałym i dziwacznym zachowaniem Rhaegara Targaryena, stało się coś jeszcze. Historię tę znamy z opowieści Meery, a odczytanie jej znaczenia pozwoli nam zrozumieć sens Turnieju w Harrenhal.

Aby dotrzeć do sensu tej opowieści będziemy musieli rozłożyć ją na czynniki pierwsze. A zatem – pora na Szaloną Analizę.

Co wiemy o opowieści Meery?

1. Historia jest prawdziwa.

W świetle tego, iż istnienie Rycerza Roześmianego Drzewa zostało potwierdzone w Świecie Lodu i Ognia, podkreślanie prawdziwości opowiadanej historii może wydawać się przesadą. Sądzę jednak, że George R.R. Martin chciał nam to powiedzieć w sposób bardzo dobitny. Historia opowiadana przez Meerę wydaje się mieć wszelkie cechy historyjki zmyślonej lub podkoloryzowanej. Ale o tym, że musi być prawdziwa dowiadujemy się ze swoistej recenzji, jaką na koniec wystawia Bran. Zauważa on, że pewne elementy opowieści Meery nie pasują do szablonu rycerskiego romansu.

– Och. – Bran zastanawiał się chwilę nad tym, co usłyszał. – To była dobra opowieść, ale to trzech złych rycerzy powinno go napaść, a nie ich giermkowie. Wtedy mały wyspiarz mógłby wszystkich zabić. Z tym okupem to było głupie. I tajemniczy rycerz powinien zwyciężyć w turnieju, pokonując wszystkich rywali, a potem uczynić wilczą dziewczynę królową miłości i piękna.
—Nawałnica mieczy—

2. Historia ma znaczenie dla rodu Starków.

Jojen trzykrotnie sugeruje, że Bran powinien słyszeć wcześniej opowieść o Rycerzu Roześmianego Drzewa. Więcej – jest przekonany, że Bran słyszał ją wielokrotnie.

– Jestem pewien, że książę Bran słyszał tę opowieść już ze sto razy.
—Nawałnica mieczy—

Dlaczego akurat tę opowieść młody Stark powinien był znać?

– Ojciec nigdy ci o tym nie opowiadał? – zdziwił się Jojen.
—Nawałnica mieczy—

Jak już ustaliliśmy, opowieść dotyczy faktu historycznego. A ojciec Brana był świadkiem (lub uczestnikiem) tych wydarzeń.

– Jesteś pewien, że nigdy nie słyszałeś tej historii, Bran? – zapytał raz jeszcze Jojen. – Pan ojciec nigdy ci jej nie opowiadał?
—Nawałnica mieczy—

3. Wyspiarzem z Przesmyku jest Howland Reed.

W opowieści Meery pojawia się kilka szczegółów, które pozwalają nam go zidentyfikować. Po pierwsze – zgadza się wiek Howlanda. Zgodnie z wypowiedzią GRRM-a w ramach cyklu „Tako rzecze Martin”  (So Spake Martin), Howland Reed jest w trakcie trwania Nawałnicy mieczy (rok 299 od Podboju) między trzydziestką a czterdziestką. Jego data urodzenia została później „doprecyzowana” – Howland Reed miał urodzić się między rokiem 260 a 265 po Podboju Aegona. Turniej w Harrenhal miał miejsce w roku 281. Wspomniany wyspiarz opuścił dom po osiągnięciu wieku męskiego (16 lat).

Ten chłopak był jednak wyjątkowo śmiały i pewnego dnia, gdy już osiągnął wiek męski, postanowił, że opuści rodzinne strony i odwiedzi Wyspę Twarzy.
—Nawałnica mieczy—

Wiemy też, że do Harrenhal dotarł po zimie, która zaczęła się w roku 279, a skończyła w Roku Fałszywej Wiosny, a więc dwa lata później.

