W Beczce Miodu #1: Podróż po domowym miodosytnictwie bez przewodnika

Miodosytnictwo, czyli przerabianie przepysznego efektu pracy sympatycznych pszczół na napój alkoholowy. Dlaczego chciałbym przybliżyć Wam akurat tę dziedzinę? Panuje powszechne (i słuszne!) przekonanie, że alkohol jest dobry, zdrowy i pożywny. Jednak wybór sklepowy w rozsądnym przedziale cenowym jest dość ograniczony, a w nierozsądnym – no cóż, potem szkoda otwierać taką flaszeczkę. Kluczem do rozwiązania tego impasu jest wyrób alkoholu na własny użytek, w zaciszu domowego ogniska.

Ale może zacząć od piwa? Owszem, rozważałem i takie podejście. Co zdecydowało, żeby jednak dać sobie spokój z piwem? Domowa ekonomia, a konkretnie ilość trunku w jednym miocie. Zrobienie 1-2 butelek piwa jest całkowicie nieopłacalne. Jako domorosły piwowar musimy zaczynać od ilości hurtowych. No i trzeba potem pół dnia spędzić na rozlewaniu tego cośmy naprodukowali do pojemników. Nie jest to rozwiązanie dla nowoczesnego, zapracowanego człowieka sukcesu. W takim razie optymalizujemy proces i zwiększamy procent! A im większy procent, tym mniej butelek potrzebujemy.

A zatem… wino? Niestety nie. W polskich warunkach klimatycznych winne winorośle kiepsko rosną – i to nawet na żyznych gruntach Pracowniczych Ogródków Działkowych. Czyli mamy już dwa założenia – wyrób musi być wysokoprocentowy i z materiałów powszechnie dostępnych na terytorium Polski.

Nalewki! Niby spoko, ale tutaj też napotykamy barierę nie do przekroczenia. Mianowicie – nalewki najlepiej robią babcie.

I w ten sposób, metodą eliminacji, doszliśmy do konkluzji, iż powinniśmy zająć się produkcją miodu. Spokojnie można popróbować z niewielkimi ilościami, bardzo dobry miód można relatywnie łatwo dostać. Poza tym – generalnie rzecz biorąc – miód pitny to fantastyczna rzecz. I jest tylko jeden problem, z którym się spotkałem. Dostęp do informacji. Niby w internecie można wszystko znaleźć, ale blogów, opracowań czy innych porządnych wskazówek dotyczących wyrobu miodu jest bardzo mało. Z kolei w nowych książkach o domowym wyrobie alkoholi rozdziały poświęcone miodom pitnym są w zasadzie wrzucane z musu i mają góra 2-3 strony.

Jak na razie moim głównym przewodnikiem są fragmenty książki  Teofila Ciesielskiego „Miodosytnictwo – Sztuka przerabiania miodu i owoców na napoje”. Książki, która nie ma żadnego nowego wydania, i którą można posiąść wyłącznie w formie przedruków oryginału z 1925. Dlatego też książka ta pełna jest ciekawych, i wręcz niezbędnych współczesnemu człowiekowi porad na temat tego jak utrzymać konkretną temperaturę w kotle (mając do dyspozycji tylko otwarty ogień na palenisku), czy też jak wydobyć z beczki miód zanieczyszczony woskiem, martwymi pszczołami i czerwiami. No i trzeba przeliczać temperaturę ze stopni Réaumura.

Z tego też względu zdecydowałem się na krótki cykl wpisów dotyczących wyrobu własnego miodu pitnego. Dla mnie była to droga przez mękę, więc może – dzięki moim doświadczeniom – wam pójdzie znacznie łatwiej. Ale nie spodziewajcie się łatwizny. To będzie raczej wspólna wyprawa do dzikiej dżungli niż wycieczka po mieście z przewodnikiem. W końcu większość rzeczy, które będę opisywał robię, robiłem albo będę robił po raz pierwszy. Ale postaram się, żeby nic nie wybuchło.

A trzymając się powyższej analogii – przed każdą podróżą musimy skompletować graty, które będziemy ze sobą taszczyć przez naszą wyprawę. Pierwszą część wpisu poświęcę właśnie sprzętowi, jaki musimy nabyć w celu rozpoczęcia przygody z miodosytnictwem (i winiarstwem też, jak wymienimy główne składniki). Do każdego punktu postaram się dopisać też jakieś uzasadnienie – po co, dlaczego i czemu akurat to. Po drobnym rozeznaniu się (oprócz  rzeczy oczywistych – miodu i wody) skompletowałem następujący zestaw:

• Dwa baniaki 3l – żeby zmieściły się w nich ~4 litry miodu. Dlaczego nie 6, jak podpowiadałaby logika? Drożdże podczas fermentacji będą puchnąć i trzeba im zostawić nieco miejsca na harce.
• Dwa gumowe korki z dziurkami – żeby ograniczyć dostęp powietrza (i mikrobów w nim występujących) do naszego skarbu
• Dwie rurki do fermentacji – żeby umożliwić wypływanie dwutlenku węgla z wnętrza baniaka.

