Amityville Horror (Jay Anson)

To historia mrożąca krew w żyłach. Tym bardziej, że oparta na faktach. Małżeństwo George’a i Kathleen Lutzów wprowadziło się do kupionej po okazyjnej cenie posiadłości na Long Island 18 grudnia 1975 roku. 28 dni później musieli z domu uciekać. W rezydencji, w której para chciała wychowywać swoje dzieci, rok wcześniej doszło do potwornego morderstwa. A zło, które stało za tamtą zbrodnią, wciąż krążyło po zakamarkach domu. Historia tego, co przeżyli Lutzowie, poświadczona przez licznych świadków (w tym katolickiego księdza), to najlepiej udokumentowany przykład demonicznego nawiedzenia w historii.

Ale tak naprawdę, to nie.

Nie zrozumcie mnie źle. Czegoś się tam Lutzowie wystraszyli, choć może nie tyle duchów i demonów, co raczej długów George’a. Wszedłszy w posiadanie (za stosunkowo niewielkie pieniądze) domu obarczonego straszliwą historią, postanowili wykorzystać zainteresowanie nawiedzeniami oraz opętaniami (Egzorcysta wszedł do kin dwa lata wcześniej) i nieźle sprzedać swą opowieść. Choć nie uczynili tego sami. Za całą historią stał bowiem niejaki William Weber. Adwokat Butcha DeFeo, a więc młodego człowieka, który rok wcześniej zamordował w domu własnych rodziców. Rzekome opętanie było linią obrony mordercy. Jako strategia na sali sądowej, opowieści o demonach zawiodły, ale wciąż mogły przynieść Weberowi niezłe pieniądze. To właśnie adwokat namówił George’a Lutza do sprokurowania historyjki na temat ponadnaturalnych istot, które omal nie zniszczyły życia małżeństwa. Skąd o tym wiemy? Gdy na Amityville zaczęto zarabiać autentyczne pieniądze, Weber i Lutzowie poszli się sądzić o autorstwo historii, odsłaniając przed światem prawdę na temat nawiedzenia. O całej historii możecie przeczytać w jednym z odcinków „Demaskuj z DaeLem”.

Dość powiedzieć, że historia o 28 dniach w nawiedzonym domu, demonicznej istocie rozmawiającej z córką Lutzów, o atakach robaków, szeptach, i tym podobnych sprawach, to rzecz zupełnie zmyślona. Aczkolwiek nie tylko przez Lutzów i Webera. Zdołali oni bowiem zainteresować opowieścią wydawnictwo Prentice-Hall, które zaangażowało Jaya Ansona – pisarza, scenarzystę, autora reportaży i filmów dokumentalnych, który szukał właśnie spełnienia w horrorze. Tak powstała książka o posiadłości w Amityville – fikcja literacka stylizowana na suche omówienie faktów. Wydawnictwo miało zresztą zachęcać autora do ubarwiania wydarzeń i manipulowania historią tak, aby uczynić ją ciekawą i wiarygodną. Co pisarz z ochotą zrobił, a Lutzowie wtórnie zaadaptowali jego pomysły do własnej wersji wydarzeń.

Książka sprzedała się bardzo dobrze, historia Amityville stała się prawdziwym popkulturowym fenomenem, doczekawszy się aż czternastu (sic!) adaptacji filmowych. Cały szereg mediów i badaczy paranormalnych zbudował sobie na otarciu się o dom Lutzów karierę (najlepszym przykładem są tu Warrenowie, których zmyślone przygody też można oglądać w kinach – są bohaterami serii Obecność). Innymi słowy – coś w tej opowieści musiało dobrze trafić w zbiorowe oczekiwania Amerykanów.

