Czy zastanawialiście się kiedyś która z uprawianych do dziś dyscyplin sportowych jest najstarszą? Jeśli nie, to pewnie Wasze myśli krążą teraz wokół dyscyplin olimpijskich, których początki sięgają pierwszych igrzysk w starożytnej Grecji. I słusznie, nie ulega wątpliwości, że bieg, rzut oszczepem, czy też jakaś forma sportu walki, muszą towarzyszyć ludzkości od zarania dziejów. I pierwsze igrzyska olimpijskie odbywające się w VIII w. p.n.e. raczej potwierdzały o wiele starszą tradycję uprawiania tych dyscyplin dla rekreacji.
Jest jednak wśród wszystkich dyscyplin jedna, której prawdopodobnie nie posądzalibyście o historię sięgającą starożytności. Kręgle. Zabawa w zbijanie pionów przy pomocy rzucanych lub turlanych kul, dziś budzi zupełnie inne skojarzenia. Ot, zabawa na piątkowy wieczór, najczęściej połączona ze spożywaniem napojów chmielowych dla podkręcenia skali trudności. A jednak kręgle są starsze niż nam się wydaje.
Nie ulega wątpliwości, że w kręgle grywano w średniowieczu. I to grywano namiętnie, o czym świadczą wzmianki na temat tej dyscypliny w ówczesnych aktach prawnych. W 1366 król Anglii Edward III oficjalnie zakazał grania w kręgle wolnym chłopom, uważając, że odciąga ich to od treningów w łucznictwie, którym powinni się poświęcać w wolnym czasie. Z kolei w 1325 rady miejskie Berlina i Kolonii przegłosowały ograniczenie zakładów w zawodach kręglarskich do pięciu szylingów, miasta te trapiła bowiem epidemia hazardu.
Ale choć twarde dowody na temat popularności kręgli sięgają tylko średniowiecza, to istnieją poszlaki wskazujące na to, że sport ten jest jeszcze starszy. Chociażby Herodot wspomina o popularnej w Azji Mniejszej grze turlanymi kulami, i choć nie daje nam dokładnego tej gry opisu, wielu badaczy uważa, że mowa o kręglach. Najstarsze kręglarskie znalezisko jest bowiem jeszcze starsze. Na przełomie XIX i XX wieku odnaleziono ślady gry przypominającej kręgle w grobowcach z 5200 i 3200 r. p.n.e. W tym pierwszym wypadku zidentyfikowano naścienne rysunki wskazujące na istnienie gry w kręgle. Drugie znalezisko było jeszcze ciekawsze. W grobowcu, obok zwłok dziecka, znajdowały się specjalne porfirowe kule oraz piony w kształcie odwróconych waz. Innymi słowy, gra ta była najprawdopodobniej znana w predynastycznym, neolitycznym Egipcie. Na długo przed powstaniem pierwszych piramid, nim zjednoczył się Górny i Dolny Egipt, nim ktokolwiek przyjął tytuł faraona, Egipcjanie już pykali sobie w kręgle. Pamiętajcie o tym, gdy następnym razem będziecie narzekać na niewygodne trampki na kręgielni!
Dobrze kojarzę, że w kręgle grał Henryk VIII w serialu Tudorowie? A może to był tenis?
Jeśli myślimy o tym samym odcinku (pierwszy sezon chyba), to grał w tenisa.
Chyba faktycznie. Pomyliło mi się. 🙂
Tak było, grał z Charlesem Brandonem. Skoro już jesteśmy przy tenisie… ciekawy tematem na artykuł byłby słynny mecz tenisowy Caravaggia zakończony morderstwem. 😉
Bardzo popularne w starożytności było granie w kości. kości znane jako astragale zdarzają się w grobach z Okresu Wpływów Rzymskich, więc z naszych ziem są najstarsze.