• Drożdże do miodów pitnych – podobno można użyć dużo łatwiej dostępnych (Castorama i takie tam) drożdży do win wzmacnianych, ale przezorny zawsze ubezpieczony i wolałem poszukać specjalnych drożdży do miodu. Ogólnie chodzi o to, że miód pitny w początkowych stadiach rozwoju jest dużo słodszy od wina i żeby nie wyszedł nam miodowy syrop z prądem, to potrzebne nam są drożdże, które potrafią przetrawić górę cukru i nie paść od stężenia alkoholu.
• Pożywka do drożdży – jak wyżej. Miód pitny to raczej ciężkie środowisko dla drożdży i nasze pracowite żyjątka potrzebują nieco drożdżanabolików, żeby szło im lepiej.

• Środek do dezynfekcji szkła – w moim wypadku jest to pirosiarczyn sodu. Ogólnie chodzi o to, żeby pojemnik, do którego będziemy przelewać nasz wyrób nie był zanieczyszczony żadnym paskudztwem.
• Wióry dębowe do leżakowania alkoholi – gratis ze sklepu internetowego.
• Lejek i rurka plastikowa – do zgrabnego przelewania z pełnego w próżne.

• Cukromierz – mierzy cukier.
• Termometr (taki bajerancki z sondą) – drożdże potrzebują odpowiedniej temperatury, żeby zacząć działać. Nie za dużej, nie za niskiej, lecz w sam raz.

I tak oto skompletowaliśmy niezbędne utensylia do rozpoczęcia naszej domowej produkcji (na użytek własny!). Teraz potrzebny nam jest dobry i sprawdzony przepis. Jako, że jest to moja pierwsza przygoda z miodem pitnym – przepis będzie najprostszy na świecie, czyli miód i woda. Kolejne (o ile okaże się, że w domowym zaciszu spokojnie można wyprodukować taki trunek) będę zaprawiał różnymi przyprawami podanymi w starych przepisach: chmielem, wanilią, sokami owocowymi itp…

Na swój pierwszy wyrób wybrałem trójniak. Chętnie bym zrobił coś szlachetniejszego, ale pierwszy problem (najbardziej przyziemny) pojawia się w cenie surowca. Na półtorak potrzeba byłoby 1,5 litra miodu na litr wody. Jeśli cały nastaw szlag jasny by trafił to byłyby to 2-3 stówy wylane do zlewu. Znam lepsze sposoby na spożytkowanie takich pieniędzy. Druga sprawa to czas leżakowania. Nie ma sensu pić młodego półtoraka, czy dwójniaka, bo byłoby to porównywalne z zestawieniem Komandos versus rocznikowe wino. Półtorak powinien leżakować 10 lat – jak na ocenę pierwszych wyników pracy jest to dość długi czas. Z tego powodu, jak już wyżej wspomniałem, padło na trójniaka. Ilość miodu na nastaw nie jest przytłaczająca, a i czas leżakowania jest do zniesienia – ok. 1 roku.

Kierując się powyższym dobrałem przepis jak następuje:

• 2,(666) litra wody
• 1,(333) litra miodu

Tutaj ważna uwaga. Z tego co mi się udało doczytać, proporcje w konkretnych rodzajach miodów należy dobierać objętościowo a nie wagowo. Być może nie jest to do końca prawda – przekonamy się jak będzie możliwość sprawdzenia efektu końcowego. Natomiast o ile ilość dobierałem objętościowo, to dużo łatwiej ją odmierzyć wagowo. Tutaj przyda się jakiś prosty sposób wyznaczenia masy właściwej naszego miodu. Za pomocą jakiejś miarki kuchennej czy czegoś takiego. Mój miód malinowy ma masę właściwą ~1,420 kg/l i jest to w miarę rozsądna wartość. Gęstość miodu powinna oscylować wokół 1,4 kg/l z tym, że raczej w górę niż w dół. Przy gęstościach 1,3 kg/l i niższych należy się solidnie zastanowić, czy podczas zakupu surowca nikt nie wcisnął nam kitu.

W porządalu, jak na wstęp to chyba wystarczy. Kolejnym krokiem będzie zmieszanie tego całego interesu i zobaczymy co z tego wyjdzie. Aha, nie zaznaczyłem na początku – z racji procesów technologicznych nie będzie to na pewno regularny cykl cotygodniowych wpisów. Mam nadzieję, że pod koniec powstanie z tego coś w stylu poradnika młodego miodosytnika. Jeśli wszystko pójdzie tak jak powinno, to potem będę zamieszczał też bardziej wybajerzone przepisy na domowe miody.

*Źródło obrazka tytułowego: http://gearhungry.com/wp-content/uploads/2013/05/Homemade-Mead-Making-Kit.jpg.jpg

0

0