– Nasz bohater spędził na wyspie całą zimę, lecz gdy nadeszła wiosna, usłyszał zew szerokiego świata i zrozumiał, że pora odejść. Skórzana łódka leżała tam, gdzie ją zostawił, pożegnał się więc i popłynął w stronę brzegu. Wiosłował i wiosłował, aż wreszcie ujrzał odległe wieże górującego nad wodą zamku. W miarę jak się zbliżał, wieże zdawały się coraz wyższe, aż wreszcie pojął, że to z pewnością największe zamczysko na całym świecie.
– Harrenhal! – domyślił się natychmiast Bran. – To był Harrenhal.
—Nawałnica mieczy—

Tym samym możemy uznać, że wyspiarz miał w roku 281 osiemnaście lat. Oznacza to, że urodził się w roku 263, a więc w środku „widełek” wyznaczonych przez Martina.

Na Howlanda Reeda wskazuje też pewien szczególny fragment opisu wyspiarza.

Umiał też rozmawiać z drzewami, tkać słowa i sprawiać, że zamki pojawiały się i znikały.
—Nawałnica mieczy—

Znikanie „zamków” to oczywiście wskazówka dotycząca siedziby rodu Reed – Strażnicy nad Szarą Wodą, którą zbudowano na pływającej, zdolnej zmienić swe położenie wysepce.

4. Howland Reed został zaatakowany przez giermków, a pomocy udzieliła mu Lyanna Stark.

Ta część opowieści wydaje się być najmniej kontrowersyjna. Charakterystyka Lyanny jest tożsama ze wszystkim co o niej wiemy, a opis jej braci rozwiewa wszelkie wątpliwości.

– Żaden z nich mu się nie przedstawił, lecz zapamiętał sobie dobrze ich twarze, by móc później wywrzeć na nich zemstę. Kiedy próbował wstać, przewracali go znowu, a gdy zwinął się w kłębek na ziemi, kopali go. Nagle jednak usłyszeli ryk.
– Kopiecie człowieka mojego ojca! – zawyła wilczyca.
– Czworonożna czy dwunożna?
– Dwunożna – odparła Meera. – Rzuciła się na giermków z turniejowym mieczem w dłoni i przepędziła ich. Wyspiarz był zakrwawiony i posiniaczony, więc zabrała go do swego legowiska, żeby oczyścić jego rany i obandażować je płótnem. Tam spotkała swych braci: dzikiego wilka, który był przywódcą watahy, spokojnego wilka i szczeniaka, który był najmłodszy z całej czwórki.
—Nawałnica mieczy—

5. Howland Reed nie odpowiedział (przynajmniej od razu) na propozycję wystąpienia w turnieju.

Opowieść Meery dość jednoznacznie wskazuje, że wyspiarz miał opory przed stanięciem w turnieju. Pragnął zemsty, ale zdawał sobie sprawę z własnych ograniczeń.

Wyspiarz tymczasem wypatrzył w rozbawionym tłumie trzech giermków, którzy go napadli. Jeden służył rycerzowi od wideł, drugi rycerzowi od jeżozwierza, a trzeci rycerzowi, który miał na opończy dwie wieże, herb świetnie znany wszystkim wyspiarzom.
– Freyowie – rzucił Bran. – Freyowie z Przeprawy.
– Tak samo wtedy, jak i teraz – zgodziła się. – Wilcza dziewczyna również ich zauważyła i pokazała swym braciom. Szczeniak zaproponował: „Mógłbym ci znaleźć konia i jakąś zbroję, która będzie na ciebie pasowała”. Nasz bohater podziękował mu, lecz nie udzielił żadnej odpowiedzi. Serce miał rozdarte. Wyspiarze są niżsi niż większość ludzi, ale nie ustępują im dumą. Chłopak nie był rycerzem. Nikt z jego rodaków nim nie jest. Częściej siedzimy w łodziach niż na koniach, a nasze dłonie są stworzone do wioseł, nie do kopii.
—Nawałnica mieczy—

6. Rycerz Roześmianego Drzewa walczył ze zwycięzcami pierwszego i drugiego dnia turnieju.

Tak się złożyło, że pod koniec pierwszego dnia miejsce wśród zwycięzców wywalczył rycerz od jeżozwierza, a rankiem drugiego dnia zatriumfowali również rycerz od wideł i rycerz od dwóch wież. Późnym popołudniem drugiego dnia, gdy cienie zrobiły się długie, w szrankach pojawił się jednak tajemniczy rycerz.
—Nawałnica mieczy—

