Szalone Teorie: Znaczenie imion

Podczas jednego ze spotkań z czytelnikami, zapytany o to skąd bierze pomysły na oryginalne i ciekawie brzmiące imiona bohaterów, George R.R. Martin odpowiedział w sposób lekko wymijający. Zażartował na temat generatorów imion dla bohaterów fantasy, przyznał się do posiadania książeczek z popularnymi imionami dziecięcymi, a w końcu opowiedział o chęci odtworzenia wzorów znanych z prawdziwej, średniowiecznej historii, w której poszczególne nacje miał imiona typowe, istniał szereg wariantów pisowni popularnych imion i wreszcie imiona władców bardzo często się powtarzały.

Wszystko to jest oczywiście prawdą, ale wydaje mi się, że pisarz pominął jedną, niezwykle istotną informację. Imiona zawsze miały swoje znaczenie. A George R.R. Martin, tworząc imiona dla swych postaci był nie tylko w pełni świadom tej tradycji, ale z pełną premedytacją ją wykorzystał.

W dzisiejszym odcinku Szalonych Teorii przeanalizujemy więc kilkadziesiąt imion ważnych postaci z Pieśni Lodu i Ognia. Spróbujemy odczytać ich znaczenie i dociec w jaki sposób wpłynie to na ich dalsze losy. W jednej z poprzednich teorii wspominałem już o podobieństwie pomiędzy Jonem Snow, a charakterystycznym dla kultury anglosaskiej tymczasowym nazwiskiem Jon Doe. Dziś dokonamy podobnej analizy na znacznie większą skalę. A na koniec… być może uda nam się odkryć tajemnicę Azor Ahai. Zaczynajmy!

Imiona Pierwszych Ludzi

  • Asha – imię pochodzące z sanskrytu, oznaczające “żądzę” albo “pragnienie”, idealnie pasujące do ambitnej i pełnej namiętności Ashy Greyjoy.
  • Bran – w języku angielskim “bran” to po prostu otręby, ale język walijski dostarcza nam o wiele ciekawszego tłumaczenia. Bran to po walijsku “wrona”. Trójoka? Tak by wynikało z serialu.
  • Eddard – pochodzi od angielskiego imienia Edward, będącego zbitką dwóch staroangielskich słów: “ead” oznaczającego szczęście oraz “weard” oznaczającego obrońcę, strażnika lub opiekuna. Zaskakująco trafne w odniesieniu do roli, jaką Ned wypełniał w stosunku do Jona.
  • Euron – przekształcone walijskie słowo “euren” oznaczające Daario… wróć! Oznaczające złoto.
  • Harrold – to nic innego jak staroangielski Harold, czyli “dowódca armii”. Jeśli wydarzenia w Dolinie nadal będą biec zgodnie z planem Littlefingera, to niewątpliwie Harrald Hardyng już wkrótce wypełni przepowiednię zawartą w imieniu.
  • Orell – imię pochodzące od starosłowiańskiego słowa “orel”, które w języku polskim brzmi “orzeł” i świetnie pasuje do zmiennoskórego dzikiego.
  • Theon – imię to powszechnie (i moim zdaniem mylnie) odczytywane jest w kontekście greckiego słowa “theos” oznaczającego boga. Sądzę, że Martin sięgnął tu raczej po greckie słowo “theron” oznaczające myśliwego.
  • Tormund – kolejne imię będące zbitką dwóch słów. “Torr” w języku staroskandynawskim oznaczało piorun, a “mund” ochronę. Piorunochron, Piorunowa Pięść.
  • Victarion – to chyba stary, dobry Wiktor, czyli dla Rzymian – zwycięzca. Imię ironiczne.
Każda okazja jest dobra, by podzielić się obrazkiem Ashy Greyjoy.
Każda okazja jest dobra, by podzielić się obrazkiem Ashy Greyjoy.