Czy zatem sama książka Jaya Ansona jest tak zdumiewająco dobra? Raczej nie. To solidne horrorowe czytadło, ale daleko mu nie tylko do genialnego Egzorcysty Williama Petera Blatty’ego, ale również do większości powieści Stephena Kinga. Wydaje mi się, że Anson jest jednak skrępowany przez chwilami bardzo „reportażowy”, suchy styl, w jakim postanowił pisać książkę. Na szczęście są momenty, kiedy się zapomina i rysuje sceny jak powieściopisarz, nie dziennikarz. No i trzeba mu oddać, że pomimo sporej chaotyczności pierwotnej opowieści Lutzów oraz kompletnego idiotyzmu małżeństwa jako bohaterów, zdołał zrobić z tego szwindlu dziełko, które czyta się sprawnie i szybko. W dużej mierze dzięki konstrukcji rozdziałów – książka prezentuje raczej krótkie scenki, nie sili się na wplatanie dłuższej serii wydarzeń w formułę pojedynczego rozdziału, więc przewracanie kartek idzie bardzo sprawnie. I łatwo sięgnąć po powieść w każdej wolnej chwili. Nawet gdy wolne mamy – dosłownie – pięć minut. Wprawdzie 90% treści wyparuje nam z głowy tuż po zamknięciu książki, ale na pewno nie jest to jedna z lektur, z którą będziemy się męczyć. Powiedziałbym, że to idealna książka do czytania w metrze/autobusie/poczekalni u dentysty, ale byłoby mi szkoda włóczyć wszędzie ze sobą tak ładnie wydaną powieść. Wydawnictwo Vesper przyzwyczaiło mnie już do tego, że za cenę paperbacka dostajemy książkę ze świetną, twardą okładką i fantastycznymi ilustracjami. Nie inaczej jest tym razem, polska edycja Amityville Horror jest bardzo zgrabna. I chyba to się po części przyczyniło do tak przyjemnych wrażeń z lektury.

Osobne słowo należy się za to przedmowie, która wyszła spod pióra księdza Johna Nicoli. Kapłan niestety duby smalone bredzi. Raz, że risercz ma raczej kiepski, wspomina bowiem o katolickim księdzu, który poświadczył historię Lutzów, ale nie sprawdza przy tym faktów. Otóż w sprawę nawiedzenia Amityville zaangażowany był swego czasu ksiądz, który wszakże poświadczyć mógł tyle, że w domu nie był, rozmawiał z panią Lutz przez telefon i słyszał, jak coś gdzieś skrzypiało. I tyle w kwestii demonów. Historyjka księdza z książki – występującego pod zmienionym nazwiskiem – to oczywiście licentia poetica autora powieści. Ale to tylko jeden z problemów, jaki mam ze wstępem. Bo jeszcze gorsze jest to, że ksiądz ów powołuje się na naukę, nie wiedząc, czym ona jest. Traktuje ją nie jako metodę dochodzenia do obiektywnej prawdy poprzez skrupulatne stosowanie pewnych kryteriów dowodowych, co raczej aktualny stan wiedzy na jakiś temat. Dlatego właśnie może opowiadać, że nauka – jak najbardziej tak i owszem, jest całkiem cool. Ale byłaby jeszcze lepsza, gdyby wierzyła ludziom, a nie jakimś tam dowodom. Doprawdy, to tak jakby powiedzieć, że się uwielbia kiszone ogórki, pod warunkiem, że nie są kiszone. Uff… wybaczcie, że się nad tym tak rozwodzę, ale autentycznie z całej książki to przedmowa najbardziej mi podniosła ciśnienie. I wybaczcie mało finezyjną metaforę – jem właśnie kanapkę z ogórkiem kiszonym i nic innego mi do głowy nie przyszło.

Reasumując, Amityville Horror to przeciętne, ale poprawne czytadło, w doskonałym wydaniu (za co dostaje ode mnie jeden punkcik więcej). Normalnie pewnie bym książki nie rekomendował (co najwyżej powiedziałbym, że można przeczytać bez szkody), aczkolwiek uważam, że warto się z nią zapoznać, jeśli interesuje Was sam fenomen, jakim była historia nawiedzenia w Amityville. Z książki poznacie oczywiście wersję zakłamaną, ale świadomi tego, że rzecz była szwindlem, możecie wyciągnąć z lektury całkiem ciekawą lekcję. Może nie na temat demonów, ale tego, jak przekonujący potrafią być niektórzy kłamcy.

Egzemplarz recenzencki otrzymaliśmy dzięki uprzejmości wydawnictwa Vesper.

0

0