Jak wiemy w trwających wiele dni turniejach (jak chociażby Turniej w Ashford z Rycerza Siedmiu Królestw) najlepsi rycerze biorą udział dopiero w dalszych fazach rozgrywek, pozwalając przez pewien czas święcić triumfy mniej znanym postaciom. Dzięki temu pozycja tymczasowego czempiona turnieju przechodzi z rąk do rąk, czyniąc widowisko bardziej interesującym. Możemy zatem założyć, iż trójka rycerzy, którzy zwyciężyli pierwszego i drugiego dnia, nie musiała być znakomitymi rycerzami turniejowymi (choć zapewne byli w swym „fachu” kompetentni).

7. Wygląd Rycerza Roześmianego Drzewa zawiera wskazówki.

Tajemniczy rycerz był niski, nosił dziwaczną zbroję, a jego tarcza jednoznacznie wskazywała na związki z Północą.

Tajemniczy rycerz był jednak niewysoki i zakuty w niedopasowaną zbroję skleconą z niedobranych fragmentów. Na tarczy miał drzewo serce starych bogów, białe czardrzewo z roześmianą czerwoną twarzą.
—Nawałnica mieczy—

8. Rycerz Roześmianego Drzewa dał nauczkę giermkom i rycerzom.

– Kimkolwiek był, starzy bogowie użyczyli siły jego ramieniu. Pierwszy padł rycerz od jeżozwierza, po nim rycerz od wideł, a na koniec rycerz od dwóch wież. Żaden z nich nie był zbytnio lubiany i dlatego prostaczkowie gorąco oklaskiwali Rycerza Roześmianego Drzewa, jak wkrótce nazwano nowego zwycięzcę. Gdy pokonani przeciwnicy chcieli wykupić konie i zbroje, Rycerz Roześmianego Drzewa odpowiedział im grzmiącym głosem spod hełmu: „Nauczcie swych giermków honoru. To wystarczy”. Gdy tylko pokonani rycerze skarcili surowo giermków, odzyskali rumaki i zbroje.
—Nawałnica mieczy—

9. Głos tajemniczego rycerza był bardzo charakterystyczny.

Polskie tłumaczenie Nawałnicy mieczy określa głos ukrytego za przyłbicą rycerza jako grzmiący. Co ciekawe, anglojęzyczny oryginał używa tu słowa „booming”, które oznacza raczej… tubalny. Niewątpliwie gdyby ktoś nikłej postury (a Rycerz Roześmianego Drzewa był niewielki) próbował naśladować głos znacznego, dorosłego mężczyzny, w dodatku przemawiając zza hełmu, to efekt byłby… właśnie tubalny.

10. Aerys II popadł w typową dla siebie paranoję.

Ostrzeżony przez Varysa, iż Turniej w Harrenhal jest przykrywką dla spisku, król Aerys zaczął podejrzewać, iż Rycerz Roześmianego Drzewa jest w jakiś sposób z tym spiskiem powiązany. Otoczenie króla musiało się domyślać, iż życzy on tajemniczemu rycerzowi śmierci.

Król namawiał też innych rycerzy, by rzucili mu wyzwanie, ogłaszając, że ten, kto kryje twarz pod tym hełmem, nie jest mu przyjacielem.
—Nawałnica mieczy—

11. Rhaegar Targaryen został wysłany na poszukiwanie tajemniczego rycerza.

Ale ponoć nikogo nie znalazł. Ciekawe…

Rankiem jednak, gdy heroldzi zadęli w trąby, a król zasiadł na swym miejscu, pojawiło się tylko dwóch zwycięzców. Rycerz Roześmianego Drzewa zniknął. Król bardzo się gniewał i wysłał nawet na poszukiwania swego syna, smoczego księcia, znaleziono jednak jedynie wiszącą na drzewie pomalowaną tarczę. W turnieju zwyciężył ostatecznie smoczy książę.
—Nawałnica mieczy—

12. Bran Stark nie znał tej opowieści.

Zataczamy tu koło i wracamy do początku naszej historii. Bran Stark nigdy nie słyszał o Rycerzu Roześmianego Drzewa. W kontekście wszystkiego, czego już się dowiedzieliśmy, trzeba będzie postawić pytanie – dlaczego?

