Czarnobyl (miniserial)

Po pierwsze towarzyszu Czytelniku, nie oglądaliście żadnego Czarnobyla, bo nie ma takiego serialu. Nie ma i nie próbujcie polemizować. Jesteście w szoku, trzeba Was zabrać do izolatki, żebyście ochłonęli i skończyli bredzić.

Co takiego? Upieracie się przy swoim? Dobrze towarzyszu Czytelniku, to wyjaśnijcie mi w takim razie, w jaki sposób amerykański producent miałby niby stworzyć serial umiejscowiony w Związku Radzieckim, nie popełniając przy okazji wszystkich grzechów amerykanizacji? Prawidłowo oddane realia ustroju komunistycznego w latach 80.? Realistycznie odwzorowane postaci? Unikanie przejaskrawień? Widzieliście kiedyś coś takiego? No, proszę. Sypcie przykładami, towarzyszu Czytelniku. Tytuły. Nazwiska. Przekonujcie mnie. Coś nagle brakło Wam języka w gębie.

Wy dalej swoje? Perfekcyjna scenografia? Idealnie uchwycony klimat epoki? Najlepsza produkcja katastroficzna ostatniej dekady, jeśli nie ćwierćwiecza? Kpicie sobie ze mnie? Towarzyszu! Skończcie już z tą swoją imperialistyczną agitacją, albo dowiedzą się o wszystkim towarzysze z KGB. Już o Was pytali. Ja dotąd to ignorowałem, bo uważałem Was za porządnego czytelnika FSGK. Ale jeśli nie przestaniecie podburzać tłumów tymi opowieściami o rzekomo doskonałym, pięcioodcinkowym serialu, to będziemy musieli wyciągnąć konsekwencje. A poza tym… pięć odcinków! Wolne żarty. Chyba nie wiecie, jak działa ustrój kapitalistyczny. Gdyby ten serial rzeczywiście istniał i był taki dobry, to chciwi przemysłowcy już by wyprodukowali tych odcinków 500, ku uciesze zachodniej burżuazji.

I nie było żadnej katastrofy w elektrowni jądrowej w Czarnobylu! Wbijcie to sobie do głowy. 26 kwietnia 1986 roku nie wydarzyło się nic nadzwyczajnego. Reaktor nie wybuchł! Reaktory RBMK nie wybuchają! Przybyli na miejsce strażacy na pewno nie umierali na chorobę popromienną po zbliżeniu się do grafitu. W ogóle nie widzieliście żadnego grafitu, bo go tam nie było. Wybuch i akcja ratunkowa nie pochłonęły 62 ofiar śmiertelnych. Ani przez moment nie istniało zagrożenie eksplozją o sile kilku megaton, ani dalszą propagacją materiałów radioaktywnych nad całym kontynentem. A władze Związku Radzieckiego niczego nie tuszowały, bo radziecki przemysł atomowy nie dostarczył ZSRR powodu do wstydu.

Towarzyszu Czytelniku, bądźcie rozsądni. Ja nie przeczę, że produkcja telewizyjna z Jaredem Harrisem i Stellanem Sarsgardem może wydawać się dobrym pomysłem, przynajmniej na papierze. Niech tam, gdyby powstała, to przy ogromnej atencji do detali i z dobrym kierunkiem reżyserskim, mogłaby rzeczywiście stać się arcydziełem dramatycznym. Ale towarzyszu, musimy odróżniać fantazje od rzeczywistości. Wy wiecie, komu zależy na tym, żebyście uwierzyli, że taki serial istnieje. A zgodzicie się chyba, że skoro nie istnieje, to snucie takich domysłów na jego temat, do niczego dobrego nie doprowadzi. My rozumiemy naturę spekulacji, wy też, ale zagwarantujecie, że zrozumie to także klasa robotnicza? Sama świadomość potencjalnego istnienia tej przerażającej historii może ich zdemoralizować. My wiemy, że chcecie dobrze, ale pomyślcie o reperkusjach swoich opowieści. Więc skończmy już gadanie o tym Czarnobylu, dobrze?

Konwencja recenzji narzuciła mi się sama, ale jednocześnie nieco ograniczyła. Pozwólcie więc, że zamieszczę tu małe posłowie. Czarnobyl to oczywiście najnowszy, pięcioodcinkowy serial HBO, opowiadający o katastrofie w radzieckiej elektrowni jądrowej. Oparty na faktach serial jest powszechnie chwalony za niezwykły realizm. Czy słusznie? I tak, i nie. Jak wspominałem w stylizowanej na partyjną połajankę recenzji, Czarnobyl rzeczywiście z zaskakującym pietyzmem odwzorowuje atmosferę i wygląd miejsca. Aczkolwiek trzeba dla porządku powiedzieć, że serial nie jest filmem dokumentalnym. Pojawiają się w nim postaci fikcyjne jak Uliana Chomiuk (w której rolę wcieliła się Emily Watson), będąca w rzeczywistości amalgamatem kilku innych osób. Dokonywane są też pewne skróty i uproszczenia, szczególnie w ocenie postaci Anatolija Diatłowa. Ale przesłanie serialu, czyli ostrzeżenie przed skutkami zatajania informacji i wypierania faktów ze świadomości, jest jak najbardziej prawdziwe. A pod względem dramatycznym serial jest majstersztykiem. Polecam. Mimo że nie ma takiego serialu.