Imiona Andalów

  • Brienne – to niemal na pewno celtycka Brianne, czyli “silna”.
  • Beric – imię naszego ulubionego lorda Błyskawicy wydaje się pochodzić od hebrajskiego imienia Barak (czasem w wersji Baraq, Berak, Beriq, itd… – uroki języka w którym nie zapisuje się samogłosek). A co oznacza to imię? Właśnie błyskawicę.
  • Catelyn – imię z niezwykle interesującym źródłosłowem, szczególnie jeśli sięgniemy wystarczająco głęboko. Catelyn to niewątpliwie Caitlin, czyli jedna z form imienia Katherine (po polsku: Katarzyna). Imię Kaśka według niektórych źródeł pochodzi od greckiego słowa katharós oznaczającego coś czystego… Ale wśród badaczy znajdziemy też odmienne opinie. Niektórzy wywodzą to imię od innego greckiego słowa – aikaterine, oznaczającego cierpienia i tortury. W nadzwyczajny sposób obydwie hipotezy dotyczące etymologii imienia idealnie pasują do Cat.
  • Edmure – w przypadku tej postaci imię niewątpliwie sygnalizowało jego los. “To mure” to po angielsku “uwięzić”.
  • Jaime – to prawdopodobnie jedno z najciekawszych imion w Pieśni Lodu i Ognia. Jaime to oczywiście angielski Jamie, będący zdrobniałą formą imienia James, a zatem po naszemu Jakub (czy może raczej – Kuba), a w hebrajskim oryginale – Ya’aqov. Owszem, James może i Jakuba nie przypomina, ale to wszystko skutek dość okrężnej drogi, jaką imię to trafiło do języka angielskiego. Nowy Testament stosował grecką pisownię imienia (Iacobos), która w drodze translacji do języka łacińskiego uległa nazalizacji (stąd łaciński Iacomus). A od Iacomusa do Jamesa droga była już niedaleka. Ale dość już o historii imienia, powiedzmy coś o znaczeniu. Jakub to w języku hebrajskim “ktoś, kto kogoś wyparł”, to znaczy usunął, zajmując jego miejsce (w dosłownym tłumaczeniu “chwytający za piętę” – gdyż takiego idiomu stosowali na opisanie tego procederu Żydzi). Starotestamentowy Jakub rzeczywiście jest “chwytającym za piętę”, gdyż używa podstępu, aby zmusić swojego starszego brata – Ezawa – do zrzeczenia się spadku po ojcu na swoją rzecz. I choć historia ta może nie mieć wpływu na losy Jaime’go z naszej wersji książek (ba, jest on wręcz zaprzeczeniem tego imienia), to warto odnotować, że pasowało jak ulał do pierwotnego szkicu powieści. Jaime miał bowiem – po szeregu morderstw i intryg – pozbyć się wszystkich wyprzedzających go w kolejce do Żelaznego Tronu i na pewien czas samemu zostać władcą Siedmiu Królestw.
  • Loras – etymologię tego imienia można dość łatwo wywieść od łacińskiego słowa “laurus” oznaczającego drzewo laurowe. Doskonale pasujące do turniejowego rycerza.
  • Lysa – w starożytnej Grecji ludzie raczej by ją omijali. Lyssa była córką bogini Nyx i… roznosiła szaleństwo oraz wściekliznę.
  • Sansa – imię pochodzące z sanskrytu, a oznaczające urok.
  • Stannis – w wypadku Jedynego Prawdziwego Króla (TM) George R.R. Martin najwyraźniej znów sięgnął po języki słowiańskie. Stannis to przecież nikt inny jak Stanisław Barateonowicz. A zatem ktoś, komu pisana jest chwała.
  • Tyrion – wbrew temu co można przeczytać w dziesiątkach tekstów tworzonych przez raczej mało kompetentnych (tak w kwestii Pieśni Lodu i Ognia jak i lingwistyki) autorów, imię Tyrion nie pochodzi od greckiego określenia na króla. Grecy mieli dwa tytuły, które tłumaczymy jako król. Były to “anax” i “basileus”. To nie znaczy, że Tyrion nie ma greckiej etymologii. Ma ją jak najbardziej, po polsku jest ona szczególnie widoczna. Tyrion to tyrannos, czyli tyran. Ktoś, kto zdobywał władzę niezgodnie z prawem, najczęściej obalając oligarchię. Tyrani w większości wypadków nie ustanawiali dziedzicznej monarchii. Czasem nie sprawowali władzy absolutnej, a jedynie uzurpowali jakiś urząd. Co ciekawe słowo tyran nie miało pierwotnie tak jednoznacznie negatywnego wydźwięku, a niektórzy tyrani – jak Klejstenes albo Pizystrat – cieszyli się ogromnym poparciem ludu.
  • Wyman – dla naszego puszystego lorda imię jest chyba nadal wróżbą przyszłości. Wyman pochodzi od staroangielskiego imienia Wymand (Wymond, Wigmund w innych wersjach) oznaczającego członka gwardii przybocznej króla lub księcia.
Lyssa - grecka bogini obłędu i wścieklizny.
Lyssa – grecka bogini obłędu i wścieklizny.