Pięciu podejrzanych

Rola opowieści w podkreśleniu relacji pomiędzy Starkami, a Reedami, a także sama treść historii, zdają się wskazywać na piątkę postaci, które mogły kryć się pod hełmem tajemniczego rycerza. Mógł to być Howland Reed, lub któreś z rodzeństwa Starków. Uzbrojeni w rozebraną na części pierwsze opowieść Meery, spróbujmy więc – metodą eliminacji – dotrzeć do prawdy o Rycerzu Roześmianego Drzewa.

Howland Reed

Opowieść o drobnym wyspiarzu, który sponiewierany przez giermków, ostatecznie staje na wysokości zadania i wymierza sprawiedliwość, byłaby fantastyczną historią. Ale wersja ta ma kilka problemów.

Pierwszym jest wahanie Howlanda, jego brak odpowiedzi na sugestię przygotowania zbroi i konia. Sam Howland  zdaje sobie sprawę z braku umiejętności wymaganych do kruszenia kopii.

Drugi problem jest dopełnieniem pierwszego. Mogło nam to umknąć, ale… Howland Reed przybył na turniej pieszo!

– Przepłynął obok Bliźniaków nocą, żeby nie napadli go Freyowie, a kiedy dotarł do Tridentu, wyszedł na brzeg, zarzucił sobie łódkę na ramiona i ruszył dalej na piechotę. Podróż trwała wiele dni, lecz w końcu dotarł do Oka Boga, spuścił łódkę na wodę i popłynął na Wyspę Twarzy.
—Nawałnica mieczy—

Nie wiemy nawet, czy młody wyspiarz potrafi (przynajmniej na tym etapie) jeździć konno!

I wreszcie trzeci problem – wysłuchane modlitwy. Z opowieści Meery wynika, iż pomszczenie zniewagi, jaką uczyniono Howlandowi, oznaczało, że jego modlitwy zostały wysłuchane.

Tak oto modlitwa małego wyspiarza spotkała się z odzewem… zielonych ludzi, starych bogów czy dzieci lasu, któż może to wiedzieć.
—Nawałnica mieczy—

To nie jest frazeologia, jakiej używamy by opisać, że ktoś sam osiągnął swój cel. Wysłuchane modlitwy sugerują udział strony trzeciej.

Brandon Stark

Jako najstarszy z rodzeństwa Starków, a zarazem wytrawny wojownik, Brandon mógłby oczywiście spuścić łomot trójce rycerzy. Ale przynajmniej dwa czynniki wykluczają go jako potencjalnego tajemniczego rycerza. Brandon jest na to zbyt wysoki… I co chyba nawet ważniejsze – Brandon był zwyczajnym, nie zamaskowanym uczestnikiem turnieju! Wiemy o tym ze wspomnień Neda.

Jednakże pozostała część dnia należała bezsprzecznie do Rhaegara Targaryena. Następca tronu ubrał wtedy zbroję, w której miał umrzeć: lśniąco czarny pancerz z trójgłowym smokiem jego rodu z rubinów na piersi. Kiedy jechał, powiewał za nim srebrzysty pióropusz. Wydawało się, że nikt nie jest w stanie mu się oprzeć. Pokonał Brandona, potem Yohna Royce’a, a nawet wspaniałego ser Arthura Dayne’a zwanego Mieczem Poranka.
—Gra o tron—

Eddard Stark

Ned, jako znacznie niższy od Brandona, bardziej pasuje do opisu Rycerza Roześmianego Drzewa. Kto wie, być może, pomimo swej nieśmiałości, zechciałby pomóc w ten sposób biednemu wyspiarzowi. Jedna rzecz wydaje się tu wszakże podejrzana. Eddard Stark miał na Turnieju w Harrenhal osiemnaście lat. Był wystarczająco dorosły, by oficjalnie stanąć w szranki. Co więcej, jako początkujący uczestnik mógł to zrobić drugiego dnia trwającego aż pięć dniu turnieju. A wystąpienie w obronie honoru jednego z wasali swego rodu, byłoby zachowaniem ze wszech miar zrozumiałym. Po co więc ta cała maskarada?

