Prestiż (2006)

Młodsi czytelnicy FSGK mogą tego nie pamiętać, ale był taki czas, gdy Christopher Nolan kojarzył się przede wszystkim z błyskotliwym, kunsztownym i logicznym sposobem prowadzenia opowieści. To w końcu facet, który dał nam Memento – historię oglądaną “od tyłu”, która potrafiła przy tym trzymać w napięciu i nie gubiła widza. Dziś Nolan to przede wszystkim reżyser od wizualnych wodotrysków, może nie w typie Michaela Baya, bo ze znacznie bardziej interesującą wyobraźnią wizualną, ale wciąż – w swoich filmach skupia się raczej na onieśmieleniu widza swoją wizją, tudzież wyciskaniu z niego emocji, a opowiadanie wartkiej i trzymającej się kupy historii jakoś schodzi na plan drugi. Mam wrażenie, że ten etap w twórczości Nolana zaczął się wraz z zakończeniem współpracy z operatorem Wallym Pfisterem. Może to dziwne, że reżyser zaczyna kręcić kino bardziej spektakularne, acz mniej… koherentne, gdy odchodzi jego operator kamery. Ale faktom zaprzeczyć się nie da.

Wybaczcie tę dygresję, to była tylko taka mała zasłona, chciałem odwrócić Waszą uwagę od faktu, że nie mogę powiedzieć zbyt wiele o fabule Prestiżu, by nie popsuć zabawy tym, którzy filmu nie widzieli. Bo naprawdę warto. Zarysuję więc tylko fabułę w ogólnikach. Pod koniec XIX wieku dwóch początkujących prestiti… prestidigi… prestitat… magików – Robert Angier i Alfred Borden – szkoli się w swoim fachu, występując przed publicznością. Wspólnie zgłębiają tajniki sztuki iluzji, ale jednego dnia, wskutek wypadku na scenie, ginie żona Angiera. Magik (nie bez powodu) obwinia o to swojego kolegę po fachu – Bordena. Między mężczyznami rozpoczyna się rywalizacja, która zaprowadzi ich na granice obłędu.

Ale czy wiecie, czym jest tytułowy prestiż? Owszem, częściowo chodzi tu o synonim autorytetu czy poważania. Ale prestiż nawiązuje też do etymologii tego słowa, do czaru albo uroku. Prestiż to część magicznej sztuczki. Każda iluzja składa się bowiem z trzech faz. Pierwsza to obietnica. Magik pokazuje nam coś prostego i zwyczajnego, co nie budzi naszych podejrzeń. Druga faza to zwrot. Tu dzieje się coś niespodziewanego. Znikają przedmioty, ludzie topią się w zbiorniku z wodą, miecz przeszywa sarkofag z asystentką magika… I w końcu faza trzecia, prestiż, w której magik ujawnia stan ostateczny, wywołując poczucie ulgi. Wszyscy są cali i zdrowi, choć nie wiemy do końca jak. Ale prestiż może też być kłamstwem… Jak w scenie z kanarkiem, która rozpoczyna film.

Warto śledzić takie smaczki, bo cały film jest jedną wielką sztuczką magiczną. Iluzją zbudowaną z mniejszych iluzji. Magia dzieje się nie tylko na scenie, ale również w życiach bohaterów. Iluzją jest też konstrukcja fabuły. Ale Nolan stara się pokazać, że magia ma swoją cenę. Prestiż zawsze wymaga poświęcenia i ofiary. Czasem ogromnej. A obsesyjna rywalizacja pomiędzy dwoma magikami staje się walką o to, który z nich jest w stanie oddać więcej z samego siebie. Konkluzja jest dość przerażająca.

Prestiż to cholernie dobry film. Nie jestem w stanie powiedzieć więcej nie wyjawiając trików, jakie zastosował Nolan. Dość powiedzieć, że to film na tyle dobry, że człowiek ma ochotę obejrzeć go ponownie, już ze świadomością tego, co reżyser przed nami ukrywał, by jeszcze bardziej nacieszyć się konstrukcją fabuły i grą aktorską. A skoro o aktorach mowa – reżyser zebrał tu grono znamienite. Bordena gra świetny Christian Bale. Angiersa trochę mniej świetny (ale poprawny) Hugh Jackman. W rolę Johna Cutiera, konstruktora mechanizmów używanych w sztuczkach, wcielił się niezrównany My Cocaine Michael Caine. W mniejszych rolach występują też Scarlett Johanson, Rebecca Hall, David Bowie (jako Nikola Tesla!) oraz Andy Serkis w jednym z nielicznych przypadków, kiedy pozwolono mu grać, a nie uczestniczyć w sekcji mo-cap czy robić z siebie małpę (jak w King Kongu). I zaręczam, że wszyscy aktorzy stanęli na wysokości zadania (w przypadku Jackmana oznacza to, że nie kojarzył się za bardzo z Wolverinem, w przypadkach pozostałych – że zagrali świetnie). Cudowne są też zdjęcia, świetny dźwięk i muzyka (trochę szczęście, że nie komponował jej tym razem Hans Zimmer). Ale przede wszystkim… kurczę blade, ta koronkowa fabuła ze zwrotami akcji, które na serio zaskakują (mimo że rozwiązanie zagadki było tuż przed naszym nosem) – to jest główny powód, dla którego film trzeba obejrzeć.

Dobrze, dość już, więcej nie napiszę, bo się nie powstrzymam przed spoilerami. Więc po prostu – gorąco Wam Prestiż rekomenduję.