Imiona z Valyrii i innych krain Essos

  • Aegon – kolejne imię o greckiej etymologii. Agon to słowo oznaczające walkę lub rywalizację. Idealnie pasuje tak do zdobywcy, jak i większości jego następców noszących to imię.
  • Aemon – tym razem George R.R. Martin sięgnął aż do starożytnego Egiptu. Aemon to nikt inny jak Amon, bóg, którego imię znaczy “ukryty” lub “schowany”. W zdumiewający sposób pasuje zarówno do maestera Aemona, jak również do… Jona Snow. Oczywiście pod warunkiem, że moja teoria, iż Jon naprawdę jest Aemonem jest prawdziwa.
  • Aerys – z Aerysem wracamy do starożytnej Grecji. Bogini Eris to bogini niezgody. A niezgoda charakteryzowała okres rządów obydwu królów noszących to imię.
  • Daario – to jedno z bardziej oczywistych imion. Daario to nikt inny jak Euron… wróć! Daario to nikt inny jak perski Dariusz, czyli posiadacz bogactw.
  • Varys – najprawdopodobniej pochodzi od łacińskiego “varius” a więc różnorodny albo zmienny. Imię idealne tak dla mistrza kamuflażu, jak i dla kogoś, kto zmienia strony.
Amon. Ukryty bóg.
Amon. Ukryty bóg.

Azor Ahai

Powyższa lista oczywiście nie wyczerpuje wszystkich imion, jakie znajdziemy w Pieśni Lodu i Ognia. Ogromna ich część ma źródłosłów nawiązujący albo do rzeczywistych imion, albo do słów istniejących w prawdziwych językach. Wydaje mi się jednak, że imiona, które udało nam się już wyłowić są szczególne, bo dostarczają nam nie tylko informacji charakteryzujących daną osobę, ale także pozwalają spekulować na temat jej przyszłości.

Jest jednak jeszcze jedno imię, które może odegrać w Pieśni Lodu i Ognia ogromną rolę. Azor Ahai. Legendarny bohater, którego ponowne nadejście przepowiadają kapłani Czerwonego Boga.

Kim był? Smoczym jeźdźcem.

Tak, wiem, że dla wielu z Was będzie to dość niewiarygodne. Jak Azor Ahai mógł być smoczym jeźdźcem? Legendy nie mówią o smokach ani słowa. Ba, podczas Długiej Nocy o Valyrianach nikt jeszcze nie słyszał. To wszystko prawda. Ale to właśnie imię Azor Ahai dostarcza nam tej odpowiedzi.

Ahura Mazda (lub Ormuzd) - dobry bóg zaratusztrianizmu.
Ahura Mazda (lub Ormuzd) – dobry bóg zaratusztrianizmu.

Wiara w R’hllora pod wieloma względami przypomina zoroastryzm. Jest dualistyczna, skoncentrowana na starciu pomiędzy dwiema równoważnymi siłami dobra i zła, przywiązuje ogromną wagę do ognia i światła jako symbolu życia i dobra. Wskazówek powinniśmy więc szukać właśnie wśród mitów związanych z tą religią. I rzeczywiście, możemy w zaratusztrianizmie znaleźć przepowiednię apokaliptycznych czasów, w których po wyjątkowo długiej zimie w ziemię uderzy Gōčihr, prowadząc do oczyszczenia ludzi, którzy będą gotowi na ostateczną bitwę pomiędzy dwoma bogami – Ahura Mazdą i Arymanem.

Czym jest Gōčihr? – zapytacie pewnie. Gōčihr to latający potwór. Ma jeszcze jedno, staroirańskie określenie. Ažid Ahaig (w niektórych transkrypcjach:  Aži Dahāka). Wąż ognisty.

Czy kogokolwiek dziwi jeszcze, dlaczego odpowiedź Martina na pytanie o to skąd biorą się jego pomysły na imiona była tak wymijająca?


 

Więcej Szalonych Teorii znajdziecie TUTAJ.

-->

Kilka komentarzy do "Szalone Teorie: Znaczenie imion"

Skomentuj Val Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

 pozostało znaków