Benjen Stark

Trzynastoletni Benjen to znacznie lepszy kandydat na tajemniczego rycerza. Był zbyt młody, by oficjalnie uczestniczyć w turnieju. Wprawdzie zdarzały się w tej kwestii wyjątki (Jaime Lannister), ale mamy też precedensy, w których zbyt młodzi chłopcy ukrywali swą tożsamość (Barristan Selmy). Istnieje całkiem spore prawdopodobieństwo, że uczestniczyć w turnieju zabroniłby swemu synowi lord Rickard. Czy zatem odnaleźliśmy naszego zamaskowanego rycerza? Chyba nie. Przynajmniej dwie przesłanki stawiają tę tezę pod znakiem zapytania.

Po pierwsze – Benjen Stark nie sprawia wrażenia szczególnie samodzielnego w swych decyzjach. Ba, wydaje się wręcz kroczyć za Lyanną niczym jej cień.

Po drugie – Jeśli to Benjen miał być Rycerzem Roześmianego Drzewa, to dlaczego historia jego heroicznego popisu zostałaby przez Neda przemilczana? Czy ojciec nie chciałby opowiedzieć swym dzieciom o tym jak pomysłowy i bohaterski był ich stryj? Eddard Stark nie podzielił się opowieścią Rycerza Roześmianego Drzewa, zupełnie jakby wiązała się ona bezpośrednio z jakąś bolesną tajemnicą…

Lyanna Stark

Piętnastolatka, która potrafiła walczyć na miecze i jeździła konno lepiej od wielu rycerzy.

– Jeździsz jak człowiek z północy, pani – pochwalił ją Harwin, zatrzymując oba rumaki. – Tak samo jak twoja ciotka. Lady Lyanna.
—Nawałnica mieczy—

Niewielka wilczyca, która obroniła Howlanda.

Rzuciła się na giermków z turniejowym mieczem w dłoni i przepędziła ich.
—Nawałnica mieczy—

Zdeterminowana młoda kobieta, która sama podejmowała decyzje.

Wieczorem w Harrenhal wyprawiono ucztę na cześć otwarcia turnieju. Wilczyca uparła się, że chłopak musi na nią pójść. Był szlachetnie urodzony i miał takie samo prawo do miejsca na ławie, jak inni goście. Tej wilczycy trudno było się sprzeciwiać, wyspiarz pozwolił więc, by młody szczeniak znalazł mu odpowiedni strój i wybrał się do wielkiego zamku.
—Nawałnica mieczy—

Czy dla roześmianego wizerunku czardrzewa znajdzie się lepsze wyjaśnienie niż to, że namalowała je piętnastolatka wzruszona modlitwą małego wyspiarza?

Spokojny wilk zaoferował mu miejsce w namiocie, lecz nim położył się spać, wyspiarz uklęknął na brzegu jeziora, skierował wzrok tam, gdzie za horyzontem kryła się Wyspa Twarzy, i odmówił modlitwę do starych bogów północy oraz Przesmyku…
—Nawałnica mieczy—

Czy dziwny, tubalny głos tajemniczego rycerza nie jest po prostu głosem dziewczyny udającej mężczyznę?

Czy Rhaegar zakochałby się w Lyannie i zechciał złożyć jej hołd, gdyby w nocy po drugim dniu turnieju nie odkrył tożsamości Rycerza Roześmianego Drzewa?

I wreszcie – czy Ned miał inny powód, by zataić tę historię, poza tym jednym, jedynym, który kierował nim przez wszystkie te lata. Czy mógł być powód inny, niż obietnica złożona w Wieży Radości?

---

 

Nie zapomnijcie zapoznać się ze Spisem Szalonych Teorii.